Aram espinut
L'aram espinut, o aram rómec o aram crancut o barbelat (var. hiu brocut) , es una forma d'aram fabricat de bias a èsser fissant amb de puntas o de caires a vegada copants dispausats a interval regular. Una persona o un animal assajant de passar l'aram espinut aurà de fòrts riscs de se nafrar.
Es per exemple utilizat dins las barralhas pel bestial a causa del còst fèble e a l'entorn de las zonas demandant una seguretat per evitar las intrusions o las escapadas. Sa pausa es aisida e demanda pas de competéncia particularas, sufís de pausar unes punts per lo ligar e se fach amb de cables o de crancons.
L'aram espinut foguèt fòrça utilizat suls camps de batalha. Debanat e pausat simplament sul terren, alentís la progression dels soldats, que s'i embrolhan. Dins aqueste cas, lo fial es sovent compausat amb de lamas copantas.
Lo 24 de novembre de 1874, l’American Joseph Glidden de DeKalb (Illinois), pausèt lo brevet de l'aram espinut mai espandit e realizèt la primièra maquina capabla de lo produire en granda quantitat. S'agissiá d'una version melhorada qu'encontra mai de succès que l'invencion de Louis Jannin en França en 1865. La facilitat amb la quala se podiá desplegar faguèt que s'espandiguèt lèu d'entre los elevaires als EUA. De grandas zonas podián d’ara enlà èsser embarradas, augmentant atal lo rendiment dels elevatges e la renda de las tèrras. Las barralhas èran de per abanç subretot de fusta e demandavan fòrça temps per èsser installadas e adobadas.
Istòria[modificar | Modificar lo còdi]
Lo primièr assag seriós de fabricacion d'aram espinut ven Leonce Eugene Grassin-Baledans en 1860[1]. Concep un barralha eriçada de puntas agusas plan dolorosa de passar. Utiliza lo novèls produchs manufacturats de l'epòca: fial d'aram, cable en acièr e autres produchs venent de recents procediment industrials. Mas lo prototipe realizat presente d'inconvenient : temps de fabricacion, fiabilitat, pausa malaisida, longevitat... En abril de 1865 Louis François Janin seguís de près e vòl melhorar lo prototipe. Per aquò s'inspira de las tecnicas artisanalas. Descobrís que fòrça installacions de barralhas establas d'aqueste tipe son eissidas de materials culhits dins la natura: brancum o lianas dotadas d'espinas. Es pivelat per las sègas impossiblas de passar: las sègas de romegàs). Après un estudi meninos, los tress avantatges que vòl reproduire son:
- Los agulhons aguts portats per las tijas perpendicularas a aquestas darrièra e formant un angle agut. Aqueste a l'avantatge d'èsser plan dolorós e l'angle agut aumenta lo poder d'agafatge de la pèl fins a l'esquiçar.
- Las tijas arcadas pòdon aténher fins a tres o quatre mètres de long, e lor tèrme rejonh lo sòl la segonda annada e s'enrasiga, fasent enseguida de novèlas tijas que coloniza lèu lo terren. Aqueste encoratge a per avantatge de far l'estructura plan establa e malaisida de lavar.
- L'estructura intèrna de la tija del rómeg es constituida de desenas de fibras imbricadas, aquò aumenta la resisténcia e la dificultat de destruccion de las tijas.
D'aquesta darrièra descobèrta Louis François Janin inventèt un fial de fèrre constituit de diferents fials entortilhats. L'estructura actuala per de rasons economicas e de fabricacion gardarà mai sovent pas que dos fials entortilhats.
Ara[2], lo fial de fèrre classic presenta sempre de puntas perpendicularas o formant un angle agut. Los punts de pièja de las tijas se fan pas al sòl mas sus de pals. Per reproduire la segonda caracteristicas los arams son dotats d'un sistèma de tendeires.
Mas a la mèsma epòca, Michael Kelly de Nòva York als EUA a las mèsmas idèas de melhoracions. Malgrat lo modèl depausat pel Francés, es lo procediment de fabricaccion american qui s'impausa. A causa de la fòrta demanda de las expleitacions de l'Oèst American, la promocion publicitària del recent produch e la capitada industriala foguèt la fabricacion americana que dominarà a partir d'aqueste moment lo mercat[3].
Vèrs la fin drl sègle XIX, las Grandas Planuras del Midwest mancan de fusta pels palencs o de pèiras pels paretons. aquò a per efièch d'alentir la colonizacion agrària. Fin de 1872, un bordièr de Waterman dins l'Illinois desvolopa un sistèma de barralha constituit d'un fial d'aram amb una pèça de fusta dotada de puntas per rebutar los indians e empachar lo bestial dels grands elevaires (partisans de l'« open range », o la liura pastura) de la passar, coma los cowboys menant lor troupèls cap a las vilas del Nòrd e de l'Èst[4]. depausa un brevet en mai de 1873 e ne fa la mòstra pendent lo mercat del comtat de DeKalb pendent l'estiu. Aqueste novelum intriga los abitants de la region, Isaac Ellwood, Joseph Glidden e Jacob Haish decidisson de melhorar lo concèpte. Ellwood depausa un brevet en febrièr de 1874 mas fa la concluson que la version de Glidden es mai eficaç. Un còp realizadas, las puntas son plaçadas sul fial d'aram puèi torcidas. Per las manténer en plaça, Glidden enrotlava un autre fial a l'entorn de las puntas. Ellwood crompèt la mitat del concèpte a Glidden en julhet de 1874 e Glidden depausèt son brevet en novembre ongan. Fondèron enseguida la I.L Ellwood Manufacturing Company. Fabricavan al començament al rèire de la botica d'Ellwood un fial portaire compausat de dos cables torcits. Lo succès arriba lèu, e tanben la concurréncia que Jacob Haish comença lo sieu comèrci a partir de sos brevets. En 1876, Glidden vend la mitat de las parts de son brevet a la Washburn and Moen Manufacturing Company basada a Worcester, Massachusetts. Ellwood i es integrat e lo comèrci de l'aram espinut contunha a s'espandre
Utilizacion dins lo sud-oèst american[modificar | Modificar lo còdi]
John Warne Gates faguèt una mòstra per la Washburn Moen a la Military Plaza de San Antonio (Texas) en 1876. Mostrèt cossí lo bestial èra arrestat retenu per aqueste novèl tipe de barralha et invitèt le public ne far de comandas a l'ostelaria Menger. Gates s'installa enseguida a Saint-Louis, Missorí per i fondar la Southern Wire Company que ven lo mai grand productor d'aram espinut sens licéncia. En 1881, una decision de justícia rbutèt aquestes fabricants e tornèt lo monopòli als proprietaris del brevet de Glidden. En 1892, la decision foguèt confirmada per la cort suprèma dels EUA. Gates pren Washburn Moen en 1898 e transfòrma la societat en American Steel and Wire que foguèt un davancièr de l'United States Steel. En 1875, 270 tonas de barbelats èran produch, en 1900, mai de 150 000 tonas.
Dins lo sud-oèst american, las barralhas d'aram faguèron de garrolhas e conflicte de vesinatge entre los elevaires (la range war o « guèrra de las frontièras »). Unes ranchs daissavan pàisser lor bestial sens limita territoriala alara que de bordièrs dispausavan d'una zona bornada per de barralhas. A vegada de proprietaris copava los fials barbelats per daisser passar los animals çò que farà debanar la Fence Cutter Wars (la guèrra dels copaires de barralhas) que mai d'unes ne trobèron la mòrt. Fin finala, la justícia realizèt sistèma d'amendas e de penas pels copaires de barralhas. En mens de 25 ans, gaireben totes los ranchs avián bornat lo possessions. Unes istorians estiman que la fin de la « Conquista de l'Oèst » coincidís amb l'arribada de l'aram espinut.
De grops religoses e conservatos donèron lo nom de Devil's Rope (la còrda del diable) al fial d'aram. Una partida de l'opinion publica s'indigna tanben de las nafras daissada als animals pels barbelets.
Utilizacions[modificar | Modificar lo còdi]
Barralhas a l'entorn dels domènis agricòls[modificar | Modificar lo còdi]
L'aram espinut demora un dels mejans mai espandit per establir una barralha a l'entorn d'un domèni. Als EUA, los proprietaris utilizan mai lo barbelat mas es pas l'escasença per totes los païses. La talha del domèni es tanben un critèri important al subjècte de talas barralhas.
Lo fial es tibat entre de pals massíss e plan plantats dins lo sòl. Un sistèma de tendeires e de pals intermediaris de fusta o d'acièr permeton de manténer lo cable a la bonne nautor. De postams son a vegada aponduts entre los pals per far l'ensemble mai solid. La distància entre dos pals varia segon lo terren. Pòt èsser de 3 mètres suls terrens accidentats fins a près de 50 mètres sus las zonas planas. Los pals de fusta son plaçats al maxim cada 10 mètres amb 4 o 5 postams entre dos.
Lo fial utilizat per l'agricultura se destria en doas categorias: acièr mòl o acièr de nauta tension. Que que siá, lo fial es galvanizat per resistir a l'usadura e a l'oxidacion. L'acièr nauta tension permet de far de cable mai prims e resistent. Se desforma pas se lo bestial assag de lo passar. La deformacion causada pels animals o la calor es compensada per sas melhoras proprietats elasticas al contrari de barbelat d'acièr mòl que demora desfoemat. Lo fial de nauta tension pòt se desplegar sus de distàncias mai grandas mas sas caracteristicas fan qu'es malaisit d'installer e pòt venir dangierós s'es manipulat per de personas amb pauc d'experiéncia.
Dins las zonas plan fertilas ont lo troupèl es mai dens, de barralhas amb 5 o 7 câbles son correntas per delimitar las frontièras del domèni mas tanben realizar de divisions a l'interior de la propriatat. Dins los elevatges de fedas, las barralhas de 7 fials son frequentas amb 4 o 5 fials normals aa la mitat e de barbelats en naut e en bas. En Nòva Zelanda, las barralhas devon daissar passar los cans que menan lo tropèl. En França, l'usatge vòl que lo fial mai bas daisse passar la salvatgina, los cans de pastre e de caça.
Barralhas contra los passatges umans[modificar | Modificar lo còdi]
Gaireben totas las barralhas d'aram espinut pòdon descoratjar lo bestial mai pòdon èsser passadas per un òme per en dessús e en travèrs escartant los fials e evitant las puntas. Per limitar aqueste problèma, gaireben totas las presons e autres zonas de nauta seguretat installan de barralhas amb de fial copant compausat de lamas gaireben de contunh. Aqueste tipe de fial causa de nafras a vegadas grevas a aqueste qu'assag de lo passar. Una alternativa consistís a plaçar de barbelat en naut d'un grilhatge. Quitament se la persona capita a pujar en naut del grilhatge, sa mobilitat demora reducha e li es alara mai dificil de passar al dessús de l'aram espinut sens se nafrar o s'encorar. D'autres grilhatges son dotats al suc de barras de sosten pel fial e clinadas a 45 gras cap al'intrús, un dispositiu que fa l'intrusion encara mens aisida.
L'aram espinut es utilizat en temps de guèrra. Fàcia a la cadéncia, la poténcia e la portada de las armas de tir, la « fortificacion al camp » ven importanta dins la tactica de guèrra. Pendent la Primièra Guèrra mondiala, es plaçat coma « defensa accessòria » fàcia a las trencadas. Los tirs d'artilheria visavan en prioritat las zonas de barbelats per dobrir un passatge per aténher las trencadas advèrsas. Amb lo conflicte evoluar, l'aram èra utilizat sus de logor redusidas de limitar l'impacte dels obús e facilitar son transpòrt. Pendent la Segonda Guèrra mondiala, los fials èran desplegats de biais a alentir l'infanteriá per la far mai vulnerabla a la mitralhodoiras, o simplament empachar lo passatge dels soldats mas l'aveniment de las divisions blindadas amb los carris d'assalt lo far segondari al subjècte tactic. Pendent la guèrra d'Afganistan, los camps de refugiats afgans al Paquistan èran enrodats d'arams espeinuts per facilitar lo manten d'aquestas populacions e protegir los Paquistaneses: es un cas tipic du biopoder evocat per Michel Foucault.
Lo barbelat es un element important de l'univèrs concentracionari. Ja utilizat dins los camps de concentravion en Africa del Sud pendent la guèrra des Boers, ven un « element central de la gestion totalitària de l’espaci » dins los camps d'exterminavion nazis. Los camps de la mòrt dispausan de barralhas doblas de barbelats electrificats de 4 m de naut mas tanben de gàbias de barbelets ont s'embarran los prisonièrs pendent de longas oras, o lo camin d’accès, protegit per brancum e barbelats, menent a las cambras de gas.
Installacion[modificar | Modificar lo còdi]
La partida mai importanta e costosa en temps pendent l'installacion es la realizacion dels pals màger als caires de luòcs pnt la distància es tròp granda per que los barbelats demoren sota tension. Los autres pals intermediaris an un ròtle mendre, servisson just a fixar los fials barbelats sens realament los tibar.
Un aram espinut subís una tension nauta, fins a 500 daN, e deu poder i resistir. Las estructuras de sosten son tanben somesas a d'importantas fòrças transmesas pels fials que s'i fixan. Lor forma varia segon la longor del barbelat. Son mai sovent constituidas de diferents pals ligats entre eles per de tirants de postam orizontals. Un pal de sosten pòt èsser mantengut en plaça mercé a de supòrt diagonals qu'asseguran tanben sa verticalitat e estalivan las flaquesas. De cables tirants (lisses) son connectats du suc d'un pal a la basa del pal opausat. Aquestes cables diagonals enfòrçan l'estructura empachant las desformacions dels poastams e dels pals. Se lo pan de barralha a una longor totala inferiora o pròche dels 60 mètres, alara un sol cable es tibat en diagonala entre dos pals. Aquesta estructura pòt èsser doblada per las longors superioras. Per las mai grandas distàncias, dos cables son emplegats e forman una crotz
Un postam orizontal liga fin fin finala los dos pals intermediaris distants d'unes 250 a 300 cm, assegura una mai granda resisténcia a l'ensemble. Autrament, los pals son distants de 2,5 a 15 mètres sens postam orizontal. Los intervals de l'òrdre d'unes mètres son mai frequents.
Quand eaquesta estructura primièra es bastida, l'aram espinut es enrotlat a l'entorn d'un pal de caire e mantengut amb de simples crancons mai espandits lo long dels pals. L'installacion contunha l'enrotlant a l'entorn dels autres pals de caire e lo metent sota tension amb de tendeires. Es fin finala ligat als pals intermediaris amb de crancons que despassan temporàriament per poder permetre una mesa en tension ulteriora. La mesa en plaça de la seria de fials barbelats se fa del naut cap al bas.
Diferents metòdes existisson per ligar lo fial a un pal de caire:
- noses: lo fial es enrotlat a l'entorn del pam puèi nosat a la man
- empèut: las doas seccions de fials son ligadas entre elasamb d'epèuts presents sul pal
- estòc: lo fial es inserit dins un trauc present dins lo pal puèi fixat de l'autre costat
- supòrt oscat: lo fial es enrotlat a l'entorn del pal puèi mantengut per un dispositiu oscat de forma elicoïdala que reten lo fial
Als EUA, lo fial utilizat per l'agricultura es d'acièr galvanizat mb dos cables torcits e disponible en rotlèu de 402 mètres. Existís tres categorias de fial: classas I, II e III. La classa I a la sisa de zinc mai prima e sa durada de vida es inferiora a las autras classas. Rovilha mai sovent en mens de 8 a 10 ans, alara que la classa III resistís entre 15 a 20 ans. Una sisa d'alumini es a vegada utilizada a la plaça del zinc e ofrís una melhora resisténcia a l'usadura.
Los pals presents dins los caires an un diamètre de 15 a 20 cm, son de fusta tractada e inserits dins una basa de beton enterrada d'unes 50 cm de costat per 1 m de prigondor. Los pals intermediaris an un diamètre d'al mens 10 centimètres e son enfonçats dins un sòcle de beton de 50 cm de larg e 60 cm de prigondor. Los pels de fèrre an un diamètre d'al mens 6,4 cm.
Pendent la Primièra Guèrra mondiala, l'aram espinut èra fixat al sòl amb de mejans de pals metallics dotats d'una granada vitz que se plantava dins lo sòl. D'ulhets èran presents lo long del pal e permetavan de fixar los fials pendent la nuèch. Aqueste sistèma evitava l'utilizacion de martèls e d'aisinas brusents que podavan reveler la posicion de las tropas.
Nafras causadas pels barbelets[modificar | Modificar lo còdi]
Una assag d'intrusion en fòrça contra d'arams espinuts, sens proteccion particulara, acabarà inervitablament amb de nafras mai o mens grevas segon la zona del còrs mai tocada. La pèl es mai susceptibla d'èsser nafrada amb d'esquiçaments. Los teissits mai prigonds pòdon èsser tocats segon lo tipe de fial e sa disposicion. Un uman pòt limitar las nafras fasent fòrça atencion pendent la manipulacion del fial. De movements limitats, de vetits pro espeses e de gants permeton de reduire lo risc de nafras.
De nafras causadas pels barbelets pòdon èsser encontradas sul bestial (cavals, vacas, etc.) mas taneben ratapenadas e aucèls. Los cavals panican lèu e un còp pres, de largs troces de carn pòdon èsser arrancats, parfois jusqu'à l'os. Pel melhor, aquestas nafras pòdon èsser tractadas e garisson sens sequèlas mas a vegada la bèstia deu èsser tuada après de complicacions (infeccions, septicemia, etc.). Los aucèls e ratapanadas captan pas sempre a destriar las puntas presentas sul fial e patisson d'esquissaments o s'empalan. Los animals mens fèrs coma las vacas o las fedas an mens de riscs d'aver de nafras tan grevas qu'aquestas encontradas sus d'autres animals Se retiran al primièrs signes de delor.
Lo barbelat es a vegada utilizat coma instrument de tortura. Utilizat coma un foet, o enrotlat a l'entorn d'un pal, pòt provocar de grevas nafras amb d'esquiçament e d'emorragias importantas. Las organizacions umanitàrias denoncian tanben l'astre dels refugiats africans a Melilla (Espanha) ont fòrça nafras causadas pels arams espinuts devon èsser sonhada. Passants las barralhas marcant la frontièra, lis refugiats se nafran prigondament als membres.
Nòtas e referéncias[modificar | Modificar lo còdi]
- ↑ The Devil's Rope: A Cultural History of Barbed Wire' (London: Reaktion Books Ltd, 2002) en anglais
- ↑ Kansas Barbed Wire Museum, La Crosse, État du Kansas , États-Unis, exposition permanente
- ↑ Devil's Rope Museum, Route 66 Mc Lean , État du Texas, États-Unis, Exposition partie Historique
- ↑ André Kaspi, « Au temps du Far West », émission Au cœur de l'histoire, 28 février 2012
Vejatz tanben[modificar | Modificar lo còdi]
Bibliografia[modificar | Modificar lo còdi]
- Olivier Razac, Histoire politique du barbelé, Champs essais, Flammarion, 2009