Fauvisme

Lo fauvisme es un moviment pictural expressionista del començaments del sègle XX que sorgiguèt a París pendent un periòde cort (1904-1907), a l'entorn dels artistas Henri Matisse, André Derain e Maurice Vlamink. Tanebn èran fauvistas Braque, Friesz, Rouault, Marquet, Dufy e van Dongen. Lo nom los foguèt donat (pejorativament) per Louis Vauxcelles dins la critica que faguèt del Salon d'Automne de 1905 per que (fr)Fauves son de bèstias fèras.

Coma lo moviment expressionista, apareguèt al meteis temps que l'expressionisme alemand, per tòca de s'opausar al positivisme, al naturalisme e a l'impressionisme. Las seunas principalas influéncias venon de Paul Gauguin e de las idèas de Zola, Nietzsche, Stirner e Huysmans.

Lo Fauvisme, amb al cap Henri Matisse (1869-1954), sorgiguèt en oposicion a la metodologia rigida del Neoimpressionisme de Georges Seurat e Paul Signac, e al ton benaüros e leugièr dels impressionistas; tanben s'opausavan a l'ornamentalisme del Modernisme (Art Nouveau) e a l'evasion espiritualista del Simbolisme. Lèu venguèt lo grop mai experimental de París en proclamar la libertat d'expression mejans de colors puras, un dessenh accentuat e de perspectivas forçadas.

Malgrat que concebián l'activitat artistica coma una impulsions vitala, lo punt de despartida èra la resolucion de problèmas purament plastics, coma l'usatge de la color dins una foncion plastica e constructivista al mateix temps. Lo mèstre del grop èra Gustave Moreau, a l'escòla del qual estudièron Matisse e Rouault, Marquet, Manguin, Camoin e Puy. Moureau ensenhava pas cap de doctrina, mas obligava los seus escolans a pindre amb independéncia e amb la tecnica mai adequada al seu temperament. De l'òbra de Gauguin n'aprenguèron la libertat dins l'usatge de la color, que menèron cap a l'extrèma (las colors coma barras de dinamita, coma o diguèt Derain), tanben coma la liberacion de la personalitat e l'instincte personal. Admiravan la capacitat de sintesi e lo sens decoratiu de l'òbra de Gauguin. Pels fauvistes lo quadre deviá èsser expression e mai que composicion e òrdre.

En 1904 Matisse pindèt "Luxe, Calma e Voluptat", considerada coma l'òbra de sintèsi del postimpressionisme, realizada dins un exercici personal, e virtualament un manifèst del çò que vendrá lo fauvisme pauc aprés. L'utilitzacion subjectiva de la color e la simplificacion del dessenh los sorprenguèron totes quand foguèt expausada al Salon dels Independents en 1905. Derain se sentiguèt sulcòp influenciat e comencèt a pindre utilizant sonque la linha e la color. Lo seu desinterés per l'acabat e las colors vivas li causèron lo mesprètz de la critica quand expausèt los seus païsatges, pintats a Cotlliure, al Salon d'Automne de 1906. Alà tanben foguèt expausat lo "Retrach de Madama Matisse" de Matisse, que foguèt interpretat coma una caricatura de la feminitat e coma una excentricitat. Lo rebut de la critica faguèt dels fauvistas lo grop mai davancièr de París.

Matisse ja pintava al biais "fauve" quitament abans 1900; las seunas influéncias d'aquel epòca èran Pissarro e subretot Cézanne; d'aquel darrièr aprenguèt que l'estructura d'un quadre èra donada per las relacions entre las colors que lo compausan; pasmens, acceptava pas la teoria del puntilhisme perque destrusiá l'integritat de la color. Seguent Cézanne, voliá utlizar las colors dins la seuna plenitud e ne mantenir la seuna puretat. D'un autre costat, manteniá que la pintura deviá èsser expressiva e pas sonque un rebat de las sensacions passatgieras coma aviá estat l'impressionisme.

En 1908 publiquèt les seuna idèas dins un article titulat Nòtas d'un Pintre ont diguèt:

«Çò cercat es l'expression.. Pòdi pas destriar entre los meus sentiments e lo biais de los exprimir.. La composicion es l'art d'establir de forma decorativa los elements que dispausa lo pintre per exprimir los seus sentiments...»

Refusava, pasmens, l'immediatetat, perque l'òbra deviá sorgir de la ment de l'artista dins sa natura e contengut. Dins lo cas de Matisse, aquela natura èra fondamentalament serena, al contrari de las autras realizacions expressionistas. Aicí es la diferéncia entre l'expressionisme francés e l'alemand, que presentava las causas de forma fòrça mai cruda. Matisse voliá far un art, segon los seus dichs, «que siá pur e seren, que presente pas de tèmas depriments e que servisca a totas categorias d'espectator coma un repaus a la fatiga intellectual». Matisse trobava la serenitat dins las ceramicas grègas e dins las gravaduras japonesas. Practiquèt tanben l'escultura s'inspirant de Rodin e format per Bourdelle.

Maurice Vlamink èra un anarquista convençut e collaborèt vèrs 1898 als jornals Libertaris e Anarquia; èra mens metodic e pacient que los seus companhs e los seu esperit compulsiu èra en resson amb Van Gogh, per l'òbra del qual sentiá una atraccion prigonda. Alunhat de tota teoria, ensagèt de pindre coma un primitiu, transmetent, segons los seus dichs, çò que vengava de biais instintiu e sens cap de metòde. Son caracteristicas de la seuna òbra las linhas d'impacte e las colors vivas. Amb lo temps abandonèt las colors fauvas e la seuna paleta venguèt mai escura, los seus païsatges mai sordids e lo seu caractèr mai pessimista.

Tot lo grop se sentiguèt influenciat per l'escultura africana, subretot Vlamink, que sosteniá èsser lo seu descobridor a París.

Encara, los fauvistas formavan un grop coerent e malgrat los seus succeses e comun evoluèron per de camins diverses. Lo grop intrèt en crisi en 1907, amb la mòstra de Las Domaisèlas d'Avinhon de Picasso.

En Ispanoamerica, l'influéncia dels moviments avangardistas se faguèt sentir a partir dels ans 1920; lo fauvisme concretament foguièt decisiu dins lo desvolopament dels brasilans Anita Malfatti, Emiliano Cavalcanti e Vicente do Rego. Realizèron una mèscla d'expressionisme e de cubisme.