Claudi Ptolemèu

Claudi Ptolemèu, segon una gravadura alemanda del sègle XVI

Representacion dau modèl cosmologic aristotelician qu'inspirèt lo modèl de Ptolemèu.

Claudi Ptolemeu (en grèc: Κλαύδιος Πτολεμαίος, Klaudios Ptolemaios); vèrs 85 a Ptolemaïs de Tébaïde (Nauta Egipte) - vèrs 165 a Canòp , d'autres autors dison v. 100- v. 170) foguèt un astronòm, geograf e matematician grecoegipcian, nomenat comunament Ptolemèu.

Visquèt e trabalhèt a Alexàndria, Egipte (Cresquèt en la famosa Bibliotèca d'Alexàndria). Foguèt astrològ e astronòm, activitats que en aquesta epòca èran intimament ligadas. Es l'autor del tractat astronomic l'Almagest (en grèc Ἡ Μεγάλη Σύνταξις Hè Megalè Syntaxis, Lo grand tractat) que foguèt servat, coma totes los tractats de sciéncia grècs classics, dins los manuscrits arabis e venguèt disponible dins la traduccion en latin de Gerard de Cremona al sègle XII.

Eretièr de la concepcion de l'Univèrs donada per Platon e Aristòtel, son metòde de trabalh diferiguèt notablament d'aquela d'aquestes, perque mentre que Platon e Aristòtel donavan una cosmovision de l'Univèrs, Ptolomèu èra un empirista. Son trabalh consistiguèt a estudiar la granda quantitat de donadas existissent sus lo movement de las planetas e a far construire un modèl geometric qu'expliquèt las dichas posicions dins lo passat e foguèsse capable de predire sas posicions futuras.

La sciéncia grèga a doas possibilitats per explicar la natura: l'explicacion realista, que consistiguèt a exprimir de forma rigorosa e racionala çò que realament se passa dins la natura; e l'explicacion positivista, que consistiguèt a exprimir de forma racionala çò qu'es aparent, sens se preocupar de la relacion entre çò que se vei e çò qu'en realitat es. Ptolomèu afirmèt explicitament que son sistèma pretendiá pas descobrir la realitat, mas èra solament un metòde de calcul. Èra logic qu'adoptèsse un esquèma positivista, perque sa teoria geocentrica s'opausava flagrantament a la fisica aristoteliciana: per exemple, las orbitas son sistèma èran excentricas, respècte a las circularas e perfèctas de Platon e Aristòtel.

Ptolomèu repertorièt fòrça estelas, assignant a aquelas un treslutz e una magnitud, e establiguèt de nòrmas per predire los eclipsis.

Son apòrt fondamental va èsser son modèl de l'univèrs: cresiá que la Tèrra èra immobila e ocupava lo centre de l'Univèrs, e que lo Solelh, la Luna, las planetas e las estelas, viravan a son entorn. A partir d'aquò, per mescla de la tecnica de l'epicicle-deferent, que son invencion s'atribuís a Apolini de Perge, ensajèt de resòlvre amb pro de succès los dos grands problèmas del movement planetari:

1. La retrogradacion de las planetas e son aumentacion de lusor, quora retrogradan.
2. La diferenta durada de las revolucions sideralas.

Sas teorias astronomicas influiràn la pensada de l'astronomia e las matematicas scientificas fins al sègle XVI.

Mapa del monde del sègle XV facha a partir de las coneissenças de Ptolemèu

Apliquèt sos estudis de trigonometria a la construccion d'astrolabs e relòtges solars. E tanben apliquèt l'estudi de l'astronomia a l'astrologia, creant los oroscòps. Totas aquelas teorias e estudis figuran dins son òbra Tetrabiblon.

Foguèt tanben bon en optica e geografia. Dins lo camp de l'optica explorèt las proprietats de la lutz, subretot de la refraccion e de la reflexion. Son òbra Optica es un bon tractat subre la teoria matematica de las proprietats de la lutz.

Una autra granda òbra seuna foguèt la Geografia, que descriu lo monde de son epòca, amb mapas d'Agatodemon. Utilizèt un sistèma de latitud e de longitud, que servirà d'exemple als cartografes pendent fòrça ans. Una de las vilas descricha en aquela òbra es La Mèca, dins la Peninsula Arabica, que nomenèt Makoraba.

Lo monde de la musica es tanben conegut per Ptolemèu. Escriurà un tractat de teoria musicala nomenat Armonicas.

Lista de las òbras

Quadripartitum, 1622

1. Μεγάλη Σύνταξις τη̂ς ̓Αστρονομίας
2. Τετράβιβλυς σύνταξις, Tetrabiblon, o Quadripartitum de Apotelesmatibtus et Judiciis Astrorum
3. Κανὼν Βασιλέων
4. φάσεις ἀπλανω̂ν ἀστέρων καὶ συναγωγὴ ἐπισημασειω̂ν ,De Apparentiis et Significationibus inerrantium
5. De Analemmate
6. Planisphaerium.
7. Περὶ ὑποθέσεων τω̂ν πλανωμένων, De Planetarum Hypothesibus
8. Απμονικω̂ν βιβλία γ
9. Περὶ κριτηρίου καὶ ἡγεμονικου̂}De Judicandi Facultate e Animli Principatu
10. Γεωγραφικὴ ̔Υφήγησις
11. Geografia Matematica de Ptolemèu.
12. Geografia istorica o positiva de Ptolemeu

Vejatz tanben

• Istòria del nombre Pi.

Ligams extèrnes

• [1]