Apòstol

Un apòstol, del grèc classic ἀπόστολος (apostolos, "aquel qu'es mandat luènh") es un messatgièr e ambaissador.

Dins la tradicion crestiana, los apòstols, un pichon grop de dotze pessonas, causits d'entre los discípols de Jèsus, èran de josieus enviats per Jèsus per presicar l'Evangèli, d'en primièr sonque als josieus e après als gentius, dins tot lo mond antic. Èran al total dotze personas.

Segond l'Evangèli de Luc, "Cridèt cap a el los sieus discípols, e d'entre eles ne causiguèt dotze, e qu'el nomenèt apòstols" (Luc 6:13).

Se vei, pasmens, que, après la ressurreccion de Jèsus, d'autres òmes foguèron mandats (enviats) coma apòstols de la Glèisa crestiana, en compliment del poder que Jèsus daissèt a Sa Glèisa de parlar al Sieu nome. Son los primièrs presbitas (aqueles a que uèi son coneguts coma paires, de las glèisas localas), passant lo nombre inicial dels 12 apòstols (que son los davancièrs dels evesques).

Lo tèrme d'apòstol es designat per un trabalh especific dins l'estrutura del cap de la Glèisa. Mai tard, aquela carga serà d'espandre lo mensatge de l'evangèli per de novèlas contrada, organizant la vida crestiana entre los fidèls. La foncion es responsable de la formulacion de las questions doctrinalas, en reson amb los ensenhaments de Dieu.

Òrdre missionari

La tòca del cristianisme es de far mission a un nombre mai possible de personas. Lo judaïsme es un sistèma de crensenças caracterizat per un ensems de règlas de comportament, que d'unas son vistas coma pauc adaptadas per èsser acceptat pels autres pòbles (coma las circuncision e las règlas de alimentacion). D'un autre costat, lo monoteisme es atractiu pels pòbles politeïstas (veire sociologia de la religion de David Hume).

Tant dins la cresença judaïca, que la cristana, son monoteïstas e atractivas per fòrça romans, politeïstas. Mas, mentrtant los josieus mantenguèron sas tradicions religiosas, los crestians, d'en primièr una pichona secta del judaïsme, èra dispausada a acabar amb sas tradicions que en contrapartida venguèron mas atractius pels gentius. Los apòstols prenguèron, dins aquel contèxte, un ròtle fondamental.

Los apòstols foguèron aqueles que recebèron la carga, del quita Jèsus, d'explicar als pòbles, los gentius compreses, que sufisís pas de seguir un ensems de règlas estrictas de comportament en realizant de rituals (coma los josieus o pensavan) per plaire a Dieus e recebre las sieuna favor, a son salvament e que Dieud desirava lo salvament de totes e pas sonque los josieus; çò permitèt l'intrada dels pòble gentiu dins aquel sistèma de crensenças encara naissenta.

Lo succés de l'estrategia presicada pel cristianisme pels apòstols es evident. Alara que lo judaïsme contunha una religion monoteïsta transmesa de generacion en generacion, lo cristianisme foguèt adoptat per d'autre pòbles (l'Empèri Roman aguèt un ròtle important dins sa divulgacion) e cresquèt fins a influenciar l'istòria e la cultura d'Euròpa dempuèi l'ora.

Sus la vida dels apòstols

Dins Novèl Testament son contats la mòrt d'unes apòstols: Jaume, filh de Zebedèu, que foguèt executat per Eròdes Agripa I en 44 (Actes 12:2).

Judàs Iscariotes, que traïguèt Jèsus Crist, èra dels 12, mas perdèt sa designacion de apòstol pel fach de traïr Jèsus. Sa mòrt es contraditòria. Matèu 27:5 ditz que se penjèt, alara dins lo Actes 1:18 auriá sautat dins um precipici e se rompèron as entralhas.

Los dotze

Los apòstols nomenats dins Marc 3:16-19 son Pèire, Jaume, Joan, Andrèu, Felip, Bartolomèu, Matèu, Tomàs, dins un segon temps Jaume filh d'Alfèu, Judàs Tadèu, Simon lo Zelòt e fin finala Judàs Escariòts. Las listas de Luc 6 (Luc 6:12-16) e Actes 1 (Actes 1:13) cita pas "Tadèu" mas un "Judàs filh de Jaume" ou "Judàs filh de Jèsus", o que muitos defendem ser dois nomes para uma mesma pessoa, Judas Tadeu. Lucas tanben conta l'istòria dels setenta Discípols, que Marc 3 (Marc 3:16-19) cita pas. La lista de Matèu 10 (Matèu 10 1:4) es identica a aquela de Marc, mai se unes manuscrits occidentals citan un Lebèu, una incisa que, benlèu, seriá de la lista dels apòstols "menors" qu'èra pas encara consolidat a l'epòca que los Evangèlis èran escrichs, subretot dins lo cas de "Judàs Tadèu", una creacion de l'agiografia posterior. Joan presenta pas una lista consolidada e fòrça apòstol seguent son citats dins lo tèxte (coma es lo cas de Matèus, per exemple). Pasmens, ele cita un Natanael, qu'es mai sovent considerat coma essent Bartolomèu.

Marc afirma que los faires Jaume e Joan recebèron lo títol de "Boanerges", que significa "filhs del tròn", pasmens se fòrça savents modèrnes discutan aquela traducion. Fòrça explicacions foguèron ensejadas, mas deguna capitèt lo consens. Dins Marc tanben s'explica pas per que Jèsus nomena "Simon" de "Pèire" — Matèu 16:18 raconta lo ligam coma la futura glèisa de bastir alara que Joan 1:42 afirma qu'es una referéncia a sa personalitat. Es possible alara que lo nom será estat una ironia, que lo quita Pèire negarà Jèsus al final.

Filip e Andrèu son de noms grècs, tanben coma Tadèu e Lebèu. D'unes josieus, subretot dins d'airals coma Galilèa, ont èra una granda populacion de gentius, avián l'abitud de nomenar los filhs amb un nom grèc e d'autres josieu.

Lo segond Simon es nomanat "kananaios", un mot que benlèu deriba de l'aramèu "qan'ānā", que significa "zelòt". Pasmens, lo sens es pas gaire clar, lo mòt pòt aver una conotacion politica, significant qu'el aparteniá a un moviment de revòlta contra l'Empèri Roman, mas tanben um religiós, significant sonque que el èra una persona "zelosa" dels sièus devers. Lucas utiliza o tèrmo grèc "zēlōtēs".

"Escariòt" pòt èsser lo chafre de Judàs o una referéncia de son origina geografica, um "òme de Kerioth". Poirá èsser una referéncia als sicaris.

Marc utiliza lo vèrb grèc "apostolien" ("enviar") quando Jèsus nomena los apòstols e los "envia" per realizar lo trabalh que el meteis veniá realizar, mas sens sa quita preséncia. Fòrça glèisas interpretan aquel verset coma la fundacion de la Glèisa, que Jèsus crea un grop especial de personas per trabalhar al sieu nom en son abscéncia.

Nom	Descripcion	Mòrt
Pèire	Foguèt martir dins la vila de Roma vèrs 64, pendent lo percaç dels crestians per l'emperaire Neron.	Crucificat tèsta al bas al Circ de Neron a la sieuna demanda, que pensava pas aver la valor sufisenta per morir del meteis biais quel sieu Senhor morriguèt.
Andrèu	Foguèt a la tèrra dels canibals, qu'uèi son los païses que compausan l'ex-Union Sovietica, region identificada per Escítia, per Eusèbi de Cesarèa. Los cristans d'aquela region atestan qu'el foguèt lo primièr a portar l'Evangèli alà. Tanben presiquèt en Asia Menora, es a dire dins l'actuala Turquia, e en Grècia, ont foguèt matirizat. Es considerat coma lo fondator de la Glèisa a Bizanci, causa qu'es considerat coma lo primièr Patriarca de Constantinòbla.	Crucificat sus una crotz en forma de 'x'.
Tomàs	Foguèt benlèu lo mai atiu dels apòstols a l'èst de Siria. Una tradicion dich que presiquèt fins a Índia. Los crestians indians son nmenats Martomàs, un dels noms mai ancians del Cristianisme, en referéncia amb lo fondaror.	Moriguèt a Mylapore, en Índia, per las lanças de quatro soldats.
Felip	Benlèu aguèt un ministèri fòrça poderós a Cartage, al Nòrd d'Africa, e tanben en Asia Menora, ont la femna d'un procónsol roman se convertiguèt.	Benlèu moriguèt crucificat, mas d'unes afirman que foguèt pres e torturat pelo procònsol.
Matèu	Lo colletor d'impòstes e redactor d'un dels Evangèlis, en ministèri en Pèrsa e na Etiopia.	Un dels mai ancians comentaris ditz que foguèt pas martirizat, alara que d'autres dison que foguèt escotelat fins a la mòrt en Etiopia.
Bartolomèu	Faguèt de viatges missionaris dins fòrça airals, segon la tradicion. Seriá estat Índia amb Tomàs, tornèt en Armenia, e foguèt tanben en Etiopia e al sud d'Arabia.	Seriá estat escorjat viu, puèi, decapitat pel governaire d'Albanopolis, atuala Derbent (Russia)
Jaume, filh de Zebedèu	Tanben nomenat Jaume lo Màger, foguèt um dels primièrs discípols de Jèsus.	Foguèt decapitat en 44.
Jaume filh d'Alfèu	Tanben conegut coma Jaume lo Menor, es un dels tres, al mens, "Jaume" referenciat dins lo Novèl Testament. Existís certa confusion al subjècte de qui es, mas aquel Jaume es considerat coma essent aquel qu'aviáson ministèri en Siria.	Seriá estat escorjat.
Judàs Escariòt	Foguèt nomenat del quita Jèsus, mas traïguèt lo Mèstre alara que presicava a Getsemani.	Se suicidèt per pendeson.
Simon lo Zelòt	Aviá son ministèri en Persia e martirizat dins aquela region.	Mòrt après aver negat de sacrifica al dieu Solelh, ensems amb Judàs Tadèu.
Judàs Tadèu o Lebèu	Un dels tres "Judàs" en relacion amb lo ministèri de terrèstre de Jèsus Crist, foguèt nomenat per èsser un dels dotze, se cal pas lo confondre amb lo traïdor Judas Escariòt. Segon la tradicion que se dedicou prediquèt l'Evangèli en Judèa, Samària, Mesopotàmia (uèi region en Iraq) e en Pèrsa.	Martirizat a la cotèla per las autoritats persas e per la fola instigada pels praires zoroastres amb Simon lo Zelòt.
Joan	De totes los dotze apòstols, Joan venguèt lo teologian mai destacat. Aviá una enòrma afeccion pel Senhor e lo contrari tanben. Segond d'interpretacions, èra l'apòstol que Jèsus amava mai. Èra lo líder de la Glèisa de la region de la ciutat d'Efes, e se ditz que prenguèt Maria, la maire de Jèsus, a çò d'el, que se n'ocupèt. Pendent la persecucion de l'Emparaire Roman Dominician, a la mitat del ans 90, foguèt exilit na Illa de Patmos. Alà, auriá escrich lo darrièr libre de novèl Testament: l'Apocalipsi. Una tradicion latina fòrça anciana dona qu'escapèt sens se cremar, après que foguèt getat dins un pairòl d'òli bolhenta. Eveniment realizat dins la vila de Roma.	Moriguèt de mòrt naturala a Efes, ne 103, a l'edat de 94 ans. Lo segond evesque Policrates a Efeso en 190 (atestada per Eusèbi de Cesarèa dins son istòria Eclesiastica5, 24), l'apòstol "dormiguèt" (moriguèt) a Efes. Mas, se conta que sa tomba èra voida quand foguèt obèrta per Constantin que volgava li edificar una glèisa

Outres apòstols

Nom	Descricion	Mòrt
Pau de Tars	Perseguidor dels discípols del Senhor, se convertiguèt sul camin de Damasc, quand vegèt una Granda Lutz e parlèt amb Jèsus; demorèt cèc pendent tres jorns (Actes 9:1-9). Pau o vegèt pas qu'un còp. Recebèt la mission apostolica del quita Jèsus. Sa mission èra especialament dedicat als non josieus.	Fach prisonièr a Roma, foguèt acusat de crime de desleialtat a Roma, e qu'èra ciutadan roman, foguèt executat per decapitacionna Via Ostiense e e non pas per crucifixion
Matiàs	Causit per demorar a la plaça de Judàs Escariòts. Una tradicion ditz que Matiàs èra de Siria coma Andrèu.	Escorjat en Etiopia puèi decapitat.
Jaume lo just	Considerat coma lo fraire de Jèsus pels protestants, coma lo cosin pels catolics e miègfraire pels ortodòxes. Èra conegut coma Jaume lo just, e aviá una posicion nauta dins la glèisa a Jerusalèm. Benlèu qu'escrivèt lo libre de Jaume del Novèl Testament.	Escorjat e tabassat amb una maça de fèrre.
Barnabèu	Nom donat a Josèp un Levita vengut de Chipre, que vendèt sas proprietats e donèt als apòstols l'argent de la venta .Foguèt apòstol a l'epòca de Pau. Efaguèt de viatges missionaris	Foguèt escorjat. Se ditz que los josieus de Salamina se trufèron d'el alara que morissiá.

Vejatz tanben

Glèisa Apostolica