Andrew Carnegie
Andrew Carnegie (Dunfermline (Escòcia), 25 de novembre de 1835 - 11 d'agost de 1919) foguèt un celèbre industrial e filantròp britanic naturalizat american.
Biografia
[modificar | Modificar lo còdi]Partiguèt del Reialme Unit en 1848 cap als Estats Units d'America.
Aprèp que comencèsse a trabalhar dins l'industria textila coma simple obrièr, creèt una de las mai importantas acieriás americanas a Pittsburgh, entre la Guèrra de Secession e lo començament del sègle XX.
La capitada de la siá societat, Carnegie Steel (Acièr Carnegie), se deu essencialament a la capacitat siá de produire en quantitat bèla e a un prètz bas ralhs de camin de fèr, que la demanda en aquel temps èra forta. Participèt tanben a la fabricacion de material ferroviari amb la Pittsburgh Locomotive and Car Works. En 1901, per la soma de 480 milions de dolars, vendèt sas proprietats industrialas a un grop de financièrs capitanejats per J. P. Morgan, çò qu'èra en aquela epòca un recòrd de cession comerciala. Li foguèt donat l'escais: "l'òme mai ric del mond" e venguèt alara l'incarnacion perfèita del sòmi american.
Filantropia
[modificar | Modificar lo còdi]
Es remembrat Andrew Carnegie subretot per son prètzfait de benfaseire e filantròp. Quand se moriguèt, daissèt mai de 350 milions de dolars a de fondacions divèrsas, e 30 milions suplementaris foguèron legats a d'òbras de caritat divèrsas.
Foguèt creaire d'aproximativament 2500 bibliotècas publicas gratuïtas als Estats Units, que pòrtan lo sieu nom, las Carnegie Libraries (Bibliotècas Carnegie; que la mai coneguda es la New York Public Library). Financèt 65 bibliotècas annèxas dins la vila de Nòva York. Tanben portèt ajuda a las institucions culturales (musèus, Carnegie Hall), a las glèisas e als parcs publics.
En França, la donacion Carnegie permetèt la construccion de la de Rems, inaugurada en 1928, d'estil art deco.
Faguèt construire la famosa sala d'espectacle Carnegie Hall a Nòva York.
En 1891, l'Institut de Tecnologia de Califòrnia foguèt creat a partir dels fons que Andrew Carnegie metèt a disposicion de l'astronòm George Ellery Hale.
A Pittsburgh se tròba ara l'universitat Carnegie Mellon (una descendenta dirècta del Carnegie Institute of Technology), destinada a portar un ensenhament tecnic de qualitat als enfants dels trabalhaires sens moneda.