Robèrt d'Auvèrnha (mòrt en 1234)

Aqueste article es redigit en auvernhat.
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

talha= Pels articles omonims, vejatz Robèrt d'Auvèrnha.
Infotaula de personaRobèrt d'Auvèrnha (mòrt en 1234)
Biografia
Mòrt1235 Modifica el valor a Wikidata
Arquebisbe de Lió (ca) Traduire
3 d'abril de 1227 – 6 de genièr de 1234
← Renaud II de Forez (ca) Traduire – Raoul de la Roche-Aymon (ca) Traduire →
Diocèsi: arquebisbat de Lió (ca) Traduire
Evesque de Clarmont
1195 – 3 d'abril de 1227
Diocèsi: bisbat de Clarmont (ca) Traduire
Modifica el valor a Wikidata
Donadas personalas
NacionalitatFrancesa
Religioncatolicisme Modifica el valor a Wikidata
Autres
MaireMahaut de Bourgogne (ca) Traduire Modifica el valor a Wikidata
PaireRobert IV d'Alvèrnia (ca) Traduire Modifica el valor a Wikidata
FrairesGuion II d'Auvèrnhe e Guillem X d'Alvèrnia (ca) Traduire Modifica el valor a Wikidata
ParentsDalfin d'Auvèrnha (cosin) Modifica el valor a Wikidata

Robèrt d'Auvèrnha, dit tanben Robèrt de La Tor[1] († 7 janvièir 1234), z-es un nòble, prelat, trobador e crosat auvernhat dau sègle XIII. Fuguèt evesque de Clarmont de 1195 a 1227, puèi archevesque de Lion fins a sa mòrt.

Robert fuguèt implicat dins mantun conflict feudau entre 1195 e 1211. Dos còps empresonat (1199, 1207) e acusat de murtre e de rapina, sos conflicts embei sa familha e sos vassaus suscitèron l'intervencion dau rei e dau papa. Ne sortiguèt victoriós e controlèt la viala de Clarmont quitament. Ajusta egalament de tèrras e de chastèls a sa diocèsi e participi a la crosada dels albigeses (1209). Après son eleccion coma archevesque, fuguèt empresonat un tresen còp per ingeréncia dins la politica matrimoniala dau comte de Champanha, mas fuguèt lèu liberat per sos amics. Coneis mens de capitada a Lion, ont son pontificat es marcat per de conflicts embei la classa merchanda montanta. Sa santat s'es degradada pendent sas doas darrèiras annadas.

La carrèira literària coneguda de Robert s'es debanada entre 1195 e 1212. Z-es descrich coma lo Vesques de Clarmon ("L'Evesque de Clarmont") dins los chançonèirs. Pauc de chausas de sa poesia subrevivon e tot aquò concernís de desacòrds embei son cosin, Daufin d'Auvèrnha. Daufin declara que l'avesque aviá una galanta e l'avesque alludís l'insufisença sexuala de Daufin, mas es dificil de saber quala realitat s'amague darrèir lor eschamje de galejadas.

Biografia[modificar | Modificar lo còdi]

Familha e joeinessa[modificar | Modificar lo còdi]

Robèrt z-es naissit dins la mai nauta nobles(s)a de França. Z-èra un filh capdèt dau comte Robèrt IV d'Auvèrnha e de son esposa Matilda, filha dau duc Odon II de Borgonha.[2][3] Sos fraires ainats èran los comtes Guilhaume X e Guion II.[4] Z-èra cosin dau trobador Daufin d'Auvèrnha,[5] promèir cosin dau duc Odo III de Borgonha[6] e promèir cosin un còp alunhat dau rei Felip II de França (per mejan de la grand-maire d'aquel darrèir, Matilda de Caríntia).[7] Z-èra egalament aparentat aus comtes de Forés e donc a l'archevesque Renaud de Lion.[8]

Davant son eleccion coma evesque, Robèrt z-èra dian dau chapitre de la catedrala d'Autun.[9][2] Autun se trobava dins la província eclesiastica de Lion.[8]

Evesque de Clarmont[modificar | Modificar lo còdi]

Robèrt z-es elegit evesque de Clarmont en 1195.[10][2] En 1197, consacra l'abadiá dau Boschet-Vaulusenta (nom probable),[11] fondada per son paire.[8]

Entre 1197 e 1201, Robèrt fuguèt implicat dins una garrolha embei son fraire Guion pendent la quala tots dos recorrèron a la fòrça. En 1197, Robèrt escomenja son fraire e met sas tèrras sos interdiccion. Estralhèt puèi sas tèrras embei de soldats engatjats pendent las doas annadas seguentas.[4] Parallèlament, Robèrt se disputa embei le trobador Pònç de Chapduèlh a prepaus dau chastèl de Vertaison, que Pònç aviá recebut de son esposa en dòt quauque temps davant 1196 e que l'evesque reivindicava en fèu.[12][13] En 1199, Guion escriguèt au papa Innocenci III per demandar una intervencion. Davant que recebre una responsa, a organizat la captura de Robèrt.[4] Pònç s'apodera de l'evesque e l'empresona a Vartaison davant d'o remetre a Guion.[10] L'evesque z-es estat acusat de murtre, d'incendi criminau e de pilhatge. Quand Innocent aprenguèt son empresonament, autorizèt l'archevesque de Borges, Enric de Sully, a absòlvre Guion a condicion de peniténcia per sos pròpris excèsses. Enric a reconciliat los fraires en julhet de 1199 e a negociat un acòrdi de patz signat en mai de 1201.[4]

Coma evesque, Robèrt cerquèt d'acréisser son empresa sobre sos chastèls e d'espandir le territòri de sa diocèsi.[14] En 1199, le comte Gui fa omenatge a son fraire per le chastèl de Lesós.[15] En 1202, Guion fisèt la vila de Clarmont a la garda de l'evesque fins qu'aja fait la patz embei le rei Felip. Guion s'èra rengat dau costat daus anglés pendent la guèrra anglofrancesa de 1202-1204. Robèrt venguèt atau le promèir evesque a governar dirèctament la vila, pòsta que los evesques ulteriors conservèron fins en 1552.[4]

En 1205, Innocenci III obrís una enquèsta sobel desacòrd entre Robèrt e Pònç, totjorn pas resolgut. Le rei Felip II intervenguèt alara per forçar l'esposa de Pònç a cedir le chastèl a Robèrt. En 1211, Pònç e sa femna, embei lors tres filhs, tres dròllas e tres gendres, vendèron Vertaison a l'evesque per 7 650 marcs, dont 7 000 devián èsser retenguts per l'evesque en compensacion de son empresonament illegau.[16]

En 1206, Robèrt e Guion se disputan tornarmai.[4] En 1207, Guion empresona tornamai son fraire.[10] Maugrat qu'escomenjat per le papa, a pas destibat Robèrt qu'après que le rei Felip aja fait marchar una armada contra z-elh. A degut paiar de reparacions e fornir una garantida.[4] En 1207, Robèrt aquerís de rei los fèus de Montmaurin e Mausun. Un chastèl fuguèt començat a Mausun imitant l'estil reiau introduit en Auvèrnha per Felip.[15]

Robèrt participèt a la crosada daus albigés embei sas pròprias tropas. En julhet de 1209, z-elh e Guion fasián partida daus menaires de l'armada que sortiguèt de Lion.[8][17][18] Èran tornats en Auvèrnha davant la fin de l'annada.[19]

En 1211, segon la Cronica de Bernard Itier, una disputa novèla sorgís entre Robèrt e Guion, pendent la quala le comte destrutz le monastèri de Sent Pèire de Mausat. Una armada reiala dirigida per Gui II de Dampierre e l'archevesque Renaud de Lion s'apodera de la quasi-totalitat daus bens dau comte Gui e confisca sos fèus. Çò n'èra acabat de sas disputas embei son fraire.[4][8] En mai de 1212, un document desliurat per Robèrt indica que Felip li aviá balhat le chastèl de Lesós, le chastèl "entre dos rius" (inter duos rivos) e le de Dalet.[15]

En 1215, Robèrt rejonh tornarmai la crosada daus albigés, acompanhat aquel còp de Geraud de Cròs, archevesque de Borges. Torna dins sa diocèsi en 1216. En 1217, embei la comtessa Blancha de Champanha per garanta, prèsta jurament de fidelitat au rei.[8]

En 1217, mentre que s'aprèsta a partir per la Cinquena Crosada, le duc Odon III de Borgonha plaça son filh e eretièr de sièis ans, le futur Ugues IV, sos la tutèla de Robèrt e Guilhaume de Joinville. A la mòrt subita d'Odon en 1218, Robèrt venguèt le tutor dau duc jove.[6]

En 1225, Robèrt assistís au concili de Borges.[20] Pendent son long episcopat a Clarmont, los franciscans s'installan a Montferrand e los dominicans a Clarmont quitament (1219).[8] Son nebot, Ugues, li succediguèt a Clarmont en abriau de 1227.[21]


Archevesque de Lion[modificar | Modificar lo còdi]

En 1227, Robèrt z-es elegit per succedir a Renaud de Forés (defuntat le 23 d'octobre de 1226) coma archevesque de Lion dins le Sant Empèri Roman Germanic après una vacança de mantun mes.[22] Las bullas papalas li conferissent le palli e informant sos sufraganis de son eleccion son datadas de las 3 e 7 d'abriau de 1227.[21]

Robèrt z-es estat acusat de prestar pas que pauc d'atencion a Lion. A la debuta de son pontificat, en sa qualitat de preceptor dau duc jove de Borgonha,[23] aviá aconselhat Aliç de Vergy, la maire d'Ugues e regenta de Borgonha, que Ugues deviá èsser maridat a Iolanda, filha dau comte Robèrt II de Dreux. Aquela aliança matrimoniala violava un acòrdi qu'Aliç aviá conclús embei le comte Teobaud IV de Champanha. En responsa, Teobaud, furiós, prenguèt Robèrt en ostatge en 1227. L'oncle de Iolanda e amic personau de Robèrt, le comte Enric II de Bar, liberèt l'evesque empresonat.[24] A aquel pont de sa carrèira, Robèrt z-èra un òme annadit e quitament "estimat". En 1230, Teobaud acceptèt de paiar a l'evesque 1 000 marcs d'argent en compensacion a l'evesque.[25]

De nombrós documents e diplòmas existisson dau pontificat de Robèrt a Lion.[3] Practiquèt le nepotisme e nommèt son nebot Ugues a la seneschaliá.[23] Negòcia un acòrdi entre los monastèris de Saint Martin d'Ainay e de Saint Martin de l'Île-Barbe sobre la possession de Cuire. Impausa de novèlas taxas sobre le vin, çò que provòca le planh daus borgés lionés e crèa los promèirs esmais dau movement comunau lionés.[3] La letra escriuta per le papa Gregòri IX a Robèrt le 28 de setembre de 1229 z-es un testimòni important de l'evolucion dau movement crosat, puèi que per le promèir còp Gregòri ofriguèt la remission daus pechats aus que participèron a la guèrra de las Claus contra l'emperador Frederic II Hohenstaufen.[26][27]

Robèrt, se disent "annadit e malaut", redigiguèt son testament en 1232. Se moriguèt le 7 de janvièir de 1234 pendent un ivèrn particularament dur.[28] Z-es estat enterrat dins la catedrala de Lion.[3] Las eleccions fuguèron divididas après sa mòrt e le papa deguèt intervenir per nommar un archevesque, Raoul de la Roche-Aymon, en 1235.[29]

Trobador[modificar | Modificar lo còdi]

Tres poèmas de Vesques de Clarmon son coneissuts: doas coblas e un sirventés.[5] Tots se pòdon trobar dins le chançonèir occitan H,[30] los sirventés essent egalament conservadas dins le chançonèir D.[31] Son:

  • Coms que vol enseignar
  • Peire de Maensac, ges lo reis no seria
  • Per Crist, si·l sirvens fos meus

Las tres pèças son dirigidas contra son cosin Daufin.[32] Coms que z-es estat escriut vèrs 1199.[31] Peire de Maensac, qu'es le sirventés e le sol a mai d'una sola estròfa, critica Daufin per son comportament antisociau e critica egalament le joglar de Daufin, le Pèire de Maensac de la promèira linha, per aver pas agit en chavalèir.[33][34] Pòt èsser datada de 1212 a causa d'una referéncia a la crosada daus albigeses.[31]

La responsa de Per Crist e Daufin fa partida d'una blaga privada, plena d'insinuacions.[32] S'o pòt datar embei mai de precision qu'entre 1195 e 1209.[31] Le compilator dau cançonèir a fornit de razos (explicacions) per las paraulas, mas aquestas pausan segurament pas sus una compreneson reala de la realitat que s'amaga darrèir le tèxt. Ditz que Robert aimava l'esposa d'En Chantart de Caulec de Pescadoiras, segon sa lectura dau poèma de Daufin. Le poèma de l'evesque, embei de fòrtas connotacions sexualas, repròchi a Daufin d'aver pas fornit a son amant tota la ventresca que demandava.[32] Las quatre promèiras linhas son:

Las quatre promèiras linhas son:

Per Crist, sil servens fos meus,
Dun cotel li dari al cor,
Can fez del bacon partida
A lei que lil queri tan gen.

En defòra de sos poèmas e los de Daufin, la garrolha de Robèrt embei son fraire z-es mencionada dins un poèma de Giraud de Bornelh.[10]

Veire tanben[modificar | Modificar lo còdi]

Bibliografia[modificar | Modificar lo còdi]

  • Modèl:Cite conference
  •  Mélanges d'histoire litteraire, de linguistique et de philologie romanes offerts à Charles Rostaing. 1. Liège: Marche Romane, 1974, p. 25–39. 
  •  The Music of the Troubadours. Indiana University Press, 1996. ISBN 0-253-21389-4. 
  •  The Government of Philip Augustus: Foundations of French Royal Power in the Middle Ages. Berkeley: University of California Press, 1986. 
  •  Razos and Troubadour Songs. London: Routledge, 2019. 

{{{title}}}. DOI:10.3406/rhef.1989.3472. 

  •  Deux archevêchés entre la France et l'Empire: les achêvques de Lyon et les archevêques de Vienne, du milieu du XIIe siècle au milieu du XIVe siècle. Rome: École française de Rome, 1994. 
  • Modèl:Cite encyclopedia
  •  Chronologie des évêques de Clermont et des principaux événémens de l'histoire ecclésiastique de l'Auvergne. Clermont-Ferrand: Thibaud-Landriot, 1833. 
  •  The Barons' Crusade: A Call to Arms and Its Consequences. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2005. 

{{{title}}}. DOI:10.1484/J.NMS.3.450. 

  •  The Occitan War: A Military and Political History of the Albigensian Crusade, 1209–1218. Cambridge: Cambridge University Press, 2008. 
  •  Histoire monumentale de la ville de Lyon. 5, pt 1. Paris: Firmin Didot, 1866. 

{{{title}}}. DOI:10.1353/ten.1989.0002. 

{{{title}}}, New series. 

{{{title}}}. DOI:10.1017/S002204691600066X. 

  •  Eglise et société chrétienne d'Agobard à Valdès. Lyon: Presses Universitaires de Lyon, 2003. 
  •  The Cansos and Sirventes of the Troubadour, Giraut de Borneil: A Critical Edition. Cambridge: Cambridge University Press, 1989. 
  •  The Albigensian Crusade. Faber and Faber, 1978. 
  •  A Bibliographical Guide to the Study of Troubadours and Old Occitan Literature. Kalamazoo: Medieval Institute Publications, 2015. 
  •  The Two Powers: The Papacy, the Empire, and the Struggle for Sovereignty in the Thirteenth Century. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2019. 

Articles connèxes[modificar | Modificar lo còdi]

Nòtas e referéncias[modificar | Modificar lo còdi]

  1. ↑ Galland, 1994, p. 115.
  2. ↑ 2,0 2,1 et 2,2 Jean-Luc Fray, « Les comtes d'Auvergne, le Brabant et le Boulonnais au siècle XIIIe : de la Limagne à la Lotharingie », Retour aux sources : Mélanges en l'honneur de Michel Parisse, Paris, Picard, 2003, p. 406-407.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 et 3,3 Monfalcon, 1866, p. 19.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 et 4,7 Jones, 1844.
  5. ↑ 5,0 et 5,1 Taylor, 2015, p. 375.
  6. ↑ 6,0 et 6,1 Galland, 1989, p. 258.
  7. ↑ Baldwin, 1986, p. 177.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 et 8,6 Labouderie, 1833, pp. 35–36.
  9. ↑ Rubellin, 2003, p. 409.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 et 10,3 Sharman, 1989, p. 240.
  11. ↑ fr abbaye du Bouschet-Vauluisant. Veire wikidata:Q1775493
  12. ↑ Aubrey, 1996, pp. 19–20.
  13. ↑ Modèl:Harvnb, dates the opening of the dispute to between 1195 and 1205. Pons was forced into exile from his lands because of refusal to heed two summons from the pope and a further two from the king.
  14. ↑ Areal e Roques, 2016, p. 5.
  15. ↑ 15,0 15,1 et 15,2 Areal e Roques, 2016, p. 7.
  16. ↑ Lucas, 1958, p. 124.
  17. ↑ Marvin, 2008, p. 34.
  18. ↑ Sumption, 1978, p. 114.
  19. ↑ Modèl:Harvnb, dates Robert's second captivity and King Philip's attack on Guy to 1209, events here dated to 1207 and 1211, respectively.
  20. ↑ Modèl:Harvnb, dates this council to 1220.
  21. ↑ 21,0 et 21,1 Prou, 1890, pp. 152–153.
  22. ↑ Galland, 1994, pp. 115–116.
  23. ↑ 23,0 et 23,1 Galland, 1989, p. 283.
  24. ↑ Lower, 2005, p. 97.
  25. ↑ Galland, 1989, p. 260.
  26. ↑ Raccagni, 2016, p. 723.
  27. ↑ Whalen, 2019, pp. 38 and 248n74.
  28. ↑ Galland, 1994, p. 118.
  29. ↑ Galland, 1994, p. 137.
  30. ↑ Vat. lat. 3207 (fully digitized online) at ff. 40v, 46r–v and 55v–56r.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 et 31,3 PC 095 Bischof Robert von Clermont - Lo Vesques de Clarmon (Clermont) at Bibliografia Elettronica dei Trovatori, v. 2.0.
  32. ↑ 32,0 32,1 et 32,2 Burgwinkle, 2019, ch. 53.
  33. ↑ Poe, 2005, pp. 551 and 555.
  34. ↑ Per Modèl:Harvnb, a study of the political background of Robert's poetry and English translations of his works are found in Modèl:Harvnb.
  35. ↑ .
  36. ↑ .
  • (en) Aqueste article es parcialament o en totalitat eissit d’una traduccion de l’article de Wikipèdia en anglés intitolat « Robert of Auvergne ».
  • (it) Aqueste article es parcialament o en totalitat eissit d’una traduccion de l’article de Wikipèdia en italian intitolat « Vescovo di Clermont ».


Precedit per Robèrt d'Auvèrnha (mòrt en 1234) Seguit per
Renaud II de Forés
Primat de las Gàllias
Raoul I de La Roche-Aymon
Gilbèrt Ir
Evesques de Clarmont
Ugues de la Tor
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Robèrt_d%27Auvèrnha_(mòrt_en_1234)&oldid=2435226 »