Max Cahner
Max Emanuel Cahner i Garcia (Bad Godesberg, Bonn, 3 de decembre de 1936 – Barcelona, 14 d'octobre de 2013) foguèt un editor, politician e istorian de la literatura catalana. Personalitat engatjada e dinamica, ocupèt una plaça preponderanta dins lo creis del catalanisme del sègle XX. Dins lo mond de la literatura crèet en 1961 l'ostal d'edicion Edicions 62 que permetèt la publicacion e difusion d'un nombre important d'òbras en catalan, dinamizèt la revista Serra d'Or e fondèt en 1972 un segond pòl d'edicion, Curial Edicions Catalanes.
Enfortiguèt la preséncia e difusion sociala del catalan en contribuir a la promocion de la Gran Enciclopèdia Catalana, foguèt un dels impulsors del Congrès de Cultura Catalana e dirigiguèt l'Universitat Catalana d'Estiu de Prada de Conflent de 1985 a 1987.
Per çò qu'es de la politica foguèt un dels fondadors de Nacionalistes d'Esquerra e entre 1980 e 1984, durant lo govèrn de Jordi Pujol, ocupèt lo cargue de conselhièr de la Cultura e dels Mejans de Comunicacion.
En 1996, per recompensar sas accions, lo govèrn catalan li autregèt la Crotz de Sant Jòrdi e en 2013 lo jorn seguent aprèp sa mòrt, lo 15 d'octobre, la Medalha d'Aur de la Generalitat de Catalonha a títol postum.
Biografia
[modificar | Modificar lo còdi]La joventut de Cahner
[modificar | Modificar lo còdi]Max Cahner nasquèt a Bad Godesberg, a ras de Bonn, en 1936, segond enfant, aprèp una dròlla, Margarida, d'una familha amonedada catalana d'origina jusieva alemanha. Sos parents, Max Emanuel Cahner i Bruguera e Maria del Sagrari Garcia i Fuertes, s'èran maridats a Barcelona lo 20 de junh de 1929 e avián emigrat en Alemanha, abans que son filh nasquèsse, per encausa de la guèrra civila espanhòla. Pr'aquò l'exili durèt pas gaire que pr'amor de la persecucion que començavan a patir las personas d'origina jusieva jol regim d'Hitler, la familha deguèt tornar a l'estat espanhòl en 1937. Aprèp un temps de viure dins un vilatge de pescaires, Sant Martin do Porto, en Galícia, e dins un otèl de Zamora, tornèron totes a Barcelona en junh de 1939.
Entre 1939 e 1945 Cahner estudièt a l'Escola Alemanya que son grand del costat de son paire, Heinrich Cahner, aviá ajudat a fondar. Aprèp lo tampament de l'escòla en 1945 contunhèt son escolaritat dins d'escòlas catolicas, al collègi Balmes fins a 1946, a l'escòla Santa Isabel de Sarrià de 1946 a 1948 e puèi a l'escòla Miramar de la capitala catalana ont demorèt fins a 1951. Aprèp un periòde long de convalescéncia degut a una malautiá infecciosa que durèt de decembre de 1951 a junh de 1952 e l'obtencion aquel meteis mes del bachelierat dintrèt, en octobre de 1952, a las facultats de quimia e de drech de l'Universitat de Barcelona.
La lucha catalanista
[modificar | Modificar lo còdi]Ailà coneguèt l'escrivan Albert Manent que l'introdusiguèt dins las esfèras catalanistas. Venguèt amic alara de totas las personalitats mai influentas del catalanisme d'aquel temps en frequentar l'Institut d'Estudis Catalans. De 1952 a 1954 assistiguèt assiduament als corses de catalan de Joan Triadú e a l'encòp als de literatura catalana de Jordi Rubió que l'ajudèron notablament a fargar son esperit e sa cultura. En febrièr de 1954 aguèt l'escasença de conéisser un ensagista valencian Joan Fuster que demorava en çò de son amic Oriol Folch. Aquel moment marquèt la debuta d'una granda amistat entre totes dos que culminariá amb la publicacion de l'ensag de l'escrivan de Sueca, Nosaltres els valencians, uèch ans mai tard lo 23 d'abril de 1962.
Venguèt membre en 1956 de la Societat Catalana d'Estudis Istorics, una branca de l'Institut d'Estudis Catalans e aquel meteis an coneguèt Eulàlia Duran, una estudianta filha de l'istorian Agustí Duran, que vendriá mai tard sa femna.
Participèt en 1957 al movement estudiant antifranquista coma membre de l'Assemblada Liura del Paranimf e lo 21 de febrièr d'aquel an foguèt arrestat e acusat de distribuir de propaganda illegala.
Tre 1959, amb Ramon Bastardas, reviscolèt la revista Serra d'Or que comencèt aital una segonda etapa.
Amb Bastardas creèt en 1961 un ostal d'edicion que se sonèt puèi Edicions 62 e s'impausariá puèi coma un dels vectors mai importants de la difusion de las òbras en catalan.
Lo 22 d'agost de 1964, per encausa de sas activitats catalanistas, se vegèt arrestat per la polícia e expulsat aquel meteis jorn de l'estat espanhòl. Lo mandèron pas a la preson per evitar de problèmas amb lo govèrn alemand, qu'en aquel temps Cahner aviá encara la nacionalitat alemanda. Del temps d'aquel exili visquèt un temps a Perpinhan, a París e mai en Alemanha, a Düsseldorf. Aprèp las gestions de son sògre, sa femna e de Josep Maria Castellet amb de personas ligadas al poder franquista, poguèt tornar en Catalonha d'un biais definitiu lo 18 de genièr de 1965.
Cahner e la politica
[modificar | Modificar lo còdi].jpg)
En 1979, foguèt tanben dels fondadors d'un partit independentista, Nacionalistes d'Esquerra. En octobre de 1986 venguèt membre de CDC e se trachèt de la seccion culturala del partit. Durant las eleccions al Parlament de Catalonha que se debanèron en 1988 se presentèt en 17en lòc sus la lista de Convergéncia e Union (CiU) per Barcelona e foguèt elegit deputat, posicion qu'ocupèt fins a 1992. En 1989 participèt en quatrena plaça dins la lista de CiU a las eleccions al Parlament Europèu, mas la coalicion obtenguèt sonque alara tres deputats. En 1994 abandonèt sa militància dins CDC pr'amor de crear un partit novèl, Acció Catalana. Del temps de las eleccions al Parlament Europèu del meteis an, Max Cahner venguèt candidat de la coalicion Per l'Euròpa de las Nacions, formada subretot per Eusko Alkartasuna e Esquèrra Republicana de Catalonha (ERC) mas capitèron pas d'obtenir de representacion. Mai tard en 1997 Acció Catalana decidiguèt de s'associar a ERC. En 1999 Cahner se presentèt a las eleccions municipalas coma cap de lista d'Acció Catalana de Sant Vicenç de Montalt, ont obtenguèt 147 vots (10,4%) e faguèt alara elegit regidor, posicion qu'ocupèt fins a 2003.
Òbras
[modificar | Modificar lo còdi]- Epistolari del Renaixement (1977–1978)
- Literatura de la revolució i la contrarevolució (1789-1849) (1998–2005)
Direccion d'òbras
[modificar | Modificar lo còdi]- Gran Geografia Comarcal de Catalunya (1981–1985)
- Obra catalana de Joan Baptista Anyes
Collaboracions
[modificar | Modificar lo còdi]- Diccionari etimològic i complementari de la llengua catalana, de Joan Coromines, coma collaborador.