Guèrra Civiu Catalana
Era Guèrra Civiu Catalana (var. Guèrra Civila Catalana) (1462-1472) ei l’afrontament armat entre Joan II d’Aragon e es institucions catalanes (Deputacion deth Generau e Conselh de Cent) entà auer eth contraròtle politic. Era mòrt de Carles de Viana –protegit de Catalonha e afrontat damb eth sòn pair Joan II- serà era desencusa entà formalizar eth començament d’un afrontament que, de hèt, se venie en tot coar dempús deth sòn predecessor Alfons eth Magnànim. Totun, era guèrra ei eth resultat d'ua controvèrsia politica qu'afronte era monarquia e era oligarquia e entre er estil absolutista e eth pactisme. Tanben ei sus era taula era capacitat politica dera Generalitat entà assumir era sobeiranetat e governar. Ath començament des afrontaments, tota era societat siguec obligada d'optar per un o d'aute partit en foncion des sòns interèssi e ideologies.
Contèxt sociau
[modificar | Modificar lo còdi]Comence eth sègle XV ath miei d’ua crisi prigonda qu'afectaue tota Euròpa Occidentau e mès que mès Catalonha. Es causes sigueren diuèrses: crisis de subsistències ena poblacion, era crisi demografica a causa des epidèmies granes de pèsta qu'afectèc mès que mès eth camp, era crisi financèra damb un gran endeutament des institucions publiques e era reduccion deth volum e es ganhs deth comèrç internacionau. En Catalonha destaque mès que mès era crisi sociau agrària, damb era aparicion deth movement remença, que reivindique era supression des maus usatges. En aspècte politic, era concepcion autoritària dera monarquia tustarra, per un costat, damb era fòrça creishenta des institucions e des poders economics e, en entorn rurau, damb era noblesa, era quau presente tanben fòrtes tensions damb es sòns serfs.
Era situacion ath camp: la revòlta des remences
[modificar | Modificar lo còdi]Les reivindicacions contunhes des pagesi contra l’opression des senhors siguec timidament arrecuelhuda, encara qu'interessadament, peth rei Alfons eth Magnanim ena prumèra mitat deth sègle XV, pr'amor que volie auer mès contraròtle sus era noblesa, alinhada damb es poders institucionaus de Catalonha. Eth sòn successor, Joan II, eretèc aguest clima de revòlta ath camp que li resultarà beneficiós en sòn afrontament damb eth poder politic catalan. Era Guèrra des Remences iniciada en 1462, coïncidís es dates damb era Guèrra Civiu Catalana e place ara Deputacion deth Generau damb dues tèstes dubèrtes: era luta ath camp contra es remences e era luta contra eth rei. Es remences vien, de facto, uns aliadi dera causa reialista.
Era situacion en Barcelona: era Biga e la Cerque
[modificar | Modificar lo còdi]Era crisi economica mediterranèa des volts deth 1425 compòrte era intervencion per medi de mesures proteccionistes, mès entà aplicar-les cau véncer era resisténcia dera oligarquia urbana (ciutadans aunoradi). Es protèstes e motins se succedissen, era qua causa da lòc a ua sèria de cambiaments e reformes (1436). Es mercaders e menestrals prepausen ua sèria de mesures: devaluacion monetària, proïbicion d'importacion de productes, melhora dera produccion texila, impòsti a estrangèrs. Es ciutadans aunoradi prepausen mesures mès limitades: trabalhs publics per atenuar eth caumatge, eca. Era intransigència d'aguesti darrèri e era sua resisténcia ath cambiament precipitèren era crisi economica e dividiren es barcelonesi, a compdar de \1450, eth dus grops claraments diferenciadi: era Biga e la Cerque: * Era Biga, integrada pera majoria des ciutadans aunoradi e bèri mercaders, se considère, actue e viu coma un grop nobiliari, an tèrres, castèths e drets senhoraus e viuen des rendes. S'opausen as alteracions monetàries. *La Cerque, eth partit des menestrals e mercaders qu'aspiren a controtlar eth govèrn municipau entà hèr complir es privilègis, libertats e costums de Barcelona. Vòlen era devaluació monetària e mesures proteccionistes. Entre era Biga e la Cerque, Alfons eth Magnànim mantierà ua postura ambigua, donques que d'ua banda a de besonh sòs e les acceptarà tant de buscaris coma de bigaris, e de de auta aspire, coma es auti reis deth XV, a impausar era sua autoritat en les Corts e sus era noblesa. Un còp iniciada era guèrra, es buscaires -majoritaris ath Conselh de Barcelona- preneren partit per Joan II. Açò les afrontèc damb era Generalitat qu'eth 1463 jutgèc e condemnar a mòrt per conspiracion as conselhèrs Pere Destorrent e Francesc Pallarès, amassa damb Bernat Turró, Martí Solzina e Joan de Mitjavila, membres deth partit buscaire.
L’afrontament entre Joan II e eth Prince de Viana
[modificar | Modificar lo còdi]
Dera union de Joan II e era sua prumèra esposa, Blanca E de Navarra, neishec Carles de Viana, prumèr prince de Viana, que segons es capitulacions matrimonials de 1419 li calie eretar çò reiaume de Navarra ara mòrt dera sua mair. Mès çò 1441 ath morir Blanca E, Joan II va usurpar eth tròn navarrès. Eth resultat siguec ua guèrra civiu a Navarra entre 1451 e 1455 qu'afrontèc es agramontesos, partidaris deth rei Joan, e es beamontesos, partidaris de Carles. Joan II desbranda definitiuaments a Carles ne la batalha d'Oibar çò 1452. Eth clima emocionau generat per empresonament de Carles, ordenada peth sòn pair çò 1460, hec passar ara ofensiva as classes privilegiades deth Principat. Es Corts de Lhèida d'aqueth madeish an elegissen un Conselh deth Principat qu'exigic ath rei era immediata desliurança deth sòn hilh. Aguesta enèrgica actitud, junhuda ath suslhèuament des beamontesos navarresos e ara mobilizacion castelhana ena termièra de Aragon, obliguèren eth rei a cedir, en tot liberar a Carles e en tot acceptar es capitulacions de Vilafranca deth Penedès (1461), a on s'arrecuelhien es reivindicacions politiques dera oligarquia catalana, entre d'autes, era proïbicion ath rei d'entrar en Catalonha sense permís dera Generalitat. Mès era subta mòrt deth Prince de Viana tàs tres setmanes dera sua desliurança alterèc era aparenta pacificacion. Es reialistes, en tot apiejar-se er es sòns tradicionaus aliadi, buscaris e pagesi, sagèren recuperar posicions, en tot provocar un suslhèuament camparòu çò 1462 e damb eth supòrt deth rei de França, Joan II va penetrar tath Principat sense permís deth Consell. Era responsa des catalans consistic a organizar ua armada entà acalorar eth suslhèuament camparòu e destituir eth monarca junh de 1462.
Desvolopament dera guèrra
[modificar | Modificar lo còdi]Era guèrra se va internacionalitzar donques que Joan II cerquèc eth supòrt de Lluís XI de França, a qui da entre d'autes causes ne garantie çò Rosselhon e era Cerdanha e Gastó de Fois, damb era prometuda d'eretar çò Reiaume de Navarra. Eth Conselh deth Principat, pera sua part, cercarà supòrts interiors e era desarticulacion de les fòrces opausantes: eth partit buscari e es remences. Eth non obtier es resultats desiradi, eth Conselh comence a aufrir eth Principat a candidats que, 50 ans dempús de Casp, pòden, ne que sigue fòrça indirèctaments, bèth dret a regnar Catalonha. Eth 1462, se prepausèc nomentar comde de Barcelona ath rei Enric IV de Castelha se respectaue tota era particularitat catalana e era Concòrdia de Vilafranca. Ath delà ath delà, eth rei castelhan, a part des sòns drets ath tròn, podie compdar damb era ajuda des beamonteses navarresos enemics de Joan II e deth comde de Fois qu'apiejauen Blanca, fraia de Carles de Viana e exhemna d'Enric IV. Enric IV accèpte er aufriment deuant era division dera noblesa. Es tropes castelhanes dirigides per Juan de Beamont obliguen a lheuar eth sètge de Barcelona mès Joan II utilize es divisions dera noblesa castelhana qu'acabarà en tot forçar Enric, peth Tractat de Baiona e damb Lluís XI d'arbitre, a renonciar en Principat e, era compensacion, se li liure era batllia de Estèra. Joan II renóncie as rendes que li corresponien a Castelha. Eth 1464, ath darrèr eth fracàs damb eth monarca castelhan, s’aufrís era corona a Pere de Portugau, arrèhilh de Jaume II d'Urgèl que, dades es sues limitacions, s'alie damb eth pòrti de Borgonya enemic de Lluís XI. Aragonesi, valencians e malhorquini, mentretant, presten eth sòn supòrt a Joan II, ath delà des buscaris e remences e bèri nòbles e clèrgues. Bernat Saportella, deputat deth Principat de Catalonha se met ath costat deth rei damb çò qu'era Deputacion li permeterà era legalizacion dera sua situacion. D'aguesta epòca destaque era batalha de Calaf, çò 28 de hereuèr de 1465 damb victòria deth rei Joan damb eth supòrt deth comde de Prades sus es tropes de Pere de Portugau. Tanben es tropes deth rei Pere aueren bèth succès militar, coma eth supòrt arrecebut per mar dempús de Portugau quan Barcelona ère assetjada junhsèga de 1465. Eth 1466, morís eth Conestable Pere de Portugau e se li aufrís era corona a Renat E d'Anjau, arrèhilh de Joan E d'Aragon e ancian enemic de Alfons eth Magnanim, era quau causa modificarà eth sistèma d'aliances internacionaus. Renat E envie coma lloctinent ath sòn hilh, Joan II de Lorena, qu'artenhec successi militars enquiara sua mòrt (16 de deseme de 1470). Fin finau Joan II cerque era aliança damb Castelha a trauès deth matrimòni deth sòn hilh Ferran II e, d’entre un seguit de candidates, artenh que se maride damb era sua cosia, l’infanta Isabel. A fins de 1471, damb bona part de Catalonha recuperada pes tropes reiaus, comence un sètge en Barcelona que durarà fins çò 8 d'octobre de 1472. Sense supòrts exteriors, es catalans les cau render-se ara realitat: Barcelona se liure as reialistes dempús d'un perdon generau.
Era Capitulacion de Pedralbes
[modificar | Modificar lo còdi]Era Capitulacion de Pedralbes ei signada çò 24 d'octobre de 1472. Ei era fin d'ua guèrra qu'acabe sense vencedors ne vençudi. Joan II unicaments demane que s'anulle era Capitulacion de Vilafranca. Es mesures de clemència e ua preferéncia ara Deputacion rebèlla deuant era reialista, en tot perméter seguir er eth cargue a deputats qu'auien estat opausants, portèren bèra division mès va pacificar eth país. Calie trabalhar entà solucionar es grèus problèmes economics donques que Catalonha ère arruïnada dempús dera guèrra. Es Corts de 1473 abòrden eth tèma dera recuperacion que non se solucionarà. Joan II que moric eth 1479, en tot deishar sense solucion es principaus problèmes qu'eth sòn hilh Ferran II sajarà solucionar: *Eth prumèr lòc en tot aucupar Rosselhon e Cerdanha. *Eth programa economic adoptat ère, en partida, eth des buscaris dempús de 1450. *Se decidís tanben era reforma des organismes dirigents de Catalonha: era Deputacion e çò Conselh. *Eth problèma remença siguec çò que prenec mes temps eth solucionar-se. Pendent era Guèrra des Remences, eth cap des remences Francesc de Verntallat siguec nomentat vescomte de Hostoles, mès era politica sus es maus usatges contunhèc d'èster ambigua, era quau causa dèc lòc a naues revòltes, coma era de 1475, quitament ei manifestarà es mesures contra es remences (Corts de 1480). Aguesta politica ambigua de Ferran II provoquèc qu'es nòbles recupèren drets perdudi e alavetz se produsís era Dusau Guèrra Remença (1484) dirigida per Pere Joan Sala qu'artenh ua revòlte de granes proporcions. Ferran, fin finau, pren un compromís que se plasmarà er era Senténcia Arbitral de Guadalope (1486) a on es maus usatges son redimits mejançant eth pagament de seishanta sòus per mas e es camparòus artenheràn ua sèria de libertats. Damb aguesti sòs, es senhors sigueren indemnitzats e ath monarca se li paguèc ua multa de 50 mil liures. Es senhors contunhèren d'auer drets sus es camparòus cultivadors mès non de era forma en tot umiliar com enquia aqueth moment.
Conseqüéncies entà Catalonha
[modificar | Modificar lo còdi]Era Generalitat patic un fòrt desprestigi ar acabament dera guèrra, non solament a causa d'auer estat eth partit perdent, mès pr'amor que concentrèc es critiques de toti es sectors: es pactistes l'acusauen d'auer menystingut les revòltes agràries e eth replegament des mercats cap a d'autes latituds; es classes baishes empobrides pera guèrra patien es mesures fiscaus de besonh entà recuperar es finances. Economicaments, era Generalitat ère exhausta e non podec tornar es prèsti que li auien concedit eth Conselh de Cent e bèri particulars. A mes dera precària situacion economica deishada pera guèrra, cau considerar tanben qu'era expansion der Empèri Otoman pera Peninsula Balcanica, Palestina e eth nòrd d'Africa limitèc es rotes dempús der Orient cap as pòrts comerciaus d'Autan, en tot contribuïr ara decadéncia deth comèrç mediterranèu. Ath delà, era Mediterranèa auie perdut dimension coma mercat. Eth desvolopament dera ciutat e pòrts deth nòrd d'Euròpa configuraue un airau comerciau atlantic que ahigit as navegacions cap a America, ara fin deth sègle, e cap ath Índia ath long déjà còsta dera Africa, deishèren en un dusau tèrme eth comèrç mediterranèu. Catalonha, damb era estructura sociau maumetuda, damb un Estat que non podie concórrer damb d'autes poténcies europèes e damb eth reforçament deth Castelha mercés ara conquesta e comèrç damb America, restèc en ua situacion estrategica desavantatjosa. A compdar deth sègle XVI, Barcelona non contunharie d'èster ua ciutat grana e importar et nòu quadre politic e comerciau, ni d'auer era poténcia de decision qu'auie agut en eth periòde medievau.