Traitesa
La traitesa es una circonstància agravanta de la responsabilitat criminala, generalament observada dins los delictes contra las personas. Se pòt trapar son origina luenchenca dins l'ordenament juridic de mantun país d'Euròpa.
Se considèra per traitesa lo fach de cometre un delicte "a traïson e a còp segur": "Es l'emplec de mejans, de biais o de manièras dins l'execucion del fach que tendon a assegurar lo delicte, sense risc per l'autor, d'accions que provengan de la defensa que pòsca far lo subjècte passiu o un tresen".
Dins los libres de doctrina penala classica, un dels exemples de traitesa es l'assassinat de Juli Cesar de las mans de Brutus. Dins l'òbra de William Shakespeare, Juli Cesar, lo dictator pronóncia sas famosas darrièras paraulas a Brut: Et tu, Brute? ("Tu tanben, Brut?"). Brut foguèt un dels principals ideològs e actors de l'assassinat, pr'amor que sabiá que Juli Cesar li confiariá.