Trabalh salariat

Lo trabalh salariat o salariat es un biais de remuneracion del trabalh que repausa sus l'escambi mercand d’una prestacion de servici per una persona, tanben nomenat lo salariat, contra una remuneracion regulara (salari) e jos ligam de subordinacion juridica amb un emplegaire mejans un contracte de trabalh.

L'emplegaire pòt èsser un individú o un collectiu (entrepresa o Estat).

L'existéncia d'un ligam de subordinacion juridica es un critèri determinant del salariat. S'agís aquí d'una question de fach e non de forma. Per exemple, se pòt donc èsser pas salariat malgrat un contracte de trabalh signat e/o la recepcion d'un fuèlh de paga, o al contrari èsser salariat malgrat l'abséncia de tot contracte de trabalh escrich. L'emplec e los mejans de produccion apartenent totalament e juridicament a l'emplegaire.

Istòria del salariat

Segon l'economista Philippe Villemus, "pasmens se fòrça ancian dins l'istòria del trabalh de l'òme, le salariat en realitat se desvelopèt sonque a partir de la fin del sègle XVIII, amb la naissença del capitalisme industrial". Es lo déclin de la feudalitat, a partir del sègle XV, que permetèt als òmes de començar a poder dispausar de la lor fòrça de trabalh e la "metre al servici" d'autres capitals.

Lo salariat dins la teoria economica

Analisi marxista

Segon Karl Marx, lo salariat es al còr del sistèma d'espleitacion capitalista que lo salariat - reduch a una fòrça de trabalh marcandizada (trabalh vivent) - es somés a la dictatura de l'entrepresa e del capital (trabalh mòrt) sens poder decidir de l'usatge de la maivalença creada per son trabalh. Una partida de la riquesa que creèt es pas tornada al salariat, es aquela partida que permet l'existéncia d'un benefici per l'emplegaire.

Aquela reflexion se basa sus la teoria de la valor-trabalh que supausa que lo capital a pas de valor dins un procediment de creacion de riquesa.

Analisi liberal

Dins una economia de mercat, la persona salariada es un subjècte de drech. Dins una perspectiva liberala, l'individú es vist coma legitim per decidir per el meteis de quin biais collaborar, passar contracte, o trabalhar amb altrú. Es somés a las eventualas leis de son govèrn, de convencions/acòrds intèrnes de l'entrepresa e de las convencions collectivas negociadas entre l'emplegaire e los salariats. Aparten a una branca d'activitat que pòt aver de convencions interentrepresas. Son salari, impausat o negociat, es determinat al respèctes entre l'ofèrta e la demanda per sas competéncias sus un mercat del trabalh. Lo salari es en rapòrt dirècte amb la valor del servici tornat en escambi del biais que l'estima lo mercat dels emplegaires.

Lo salariat loga son trabalh a son emplegaire, e transforma un cèrt nombre de produchs, que lo drech de proprietat aparten a l'entrepreneire (a l'accionari, en realitat). L'emplegaire es pagat per aquel servici, sens importància que l'objècte qu'a transformat siá vendut o non. Al contrari, l'emplegaire crompa lo trabalh de l'emplegat, e la transformacion dels objèctes qu'a permés, sens saber s'aquel objècte que tenon la proprietat, serà vendut. En clar, l'emplegat a un salari avançat sus la venta (se per escasença se realiza), e l'emplegaire paria sus una possible venta futura de l'objècte/servici qu'en ten proprietat. Çò que se traduch per una presa de risc per l'emplegaire que lo salariat ne pren pas. Se dich que lo salariat a una preferéncia temporala pel present (que preferís vendre un servici per prene l'argent ara, puslèu que de vendre lo produch transformat dins lo futur), e l'emplegaire o l'accionari a una preferéncia temporala pel futur (que preferís crompar ara crompar un servici, per benlèu vendre l'objècte o lo servici deman).

Un emplegaire pòt recorrir a la crompa de servicis mejans lo salariat per mai d'una tòca: participar a una activitat de tòca lucrativa, de tòca filantropica (coma dins l'entreprenariat social), o encata per realizat de missions dins le mitan associatiu. Mai sovent, las organizacions cercan pas directament la creacion d'emplec mas l'utilizan per aténher lors objectius. Alara qu'es de notar que salari e benefici son essencialament distints : una organizacion fasent pas de beneficis, veire fasent de pèrdas, pòt utilizar lo salariat per respondre als sieus besonhs.

Lo salari es un prètz qu'equilibra ofèrta e demanda per un servici rendut a la marge, e lo salariat pòt èsser considerat coma un cas de transaccion marcanda coma una autra. Las foncions d'ofèrta e de demanda essent variablas e fòrça influenciadas per la subjectivitat umana, lo meteis servici rendut pòt aver de valors fòrça diferentas en diferents luòcs e diferents temps. Quitament, la raretat e la desirabilitat d'unas competéncias podent èsser fòrça diferentas, los salaris d'unes individús pòdon variar de biais important. Per exemple, los nauts dirigents d'entrepresas son pauc nombroses e fòrça demandats: lors salaris auràn donc tendéncia a aumentar. Al contrari, las competéncias plan espandidas o de demanda feble demandarà pas de salaris fòrça naut, que l'ofèrta serà plan mai importanta que la demanda.

La concurréncia, l'importacion de la meteissa produccion, las leis - o lor abséncia - protectrises del salariat, l'estatut del govèrn (democracia o dictatura), lo bon o marrit voler dels emplegaires, los conflictes socials, la preséncia o abséncia de sindicats, etc, pòdon tanben influenciar l'ofèrta o la demanda per unes servicis, e donc los salaris de las personas que los donan. L'existéncia d'una autoritat supranacionala, l'Union Europèa per exemple, influís tanben los salaris per sas directivas e que plaça en concurréncia dirècta los emplegats de totes los païses membres. De fach lo salari depend de multiples paramètres.

Analisi anarquista

Aquel analisi descriu la situacion que las personas salariadas qu'an legalament (de jure) acceptat un emplec e se son atal someses a l'autoritat de l'emplegaire, mas que, dins la practica (de facto) serián d'esclaus. L'esclavatge salariat supausa l'idèa que la causida entre trabalhar per un patron e morir de fam, constituís pas gaire una causida liura. Ten puslèu d'una alienacion, purament establida par l'òme (« de l'òme sus l'òme ») e fondada a sa basa sus una relacion d'asserviment. Es a dire, que lòga sa fòrça de trabalh, al quotidian, per subreviure.

Bibliografia

• Philippe Villemus, Le patron, le footballeur et le smicard. Quelle est la juste valeur du travail?, editions-dialogues.fr, 2011.