Règnes del viu

Pels articles omonims, vejatz règne.

Lo règne^[1] es l'element mai naut de la classificacion dels èssers vius.

Istoric

Al sègle III ab. J.-C., Teofrast faguèt una lista d'unas 500 espècias dins sos dos obratges majors : Historia de Plantis (L'istòria de las plantas) e De Causis Plantarum (De causas de las plantas). Quitament se s’interessèt sustot a las plantas per de rasons medicalas, foguèt menat a las classar per categorias en foncion de lor mejan de reproduccion.

Al sègle Ièr aprèp Jèsus-Crist, Dioscorid descriguèt dins sas Materia Medica mai de 600 vegetals diferents. Aqueste libre foguèt editat pendant gaireben mila ans.

Entrò al començament del sègle XX lo règne viu èra partejat en monde animal e monde vegetal. Los primièrs èssers unicellulars èran alara classats coma protozoaris mentre que los bactèris èran classats coma vegetals.

Lèu, los campairòls que, mentre qu’an una organizacion de tipe vegetal, son desprovesits de clorofilla e se noirisson a partir de matèrias organicas (coma los animals).

Enfin, entre los èssers unicellulars, coma los flagellats, certans an de clorofilla e d'autres non. Aquestes flagellats estructuralament omogenèus poirián doncas èsser d’animals o de vegetals.

Evolucion dels sistèmas de classificacion e dels règnes

Haeckel (1894) Tres règnes	Whittaker (1969) Cinc règnes	Woese (1977) Sièis règnes	Woese (1990) Tres domenis
Animals	Animals	Animals	Eucariòtas
Vegetals	Campairòls	Campairòls
Vegetals	Vegetals	Vegetals
Protozoaris	Protistas	Protistas
	Monera	Arqueobactèris	Procariòtas	Archaea
	Monera	Eubacteria	Procariòtas	Bactèris

Cinc règnes del viu Los tres domenis del viu

Nòtas

Qualques autors considèran que las algas se deurián ajustar als protistas, amb los quals formarián pas qu'un sol grop, los proctotistas.
A l'origina, se classificava los campairòls dins lo règne vegetal. Lor aparelh vegetatiu de tipe micelian es constituit de filaments, sens rasics, ni tijas o fuèlhas. Son tanben desprovesits de clorofilla. Se noirisson de matèrias organicas. Aquestes diferents punts explican la creacion d'un renhe dels campairòls de plen drech. Cal notar que s’ignòra se l'abséncia de clorofilla dels campairòls es originala o se s'es producha al cors de l'evolucion.

Vejatz tanben

Ligams intèrnes

règne (biologia)
sosrègne
arqueobactèris per mai de detalhs justificatius d’aquesta classificacion novèla.
sistematica

Ligams extèrnes

Lo projècte « tree of life » (recensa las darrièras informacions de classificacion dins l'arbre del viu) : http://www.tolweb.org

Nòtas

↑ Dins la nòrma classica de l'occitan, la gramatica d'Alibèrt preconiza de preferéncia la forma règne (p. 469). D'autras formas documentadas son regne, rèine, reine, renhe.

[1] Dins la nòrma classica de l'occitan, la gramatica d'Alibèrt preconiza de preferéncia la forma règne (p. 469). D'autras formas documentadas son regne, rèine, reine, renhe.

[1]