Paolo Emili

"Les enfans duquel Hunauld & Gaiffier braſſoyent pluſieurs menees en la prouincede Narbõne: ſi tantoſt ilz eurent prattiqué cette cõtree des Viſigotz, qui ſe nommoyent Gotthicani, & maintenant Ocitani, c'eſt à dire Languedo, uaincus ſouuent par les François, qui encores ne les auoyent ſceu reduire du tout en leur pouuoir."

"Car pource qu'apres la mort d'Eudon les François s'etoient ſaiſiz d'Aquitaine, ſes deux fils, l'un nommé Hunauld, & l'autre Vaifer, ſolliciterēt ceux de la prouince de Narbonne de faire guerre en Frãce: & des premiers ces Viſigots qui lors s'appeloiēt Gothicans & maintenant Ocitans, ne ſe tenans pas encores pour tous vaincuz, combien qu'en pluſieurs batailles les François les euſſent defaits." Marge: "Les Ocitans ſont ceux de lãguedoc."

Paolo Coimi dich Paolo Emili o Emilio (en latin Paulus Æmilius Veronensis, sonat en França Paul Émile), nascut a Verona ca. 1460, establit en França ca. 1480, mòrt a París lo 5 de mai de 1529, es un umanista, orator e istoriograf, autor d'una istòria de França escircha segond las nòrmas de l'umanisme. Dins las reviradas en italian, francés e alemand d'aquela istòria trobam de las primièras traças del mot occitan/Occitània dins aquelas lengas.

Biografia

Estudièt la teologia a Roma qu'i trobèt lo cardinal de Borbon que lo faguèt seguir en França entre 1483 e 1487. Tre 1487 escriguèt un Essai sur les antiquités des Gaules. Après la mòrt del cardinal (setembre de 1488), ensenhèt la retorica a París. Tre 1489 es oficialament orator e cronicaire del rei amb 180 liuras per an. L'avèsque de París Étienne Poncher li demanda d'escriure una istòria de la monarquia francesa e lo fa per aquò canonge de sa catedrala. Moriguèt en 1529 e foguèt sebelit dins la catedrala.

L'istòria de França

L'escritura de l'istòria prenguèt de temps. Quatre libres titolats De rebus gestis Francorum pareguèron en 1515, seguits per dos autres en 1519 e un seten en 1520. Quand moriguèt lo 5 de mai de 1529, aviá acabat los libres 8 e 9 e començat lo 10. Lo darrièr libre foguèt adobat per Daniel Zavarisi e l'istòria complèta sortiguèt en 1539 : De rebus gestis Francorum usque ad 1488 libri X. L'istòria l'esperlonguèron Arnoul Le Ferron (9 libres de mai, 1555) e Jacob Henricpetri (en 1601).

Una traduccion italiana (per Michele Tramezzini) foguèt publicada a Venècia en 1549. S'i tròba onze còps lo mot ocitani (los occitans) e un còp Ocitania.

Una traduccion alemanda (per Christian Wurstisen) sortiguèt a Basilèa en 1572.

De reviradas parcialas en francés sortiguèron en 1556 (los cinc primièrs libres per Jean Regnart, los dos primièrs per Simon de Monthiers). La traduccion complèta per Jean Regnart pareguèt en 1581 (L'histoire des faits, gestes et conquestes des roys... de France...).