Meteorizacion
La meteorizacion es l'ensemble dei procès de transformacion dei ròcas compactas en fragments de talha variabla, que pòdon èsser carrejats per leis agents geologics extèrnes. I a tres formas principalas de meteorizacion: fisica o mecanica, quimica e biologica.
La meteorizacion fisica
[modificar | Modificar lo còdi]La meteorizacion fisica se produtz quand lei ròcas se rompon en fragments, sensa s'alterar quimicament. Es causada, subretot, per lei cambiaments de temperatura.
- La gelivacion es l'accion dau gèu e de la fusion de l'aiga: es una dei causas principalas que fa que se rompan e se desagrègan lei ròcas. L'aiga s'introdutz dins lei fissuras o fendas pichonas dei ròcas; quand se gèla, aumenta de volum e fa coma un conhet qu'alarga lei fendas. S'aquest procès se repetís sovent e lòngtemps, la ròca finís que se romp.
- Efèctes de la dilatacion e de la contraccion: lei ròcas tanben se pòdon rompre quand se produtz de variacions importantas de temperatura entre lo jorn e la nuech, coma se passa dins lei zonas d'auta montanha e dins lei desèrts. Lei ròcas se dilatan pendent lo jorn, quand se rescaufan, e se contractan pendent la nuech quand se refrejan. Se se repetís fòrça còps aquest procès, finisson que se rompon.
La meteorizacion quimica
[modificar | Modificar lo còdi]La meteorizacion quimica produtz d'alteracions dins la composicion quimica dei mineraus que compausan lei ròcas. L'agent principau d'aquest tipe de meteorizacion es l'aiga. Entre lei procès de meteorizacion quimica ressòrton l'oxidacion e la carbonatacion.
La meteorizacion biologica
[modificar | Modificar lo còdi]Leis èssers vius tanben provòcan la meteorizacion, durbent de fendas e alterant lei ròcas. Citem l'accion mecanica dei rasics dei plantas e deis animaus foseires (coma lei darbons e leis invertebrats nombrós que vivon dins lo sòu), e l'accion quimica d'organismes coma lei bactèris, lei bolets o lei liquèns, que produson de substàncias acidas qu'atacan lei ròcas.