Lo Misantròp o l'Atrabilari Amorós

Lo Misantròp o l'Atrabilari Amorós (en francés Le Misanthrope ou l'Atrabilaire amoureux) qu'ei ua comedia en 5 actes de Molière interpretada peu purmèr còp lo 4 de junh de 1666 au Teatre deu Palais Reiau.

Lo son personatge principau, Alceste, que vòu estar e demora sincèr e vertadièr en tot regetar, dinc a las darrèras extremitats, l'ipocrisia, au punt de non pas poder integrà's dens la societat, hèita de convencions e on lo pragmatisme b'impausa de negociar la vertat. Amorós de Célimène, que la vòu convéncer de seguir lo medish camin en bèth s'estremar deu mòn.

Personatges

Alceste: aimador de Célimène.
Philinte: amic d’Alceste.
Oronte: aimador de Célimène.
Célimène: aimadora d’Alceste.
Éliante: cosia de Célimène.
Arsinoé: amiga de Célimène.
Acaste: marquès.
Clitandre: marquès.
Basque: vailet de Célimène.
Un guarde.
Du Bois: vailet d’Alceste.

Resumit

Acte I

Alceste qu'arcasta lo son amic Philinte en lo bèth reprochar d'estar ipocrita en societat per'mor de non pas díser tostemps e a totòm çò qui pensa en vertat. Philinte que'u respon que no's pòt pas estar tostemps sancerament onèste en societat e que s'estona de véder qu'Alceste qu'ei amorós de Celimène, ua joena hemna mondana e superficiau. Arron, Oronte qu'arriba entà domandar a Alcestela soa amistat e lo son avís suu los vers que vien de compausar. Alceste que respon qu'ei tan sincère que'u cau temps entà balhar la soa amistat e que los sons vers que son deus maus. Oronte ofensat que se'n va ; la crenta qu'emplegui la soa influéncia politica qui ei grana que demora.

Acte II

Alceste qu'arcata adar Celimene per'mor de s'amigalhar dab totòm çò qui l'empacha de poder créder au son amor. Davant Acaste e Clitandre, dus deus sons pretendents, que lo vòu obligar a causir. Un oficièr qu'arriba e que l'obliga a'us seguir. Òm cranh qu'ei per'mor de la coentas dab Oronte.

Acte III

Acaste e Clitandre que's descobreishen rivaus. Arron Arsinoe que cossira entà la díser qu'òm devisa hèra suber la soa moralitat (que horneish qu'era, de segur que pren la soa dehensa). En tot seguir suu medish terren, Celimene que la merceja en bèth la díser que deu son costat qu'a tanben presa la soa dehensa quan a entenut a díser qu'Arsinoe qu'aveja dab las soas leçons de morau ; conclusion, be i a un atge per tot.

Arsinoe que vòu estremar Alceste (qui gaudeish de la soa admiracion) de Celimene e que perpausa a purmèr de'u muishar una pròva de la soa culpabilitat.

Acte IV

Éliante (cosia de celimene) e Philinte que devisan deu lor amic Alceste e de las coetas qu'amian la soa atituda radicau. Éliante qu'avoa qu'a maugrat de tot que n'ei amorosa. Philinte, deu son costat qu'avoa que l'aima era, Éliante. Arron Alceste qu'arriba justament furiós en tot se créder enganat per Celimene e que doanda, entà'u venjar, a Éliante e l'esposar. Celimene qu'arriba au son tor e que reprocha a Alceste de tostemps se mes·hidar e que per aquesta rason que refusa de'u mishar la pròva de la soa onestetat.

Acte V

Alceste, furiós d'aver injustament perdut lo son procès, que's vòu estremar deu monde. Davant Alceste, Oronte, e Clitandre, Acaste que legeish ua letra qui pròva que Celimene que s'ei trufada de tots amassas. Tots que l'abandona a despart d'Alceste qui la perpausar de l'esposar se'u segueish dens lo son exili causit. Era, a maugrat de tot, que's denega per'mor de tròp aimar víver en societat. Deu lor costat, Éliante e Philinte que decideishen de's maridar.

Adaptacions en occitan

Le Misantrope Travesti. Comédie en cinq actes et en vers patois. Par le Citoyen Daubian, Homme de Loi, de Castres, imprimerie Rodière, Castres, 1797. Es una adaptacion borlesca de la pèça de Molière en occitan lengadocian [legir en linha]. Reedicion en grafia classica : Òbras Completas, Josèp Daubian, tèxt presentat e anotat per Ramon Chatbèrt, Cristian Laus e Joan Tomàs, I E O, 1982.
L'Arreganhat, Maria-Jò Hustaix-Etcheverry, Ortès, Per Noste, 1999.