Guèrras francoiroquesas
Lei guèrras francoiroquesas foguèron una tiera de conflictes que se debanèron dins lo corrent dau sègle XVII entre leis Iroqués, sostenguts per Anglatèrra e lei Províncias Unidas, e França, sostenguda per seis aliats amerindians coma lei Hurons.
Lei causas inicialas dei guèrras foguèron comercialas. L'implantacion dei Francés dins la vau de Sant Laurenç complicava lei comunicacions deis Iroqués. De mai, per leis Iroqués, lo desvolopament dei rets comerciaus francés au sen dei pòbles amerindians èra un problema pus grèu car menaçava dirèctament sa primautat comerciala. Ataquèron donc lei pòbles aliats ai Francés puei dirèctament lei colonias situadas lòng de Sant Laurenç. Dins aquò, perdiguèron a cha pauc lo sostèn de seis aliats europèus e lei Francés faguèron de progrès militars importants (aprendissatge de la guerilha, engatjament de tropas regularas... etc.). A la fin deis annadas 1690, la situacion èra venguda impossibla a tenir e leis Iroqués negocièron una patz que foguèt concluda en 1701.