Grands Lacs (America del Nòrd)
Los Grands Lacs son una cadena de lacs d'aiga doça situats a l'èst de l'America del Nòrd, a la frontièra entre Canadà e Estats Units. Çò es: lo Lac Superior, lo Lac Michigan, lo Lac Huron, lo Lac Erie, e lo Lac Ontàrio, forman lo pus grand grop de lacs d'aiga doça de la Tèrra[1].[2] Son sonats de còps mars interioras, o la tresena còsta de Canadà e dels Estats Units.
Geologia
[modificar | Modificar lo còdi]
La geologia fondamentala que creèt las condicions de la formacion dels Grands lacs d'uèi èra ja prèsta fa 1,1 a 1,2 miliard d'ans,[3][4] quand doas placas tectonicas aperabans fondudas se desseparèron en formar lo rift de midcontinent (Midcontinent Rift System). Una val se formèt, en porgir un bacin que benlèu venguèt lo Lac Superior modèrne. Quand una segonda linha de falha, lo rift de Sant Laurenç, formèt fa aperaquí 570 milions d'ans,[3] la basa pels Lacs Ontàrio e Erie, al long de çò que vendriá lo riu de Sant Laurenç.
Los Grands Lacs èran ja formats a la fin de la darrièra edat de glaç fa aperaquí 100 000 ans, quand la calòta glaciària continentala de Laurentide recuolèt. Quand aquò arribèt, los glacièrs daissèron darrièr una mescla d'aiga e de glaç (vejatz Lac Agassiz) qu'empliguèt los bacins qu'avian cavats, en crear aital los Grands Lacs que coneissèm uèi.
Lacs
[modificar | Modificar lo còdi]Los Grands Lacs son (d'oèst en èst, seguent lo corrent de l'aiga):
- Lac Superior (lo pus grand e prigond)
- Lac Michigan (lo segond pus grand en volum, l'unic situat tot entièr en territòri dels Estats Units)
- Lac Huron (lo segond pus grand per sa superfícia)
- Lac Erie (lo pus pichon en volum e lo mens prigond)
- Lac Ontàrio (lo pus pichon per sa superfícia)
.jpg)
| Lac | Superfícia (km²) | Altitud (m) | Prigondor maxima (m) |
Prigondor mejana (m) |
Volum (km³) | Durada de retencion (ans) |
| Lac Superior | 83 000 | 183 | 406 | 149 | 12 100 | 191 |
| Lac Huron | 58 100 | 177 | 230 | 59 | 3 538 | 22 |
| Lac Michigan | 57 800 | 177 | 281 | 85 | 4 918 | 99 |
| Lac Erie | 25 900 | 175 | 65 | 19 | 483 | 2,6 |
| Lac Ontàrio | 18 760 | 75 | 244 | 86 | 1 639 | 6 |
Nòtas
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ LUHNA Chapter 6: Historical Landcover Changes in the Great Lakes Region
- ↑ Inter-basin water transfer. ISBN 0-52-186969-2.
- ↑ 3,0 et 3,1 {{{títol}}}. ISBN 9781553651970.
- ↑ Van Schmus, W. R.; Hinze, W. J. (May 1985). The Midcontinent Rift System 13, 345–83. DOI:10.1146/annurev.ea.13.050185.002021. Retrieved on 2008-10-06.