Urtica : Diferéncia entre lei versions
m Bot: Adjuntet: sq:Hithëra |
m Bot: Modificat: ar:قراص |
||
Linha 67 : | Linha 67 : | ||
{{Ligam AdQ|de}} |
{{Ligam AdQ|de}} |
||
[[ar: |
[[ar:قراص]] |
||
[[bat-smg:Nuotrīna]] |
[[bat-smg:Nuotrīna]] |
||
[[bg:Коприва]] |
[[bg:Коприва]] |
Version del 14 novembre de 2008 a 00.42
|-----
Règne | Plantae |
---|---|
Division | Magnoliophyta |
Classa | Magnoliopsida |
Òrdre | Rosales |
Familha | Urticaceae |
Genre | Urtica |
Òrdre | Rosales |
Urticaceae |
Las ortigas son de plantas de las fuèlhas peludas del genre Urtica e de la familha Urticacaes que compren un trentenat d'espècias que se trapan en Euròpa.
Los pels de las fuèlhas contenon d'acid formic, d'istamina, d'acetilcolina e de serotonina qu'irritan la pèl a son contacte. Aquestes pels tenon a sos extremitats una punta de silici que dintra dins la pèl de las bèstias que ne s'en sarran trop.
Las espècias pus comunas son l'Ortiga Granda (Urtica Dioica, 50 cm a 1 m), l'Ortiga Brutlanta (Urtica Urens, mens de 50 cm), e l'Ortiga Romana (Urtica Pilulifera) .
S'encontran sus de terrens fòrça azotats coma per exemple las devesas o las broas de camins, supòrtan plan lo fred e son de mal eliminar amb d'erbicidas.
Las nomenadas ortigas mortas apertenon a la familha de labiaceaes dels genres Lamium e Stachys e malgrat lor aspècte fòrça semblant a las ortigas vertadièras, an pas de pels urticants.
Espècias
Lo genre compren 35 espècias dins las regions de clima temperat del mond. Totas son caracterizadas per aver de pels que a lor contacte desliuran una substància irritanta per la pèl.
- Urtica dioica: èrba dioica, de fuèlhas ovato-lanceoladas, sarradas. De 0,5 a 1,5 m de nautor. Florís d'abril a setembre e viu dins de luòcs sempre umids entre lo nivèl de la mar e 2500 m.
- Urtica urens: èrba annala de 0,1 a 1,2 m, viu entre lo nivèl de la mar e 800 m.
- Urtica atrovirens: èrba monoica.
- Urtica pilulifera: Annala o biennala monoica viu entre lo nivèl de la mar e 1000 m.
- Urtica membranaceae: viu sul litoral.
- Urtica angustifolia. China, Japon, Corèa.
- Urtica cannabina. Siberia fins Iran.
- Urtica dubia Canadà.
- Urtica ferox: arbre ortiga Nòva Zelanda
- Urtica hyperborea. Imalaia
- Urtica incisa:arbrilhon Austràlia.
- Urtica laetivirens. Japon
- Urtica parviflora. Imalaia
- Urtica platyphylla. China, Japon.
- Urtica thunbergiana. Japon.
Usatges
Las ortigas son utilizadas per lors fibras textilas e coma aliment pramor que un còp coitas perdon lor poder urticant e an un gost agradable. Se manjan coma ensaladas o sopas, cal preferir las brotas tendras e las culhir amb gants.
Popularament, las ortigas son utilizadas coma remèdi contra l'artròsi, aquesta activitat es deguda a la preséncia de silici.
En agricultura biologica las decoccions d'ortigas s'emplegan coma engrais azotat e coma insecticida.
-
Urtica dioica
-
Urtica urens
-
Urtica urens
-
Urtica atrovirens
-
Urtica pilulifera
-
Urtica pilulifera
Folclòre
Se tracta d'una planta cosmopolita e l'unica amb la caracteristica urticanta; a generada de legendas e costumas nombrosas pertot dins lo mond.
Las plantas de fuèlhas grandas que brotan entre las ortigas coma l'agrelha, del genre Rumex, o la lhapassa o bardana Arctium minus son consideradas popularament per curar l'inflamacion provocada per las ortigas (malgrat que un còp qu'es dintrat l'acid dins lo còs, an solament un efièch emolient leugièr).