Urtica

Lo nom d'ortiga (var. ortija, ortia) designa de plantas de las fuèlhas peludas del genre Urtica e de la familha Urticacaes que compren un trentenat d'espècias que se trapan en Euròpa.

Los pels de las fuèlhas contenon d'acid formic, d'istamina, d'acetilcolina e de serotonina qu'irritan la pèl a son contacte. Aquestes pels tenon a sos extremitats una punta de silici que dintra dins la pèl de las bèstias que ne s'en sarran tròp.

Las espècias pus comunas son l'Ortiga Granda (Urtica Dioica, 50 cm a 1 m), l'Ortiga Brutlanta (Urtica Urens, mens de 50 cm), e l'Ortiga Romana (Urtica Pilulifera) .

S'encontran sus de terrens fòrça azotats coma per exemple las devesas o las broas de camins, supòrtan plan lo fred e son de mal eliminar amb d'erbicidas.

Las nomenadas ortigas mòrtas apertenon a la familha de labiaceaes dels genres Lamium e Stachys e malgrat lor aspècte fòrça semblant a las ortigas vertadièras, an pas de pels urticants.

Espècias

Lo genre compren 35 espècias dins las regions de clima temperat del mond. Totas se caracterizan per aver de pels que a lor contacte desliuran una substància irritanta per la pèl.

• Urtica dioica: èrba dioïca, de fuèlhas ovatolanceoladas, sarradas. De 0,5 a 1,5 m de nautor. Florís d'abril a setembre e viu dins de luòcs sempre umids entre lo nivèl de la mar e 2500 m.
• Urtica urens: èrba annala de 0,1 a 1,2 m, viu entre lo nivèl de la mar e 800 m.
• Urtica atrovirens: èrba monoïca.
• Urtica pilulifera: Annala o biennala monoïca viu entre lo nivèl de la mar e 1000 m.
• Urtica membranaceae: viu sul litoral.

• Urtica angustifolia. China, Japon, Corèa.
• Urtica cannabina. Siberia fins Iran.
• Urtica dubia Canadà.
• Urtica ferox: arbre ortiga Nòva Zelanda
• Urtica hyperborea. Imalaia
• Urtica incisa:arbrilhon Austràlia.
• Urtica laetivirens. Japon
• Urtica parviflora. Imalaia
• Urtica platyphylla. China, Japon.
• Urtica thunbergiana. Japon.

Usatges

Las ortigas son utilizadas per lors fibras textilas e coma aliment pramor que un còp cuèchas pèrdon lor poder urticant e an un gost agradable. Se manjan coma ensaladas o sopas, cal preferir las brotas tendras e las culhir amb gants.

Popularament, las ortigas s'utilizan per remèdi contra l'artròsi; aquesta activitat es deguda a la preséncia de silici.

En agricultura biologica las decoccions d'ortigas s'emplegan coma engrais azotat e coma insecticida.

• 
  Urtica dioica
• 
  Urtica urens
• 
  Urtica urens
• 
  Urtica atrovirens
• 
  Urtica pilulifera
• 
  Urtica pilulifera

Folclòre

Se tracta d'una planta cosmopolita e l'unica amb la caracteristica urticanta; a generadas de legendas e costumas nombrosas pertot dins lo mond.

Las plantas de fuèlhas grandas que brotan entre las ortigas coma l'agrelha, del genre Rumex, o la lhapassa o bardana Arctium minus son consideradas popularament per curar l'inflamacion provocada per las ortigas (malgrat que un còp qu'es dintrat l'acid dins lo còs, an solament un efièch emollient leugièr).