Enfant

Mapa que mòstra la reparticion dels minors de 15 ans dins diferents Estats en 2005

Un enfant, dròlle o mainatge (var. mainat gasc., viv.), pichon (var. pechon, pichin Niç.) o petit, es, del punt de vista del desvolopament psicobiologic, tot èsser uman qu'es pas arribat a la pubertat. Coma sinonim d'enfantin o pueril, lo tèrme s'utiliza tanben per aqueles que son pas considerats adults. Tanben lo tèrme s'utiliza per nomenar l'adolescéncia.

En foncion de la seuna evolucion psicoafectiu, psicomotritz e cognitiu, los nòunats son sovent nommats nenets per los diferenciar d'aqueles que son arribats a una certana autonomia.

En tèrmes generals o juridics, l'enfant es tota persona minora d'edat.

Definicion legala de l'enfant

La Convencion suls dreches de l’enfant, en vigor dempuèi lo 2 de setembre de 1990, senhala que «Al sens de la presenta Convencion, un enfant s’entend per tot èsser uman minor de mens de dètz-e-uèit ans, levat se la majoritat es atencha abans en vertut de la legislacion que li es aplicabla»^[1] Las edats consideradas fluctuan segon lo contèxte, encara que lo tèrme enfant sol s'utiliza per designar los minors entre 12 e 14 ans; se nomenan joves o adolescents aqueles que passèron aquelas edats.

L'idèa d'enfant coma lo concèpte d'enfança, vària fòrça tot lo long de l'istòria e segon las divèrsas societats e culturas.

La "Jornada internacionala de l'enfant" se celèbra cada an lo 20 de novembre.

Desvolopament de l'enfança

Lo desvolopament de l'enfança es l'estudi dels processes e los mecanismes qu'acompanhan lo desvolopament fisic e mental d'un enfant fins qu'arriba a la seuna maturitat.

La pediatria es la branca de la medecina que se referís al suènh dels nenons de l'enfança cap a adolescéncia, e fins als joves adults (edats de 0 a 21 ans).

Aquelas escalas d'edats son aproximativas, e pòdon variar segon la cultura. La lista seguenta rebat lo concèpte de desvolopament de l'enfant al sègle XXI:

Concepcion

Zigòt, de la concepcion, fertilizacion. Es lo moment de l'èsser unicellular
Embrion, es lo periòde ont l'èsser encara a pas forma umana (es pas reconeissable a primièra vista)
fètus, darrièra fasa o preparacion a la naissença, se reconeis a bèles uèlhs vesents coma un èsser uman

Enfança

alachant, es lo primer més fòra de l'utèr
nenon (edats 0 - 4)
mainatge, es l'edat de l'escòla primària (edats 5 - 10)

Adolescéncia

Prepubertat (edats 10 - 11)
Preadolescéncia, fins a 11 ans.
Adolescéncia e pubertat (edats 12-19)

Estats del desvolopament

Naissença e primièrs meses

Un còp passats nòu meses de gestacion, e se l’emprenhament acabèt coma cal, l'embrion uman ja es pro desvolopat per subreviure d'esperel, en aquel moment se produsisson las jasilhas e la naissença de l'èsser. Las jasilhas normalament se debanan en tres etapas: lo trabalh de jasilhas, que dura gaireben d'entre doas e detz e uèit oras; las jasilhas pròpiament dichas, que duran de quinze minutas a doas oras, e l’expulsion de la placenta), que dura un vintenat de minutas.

A aquel moment lo recent nascut ven independent de la seuna maire e aquel ven capable de realizar lèu una granda adaptacion a l'entorn. Las foncions qu'exerciá la maire per el (respiratòria, circulatòria, digestiva e de regulacion de la temperatura) las deu far lo quite nenet.

Dins las primièras segondas après la naissença lo nenet deu respirar d'esperel, alara se realiza un càmbiament fondamental de l’aparelh circulatòri: la sang passa pas mai per la placenta maternala, mas li cal far per mejan dels seus palmons. Los nutriments a partir d’aquel moment arribaran per mejan del lach, e l’aparelh digestiu començarà a foncionar pel primièr còp. Lo nenet qu'èra sempre a una temperatura constanta de trenta e sièis gras e mièg, deurà s’adaptar al mitan, alara serà necessari que lo sistèma de regulacion de la temperatura se meta en marcha. Totes aqueles càmbiaments los fa lo nenet dins los primièrs jorns de sa vida.

Estats del nenet

Los primièrs jorns de vida lo nenet passa pels 6 estats seguents^[2]

Sòm irregular: estat que lo nenet dormís, mas es pas un sòm prigond, perque a vegadas a los uèlhs mièg obèrts.
Sòm regular, dins aquel cas lo nenet dormís prigondament.
Estat de somnoléncia, que lo nenet es mièg desrevelhat, mièg endormit.
Estat d’alèrta inactiva: Lo nenon es plan desvelhat, mas demora fòrça tranquil, sens cap de mena d’activitat.
Estat d’alèrta activa: Lo nenon es revelhat e manten una intensa activitat fisica: movement dels braces, cambas, uèlhs, eca.
Los plors: es sens dobte lo mejan de comunicacion del nenet amb l'entorn, se planh quand a quin que siá problema o necessitat: a talent, a fach unpisson o caca, li dòl endacòm, eca. Caduna d’aquelas situacions dona luòc a un tipe de plor diferent, alara aqueles son difícils de distinguir.

D’aqueles estats, lo mai frequent es lo sòm, que siá regular o non, e lo mens abitual es los plors.

La creissença fisica

La creissença de l'embrion pendent lo tresen trimèstre de gestacion (quand se prepara a la naissença) s'accelera de biais fòrça notable. Aquela creissença contunha a grand velocitat pendent los primièrs ans de sa vida, mas subretot dins lo primièr. Aquela creissença fisica permetrà al nenet de desvolupar la motricitat, e alara, l’exploracion del mitan, que, tanben, es indispensable pel desvolopament cognitiu.

Aquela creissença fisica es preprogramada geneticament e dins los gèns d’una persona ja es presenta l'informacion que nos dicta, mai o mens, quines seràn las caracteristicas fisicas de la persona coma, per exemple, la talha. Pasmens, se lo mitan (l’alimentacion, l'igièna, las condicions sanitàrias, las malautiás de causa extèrna, eca.) es pas propici, la creissença fisica pòt mermar, alara que s'aquel es fòrça bon, pòt aumentar.

La creissença e lo desvolopament psicomotor dels nenets es determinat per doas leis fonamentalas:

Lei proximodistala, la creissença e lo contraròtle del còs seguís un òrdre que va d’un ais central imaginari, que dividís lo còs en doas mitats longitudinalas, cap a la periferia. Es a dire, lo nenet dominarà e contrarotlarà abans las articulacions de l’espatla qu'aquelas del ponhet. (la creissença dins l'utèr maternal tanben aviá seguit aquel òrdre)
Lei cefalocaudala, Lo domeni psicomotor e aquel de creissença se debana de la tèsta cap als pès, atal lo nenet serà capable de contrarotlar e dominar lo cap abans de poder mantenir lo tronc drech o de poder manipular los objèctes amb las mans. Del punt de vista de la creissença, vaquí la causa per que lo cap del nenet es fòrça mai gròs que la rèsta del còs (proporcionalament).

Lo desvolopament del cervèl

La creissença del cervèl es totalament ligat a l’evolucion del nenet essent plan rapida e complèxa pendent los dos primièrs ans de vida. A la naissença lo cervèl es gaireben 25% de la talha e del pes d'un cervèl adult, cap al primièr an, gaireben 50 per cent, e al cap de dos ans 75 per cent.

Lo primièr airal del cervèl que madura dins lo temps es l’airal de la motricitat, seguit per aquel sensorial, dins aquel òrdre: tocar, vision, ausida; mai tard la maduracion avança cap als airals mai especifics que permeton l’apareisson de fòrça foncions psicologicas mai concrètas, coma per exemple, lo lengatge. La maduracion del cervèl comença dins las sisas mai intèrnas anant s'expandissent cap a las sisas mai extèrnas (còrtex), pendent los dos primièrs ans de vida, lo còrtex se desvolopa rapidament, aquò fa que las conductas del nenet començan a venir volontàrias a partir dels meses tresen o quatren de vida. Aquela maduracion e creissença fa que entre lo primer e segon an de vida comença a dominar lo lengatge e las foncions simbolicas. Cal dire tanben que tot aquò es ligat a l’experiéncia del nenet.

A partir de dos ans lo desvolopament cerebral contunha tot en se centrant en l’establiment de connexions entre neurònas e l’aument de la velocitat de las pulsacions electricas, e tanben de l'integracion de l’activitat corticala. Aquela maduracion permet que pòscan aparèisser los processes novèls e conduchas mai complèxas coma, per exemple, l’atencion e un melhor lengatge e la mestresa del còs. Tota aquela maduracion contunha pendent l'enfança e dins qualques aspèctes fins a l’adolescéncia. ^[3]