Castèth de Mauvesin

Eth Castèth de Mauvesin que's tròba dens la vila de Bigòrra de medish nom. Que ho proprietat deth sénher sobiran de Bearn, Gaston Febus, e que he partida de la soa ret de fortificacions ath long deths Pirenèus. Qu'ei uei propietat dera Escòla Gaston Febus. Que's pòt visitar.

Istòria

Un casterar o ua mòta (lòc elevat dab ua tor de husta) qu’existiva a Mauvesin. N’ac saben pas desempuish quan. Au sègle XI^au, Centolh V de Bearn, l’epós de Beatriz de Bigòrra, que hè bastir ua tor de pèira. Aquiu, que recep l’omenatge deu comte d’Aure e deu vescomte de La Barta en 1083. La tor que’s vei totjorn en deguens deu castèth actuau.

En 1213, Simon de Montfòrt que vençoc los catars en Lengadòc. Qu’imposa lo maridatge de Peironèla, comtessa de Bigòrra dab lo son hilh, Gui. A partir de 1253, França, Anglatèrra e Bearn que’s bàten tà recuperar lo comtat, e lo castèth servirà mei d’un còp de gatge de patz.

En 1373, lo castèth qu’ei assetjat : le siège mis du duc d’Anjou et de ses gens devant le chastel de mauvoisin...^[1]

Dab lo tractat d’Òrtes, lo 20 de març de 1379, entre Monsenhor Johan per la gracia de Diu, comte d’Armagnac, de Fezensac, &c. (…) e Mossen Gaston, per la gracia medisssa, comte de Foix^[2], Gaston Febus que vad sénher de la vigueria de Mauvesin. Que hè construsir un castèth au torn de la tor de pèira au cap de 1380 per l’arquitècte lengadocian Sicard de Lordat. Lo castèth que demora dens la familha deus Foish Bearn puish deus reis de Navarra. Fin finau, Enric III de Navarra que’u pòrta au reiaume de França en 1607 en tot vàder Enric IV de França.

Lo castèth que servirà de preson pendent las guèrras de religion (1562-1598).

En 1789, abandonat, lo baron de Lassus que’u crompa, mes, a la Revolucion, que vad proprietat de la comuna. Las pèiras que seràn emplegadas tà construccions du vilatge de Mauvesin o deus entorns.

En 1862, qu’ei ua roeina. Achille Jubinal (1810-1875), medievista e òme politic, que’u crompa. Puish, en 1906, Albin Bibal (1841-1920). Aqueste que’u dèisha a l’Escòla Gaston Febus lo 28 de març de 1907 tà hèr un musèu regionau.

Lo castèth qu’ei inscriut Monument Istòric lo 22 de deceme de 1941^[3].

L’Escòla que restaura lo castèth, los trabalhs màgers que son de 1981 a 1995.

L’Escòla qu’ei totjorn la proprietària.

Situacion geografica

Lo castèth que’s situa en Bigòrra, enter Lanamesa e Banhèras de Bigòrra. Que senhoreja las Baronias, lo vath de l’Arròs on se pòt véser l’abadia de l’Escaladiu. La vista suus Pirenèus qu’ei grandiosa.

Descripcion

Lo castèth qu’ei un exemple de l’arquitectura militara de l’Edat Miejancièra.

Lo plan deu castèth qu’ei un carrat de 35 m de costat, dab sèt contrahòrts. Las murralhas, de 18 m de haut, que son passadas per un camin barrièr. Que son hèitas de mei d’un materiau : arrebòts taus paraments corrents, arrebòts e pèiras picadas per enterfrinèstas deu solèr, pèiras e paraments picats per caires de las esgandidas interioras, teulas tà arcadas e arcs, pèira de talha per encastres e mainèus.

La tor màger que mesura 27 m de haut e 3,50 m d’espessor a la basa e 2 m au som.

Que demora la tor primitiva deu mièi de la cort.

Que pòden véser la pèira eraldica, au dessús de la pòrta deu castèth, dab la devisa J’ay belle dame e las armas de Foish Bearn.

Literatura

Lo castèth de Mauvesin qu'a inspirat poètas :

Lo castet de Maubesin, Cesari Daugèr, 1911
Maubesi, Pascau Abadie, 1911
Mauvezin, Renat Escoula, 1930

Visitas

Que podetz visitar lo castèth tota l’annada, dab animacions l’estiu. Visitas en mei d'ua lenga de las quaus lenga d'òc. L’Escòla que perpausa tanben visitas tematicas taus escolans.