Vejatz lo contengut

Rèn

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
(Redirigit dempuèi Caribó)
Rangifer tarandus
Descripcion d'aqueste imatge, tanben comentat çaiaprèp

Un rèn o rène o rangièr dins son abitat natural en Suècia

Classificacion
Règne Animalia
Embrancament Chordata
Sosembr. Vertebrata
Classa Mammalia
Sosclassa Theria
Infraclassa Eutheria
Òrdre Artiodactyla
Familha Cervidae
Sosfamilha Capreolinae

Genre

Rangifer
(Smith, 1827)

Reng de precisar

Rangifer tarandus
(Linnaeus, 1758)

Estatut de conservacion UICN

( VU )
VU A2a : Vulnerable

Reparticion geografica

Descripcion d'l'imatge Rangifer tarandus map.png.

   <span style="background: #Error d'escript : la foncion « trim » existís pas.">  <font color="#Error d'escript : la foncion « trim » existís pas.">/    rèn

   <span style="background: #Error d'escript : la foncion « trim » existís pas.">  <font color="#Error d'escript : la foncion « trim » existís pas.">/    caribó

Lo rèn[1], (var. rène [2], rangièr[3] ), conegut coma caribó en America del Nòrd, es un cervid (concrètament Rangifer tarandus) qu'abita en Artic e dins las regions subarticas.

Los rèns se trapan en mantuna zòna d'Escandinàvia (inclusa Islàndia), en Russia, Groenlàndia, Canadà e Alaska. En 1952 foguèron reïntrodusits en Escòcia ont s'èran estenches al sègle X. Lo rèn adometgit se trapa principalament al nòrd d'Escandinàvia e de Russia, mentre que lo salvatge se trapa principalament en America del Nòrd, Groenlàndia e Islàndia.

Lo pes de la femèla oscilla entre los 60 e 170 kg. Dins mantuna sosespècia de rèn lo mascle es un pauc pus grand, dins d'autras lo mascle pòt aténher los 300 kg. Dins los dos sèxes li creisson de banas. La casuda de las banas pels mascles vièlhs (de la varietat escandinava) es en decembre, pels mascles joves a la prima e per las femèlas pendent l'estiu. Los rèns domètges an de patas pus cortas e son pus pesucs que sos cosins salvatges. Son romiaires, e an un estomac de quatre cavitats. Principalament manjan de liquèns en ivèrn. Ça que la, tanben manjan las fuèlhas de sauses e beç, tant coma d'èrbas. Tanben pòdon manjar de rats de camp, de lemmings (lemmus lemmus), d'aucèls e d'uòus d'aucèl.

A l'estat salvatge emigran en formant de grandas manadas de lors abitats de naissença a lors abitats d'ivèrn. Lors batas largas los ajudan a se mòure per la nèu o la tondra, e tanben quand nadan. Aproximativament un milion vivon en Alaska, e un nombre similar abita en Canadà. S'es estimat un nombre de cinc milions en Eurasia, principalament adometgits. Los mascles normalament se separan de la manada e son solitaris, e demòran principalament de femèlas, çò qu'afavorís las manadas matriarcalas.

Lor preséncia dins la cultura

[modificar | Modificar lo còdi]

Los rèns se remarcan per lor preséncia dins la cultura nadalenca, a travèrs dels mitics rangièrs nadalencs, que s'encargarián de lançar la lisa del Paire Nadal.


Wikimedia Commons prepausa de documents multimèdia liures sus Rèn.

  1. Del suedés ren (id.), lo mot rèn es estat incorporat dins lo diccionari referencial basic del Congrès Permanent de la Lenga Occitana Diccionari en linha Lo Congrès. Lo mot "rèn" es estat autanplan incorporat dins lo Diccionari General de la Lenga Occitana de l'Academia Occitana.
  2. Diccionari en linha Lo Congrès.
  3. Francisme referenciat dins lo Tresor dau Felibrige (TdF) amb una citacion en francés tirada del "Livre de Chasse" de Gaston Fèbus Frederic Mistral TDF P-Relena pagina 698.