Banda

Ua banda qu'ei ua fanfara ambulatòria, qui, dens lo sud-oèst de la França, anima los passacarrèras au parat de las ferias. La banda de musica qu'ei un orquèstra qui acompanha, dens las arenas, las diferentas partidas d'ua corrida dens totas las regions taurinas qui practican aquesta fòrma de corrudas de taures. En pais catalan, en particular a Céret, la banda qu'ei un orquèstra classic qui apèran cobla. En Gasconha, un orquèstra qu'interprèta l'imne deus escartaires de la corruda landesa au parat deu paseo. Aquesta practica que hè partida de l'inventari francés deu patrimòni culturau imateriau.

Presentacion

L'origina de las bandas de carrèra que vien deu sud-oèst de la França. Quan mantuns grops e's fòrman a partir de las annadas 1930-1940 entre Dacs e Baiona, lo movement que s'avia oficiaument dens las annadas 1960. La purmèra qu'estó la banda de Dacs de Los Calientes creada en 1961. Dens un purmèr temps, lo fenomèn que s'espandí suu territòri landés. Precisament, quan la populacion ei dejà federada a l'entorn de las tradicions ligadas a la lenga basca, lo gascon qu'ei desaviat dens las Lanas e l'aparicion de las bandas que vien boçar aqueth vueit dens las costumas.

Aquestes grops que son cargats de har seguir los festaires de bar en bodega au parat de las ferias. Las musicas d'origina navarresa, basca e landesa, a còps sud-americana que compausan lo lor repertòri. Los instruments que son principaument "instruments a vent : trompetas, trombònes, tuba o sosbassofòne, boès : saxofònes, clarineta, flabuta piccòlo e percussions : caisha clara, timbala e cimbalas."

Dens d'autas regions deu sud de la França, las bandas que son las de las peñas o aficionados musicians amators, qui sostienen l'accion d'un novillero o d'un matador. Que tòcan dens las carrèras au parat de la feria, e dens l'arena abans que la banda de musica oficiau e sia installada pr'amor los aficionados los mensh rics qui an plaças en haut shens numèro qu'arriban sovent hèra de d'ỏra. Las bandas de peña que hèn l'animacion.

Dens las arenas, pendent la corrida, la banda de musica que designa un orquèstra oficiau, qui tòca essenciaument musicas taurinas, manca lo tròç qui acompanha lo paseo en quasi totas las arenas deu sud de França : l'arrepic deus Couplets du toréador "Toréador en garde ! ", extrèit de la hèita II de Carmen de Georges Bizet.

Lo ròtle de la banda de musica, miada peu president dens las arenas sus quasi tota la lidia qu'ei de hicar l'accent sus ua faena de muleta de qualitat e atau de recompensar lo matador. Totun, quan lo maestro a decidit de plantar eth medish las banderilhas, l'orquèstra que comença un aire de valsa o jota com Victor el lusitano, hèra diferent deus pasos dobles taurins.

Qu'existeish enqüèra ua auta varietat de banda : la cobla catalana, com la de Céret qui tòca sardanas tau paseo e tau torero, valsas tà las banderilhas e pasos dobles tà la faena de muleta. Lo matador qu'ei arcuelhut dab ua chirimía, lo paso doble qu'ei interpretat d'ua faiçon hèra diferenta.

Manifestacions

Las ferias qui èran a l'origina heras agricòlas qu'estón lo parat d'organizar hèstas e corridas programadas sus mantuns dias. Corridas de rejón, corridas a pè, corrudas landesas o corrudas camarguesas que's debanan dens totas las vilas qui an arenas. Dens los vilatges o petitas vilas qui n'an pas nada arena, que's hèn sus ua plaça o dens arenas desmontablas com las arenas de Saint-Laurent-d'Aigouze o lo Plan des Théatres d'Aubais per la corruda camarguesa. Cèrts sites que son inscriuts sus la lista deus monuments istorics com las arenas Jean de Lahourtique per la corruda landesa o lo Plan des Théatres (Aigasmòrtas) per la corruda camarguesa.
La musica qu'acompanha e que ritma tots los moments de la corruda landesa. Tocat per ua armonia o bandas, lo repertòri qu'ei essenciaument espanhòu. Un imne qu'estó escriut taus escartaires de corruda landesa au començament deu sègle XXau : la Marche Cazérienne. Qu'acompanha los actors au paseo d'ubèrtura e de fin de la corruda.
Los Hestenaus de bandas que son concors qui despartatjan las formacions musicaus per las soas qualitats d'animacion sus un empont, en passacarrèra o dens los estanquets. L'aspècte vestimentari e la bandaròlas que hèn partida tanben de l'imatge de la banda. Lo Hestenau de Bandas e Peñas de Condom que decerneish desmpuish 1973, la cobejada "palma d'aur". Aqueste prèmi que recompensa tan la performança musicau de la banda com los sons talents d'animacion.
Lo pasa-calle (passacarrèra) : fanfaras que desfilan tà animar la vila en hèsta. Aquestes passacarrèras ne son pas formaus e quan conservaràn la rigor de las fanfaras militaras e las constrentas de l'orquèstra, lo lor objectiu qu'ei vertadèrament de s'amusar.