Aristèu
Dins la mitologia grèga, Aristèu (en grèc ancian Ἀρισταῖος) es un eròi, filh d'Apollon e de la nimfa Cirèna, associat a l'activitat pastorala e & l'agricultura.
Mite
[modificar | Modificar lo còdi]Foguèt elevat per las nimfas que li aprenguèron a calhar lo lach, a cultivar los olivièrs, e a s'ocupar de las abelhas[1]. Enamorat, foguèt la causa de la mòrt la sieuna driada Euridice, la perseguissent lo jorn de sas nòças amb Orfèu: alara fugissiá endavant d'el, apercebèt pas sota sos pés una sèrp amagada dins las èrbas nautas. La fissada de la sèrp li prenguèt la vida. Per la venjar, las nimfas, sas companhas, faguèron perir totas las abelhas d’Aristèu. Sa maire Cirèna, de qui implorèt ajuda per reparar la pèrda, lo menèt consultar Protèu, qu'aviá ausit la causa de son malastre, e Aristèu recebèt òrdre d'amastigar los manes d'Euridice amb de sacrificis expiatòris. Docila a sos conselhs, Aristèu, avent sul pic immolat quatre taurèls e tant de vedèlas, ne vengèt sortir un fum d'abelhas que li permetèt de tornar far los bornats.[2]
Esposèt Autonoèa, filha de Cadmos, qu'aguèron Acteon. Après la mòrt d'aqueste filh esquiçat per sos cans, se retirèt a Ceos, illa de la mar Egèa, alara desolada per una pèsta que faguèt acabar donant als dieus de sacrifiis; d'alà, passèt en Sardenha que civilizèt lo primièr, enseguida en Sicília ont lo meteis faguèt, e fin finala en Tràcia ont Dionís l'inicièt a las orgias. Establit sul mont Emos qu'aviá causit per demorança, e i dispareguèt[3]. Los dieus lo placèron dins las estelas, e, selon unes autors, venguèt le signe del Aqüari.
Los Grècs l'onoravan coma un dieu, subretot en Sicília; foguèt una de las grandas divinitats campèstras, e los pastres li fasián un culte particular. Erodòt conta qu'Aristèu apareguèt a Cizic, après sa mòrt, que desapareguèt un segond còp, e, après tres cents ans, tornèt aparéisser encara a Metapont. Aquí enjonguèt als abitants de li erigir una estatua près d'aquesta d'Apollon, injoncion qu'aquestes se conformèron après aver consultat l'oracle. Aristèu, seguent Plutarc, quitava e tornava prene son alma a volontat, e, quand sortissiá de son còrs, los assistents lo vesiá jos la forma d'un cèrv.
Culte
[modificar | Modificar lo còdi]Son culte èra per exemple espandit en Beocia, a Ceos, en Sicília, en Sardenha, en Tessàlia e en Macedònia (Grècia)[4].
Lo sol sanctuari conegut que li es dedicat se trapa a Ieras (Provença): se faguèt d'escavacions dempuèi los ans 1970 e se repertorièt 40 000 fragments de teralhas.
Aristèu dins l'art
[modificar | Modificar lo còdi]- L'escultor François Rude (1784-1855) obtenguèt lo prèmi de Roma d'escultura en 1812 amb Aristèu deplorant la pèrda de sas abelhas[5].
- L'escultor Ernest-Eugène Hiolle (1834-1886) obtenguèt lo grand prèmi de Roma d'escultura en 1862 amb Aristèu deplorant la pèrda de sas abelhas.
- Lo pintre american Cy Twombly (1928-2011) penchèt en 1973 una seriá de tres dessenhs[6] tutulats Aritaeus mourning the lost of his bees.
Notas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ {{{títol}}}.
- ↑ Modèl:Harvnb
- ↑ Modèl:Harvnb
- ↑ Théophraste, Des vents (Fragment 14)
- ↑ Wassili Joseph, « Sophie et François Rude, deux œuvres à l'unisson », Dossier de l'art, hors-série n° 19, octobre 2012, pp.12-21.
- ↑ {{{títol}}}.
Fonts
[modificar | Modificar lo còdi]- Apollodore Modèl:ApoBib (III, 30).
- Bacchylide (fr. 45 [édition ?]).
- Callimaque Modèl:CalHym (V, Le Bain de Pallas, 106).
- Modèl:Catalogue des femmes (fr. 93).
- Modèl:DioBib (IV, 81, 1).
- HyginModèl:HygAst (II, 4), Modèl:HygFab (161).
- Nonnos de PanopolisModèl:NonDio (V, 212 ; XIII, 253).
- Modèl:OviFas (I, 363).
- PausaniasModèl:PauDes (X, 17, 3).
- Modèl:PinOde (Pythiques, IX, 3).
- Modèl:VirGéo, Chant IV (315-558)