Sègle IX abC
../.. | sègle XI abC | sègle X abC | sègle IX abC | sègle VIII abC | sègle VII abC | ../..
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]
911-891 : rèine d'Adad-nerari II en Assiria. Marquèt lo començament d'un lòng periòde d'expansion de l'Empèri Assirian que durèt fins ais ans 650 avC (→ sègle VII avC). De mai, durant son rèine, capitèt de transformar Babilònia en una mena de protectorat.
883-859 : rèine d'Assurnazirpal II, rèi assirian, que desplacèt la capitala a Nimrud (878 avC) e que menèt plusors campanhas victoriosas còntra lei reiaumes aramèus sirians. Capitèt d'impausar lo pagament d'un tribut regular maugrat la resisténcia deis Aramèus de Damasc. De mai, la somission de Karkemish permetèt desenant ais Assirians de dispausar de pòrts lòng dau litorau mediterranèu.
853 : en fàcia de la volontat de Salmanazar III d'annexar lei principats sirians tributaris de l'Empèri Assirian, formacion d'una coalicion larga (Damasc, Hama, Israèl, divèrsei ciutats-estats fenicianas, divèrsei tribüs arabas) amb lo sostèn d'Egipte. Leis Assirians s'impausèron a la batalha de Qarqar mai foguèron pas capables d'esplechar aquela victòria. De mai, organizèron ges de campanha importanta dins la region avans 841 avC.
850 : combats indecís entre Assiria e Urartu, probablament causats per l'inquietud suscitada per l'emergéncia dau segond reiaume.
v. 850-840 : lo rèi assirian Salmanzar III capitèt de menar plusors incursions còntra lei ciutats de Fenicia qu'acceptèron de pagar un tribut en cambi de sa partença. Israèl foguèt tanben obligat d'acceptar un acòrdi similar. Pasmens, leis Aramèus Damasc resistiguèron victoriosament a tres sètges en 848, en 841 avC e en 838 avC.
840-830 : en Urartu, rèine de Sarduri Ièr. Aqueu periòde confiermèt l'emergéncia dau reiaume coma poissança importanta au nòrd de Mesopotamia. Veguèt tanben l'installacion de la capitala a Tushpa.
827-820 : importanta revòuta au sen de l'Empèri Assirian. Menada per lei vilas e l'aristocracia bassa, foguèt finalament vencuda per Shamshi-Adad V (825-811 avC). Pasmens, de trèbols recurrents demorèron fins ais ans 810.
820-815 : guèrra novèla entre [[Assiria e Urartu (ajudat per lei Medes). Urartu capitèt de resistir e lei Medes deguèron pagar un tribut.
815-812 : guèrra entre Assiria e Babilònia. Venceire, Shamsi-Adad V se proclamèt eu meteis rèi de la vila (amb lo títol de « rèi d'Akkad e de Sumèr »).
814 : segon la legenda, fondacion de Cartage per lei Fenicians.
808 : acabament de la conquista assiriana dei reiaumes aramèus de Mesopotamia Auta.
Sciéncias e tecnicas
[modificar | Modificar lo còdi]Sègle IX : aparicion de la produccion de fèrre en China.
Decès
[modificar | Modificar lo còdi]- Adad-nerari II, rèi assirian.
- Assurnazirpal II, rèi assirian.
- Ishpuhini, rèi d'Urartu.
- Salmanazar III, rèi assirian.
- Sarduri Ièr, rèi d'Urartu.
- Tukulti-Ninurta II, rèi assirian.