H. G. Wells

H. G. Wells
imatge:H.G. Wells by Beresford.jpg H. G. Wells en 1920, fotografia de George Charles Beresford.
Nom de naissença	(en) Herbert George Wells
Naissença	21 de setembre de 1866, Bromley (Kent, Anglatèrra)
Decès	13 d'agost de 1946, Londres (Anglatèrra)
Genre	Sciéncia-ficcion, roman social, fantastic
Òbras
La Maquina del temps (1895) L'Illa del doctor Moreau (1896) L'Òme invisible (1897) La Guèrra dels monds (1898) Los Primiers Òmes dins la Luae (1901)

Herbert George Wells, mai conegut jos la signatura H. G. Wells, nascut lo 21 desetembre de 1866 de 21 Bromley dins lo Kent (Reialme Unit) e mòrt lo 13 d'agost de 1946 a Londres, es un escrivan britanic subretot conegut uèi per sos romans de sciéncia-ficcion. Pasemens foguèt tanben l'autor de fòrça romans de satira sociala, d'òbras de prospectiva, de reflexions politicas e socialas e d'obratges de vulgarizacion tocant tanben a la biologia, l'istòria e questions socialas. Es considerat coma lo paire de la sciéncia-ficcion contemporanèa.

Biografia

Foguèt un autor fòrça prolific qu'escriguèt de romans que sián realistas, de sciéncia-ficcion, d'ensag sus l'istòria de l'umanitat o l'evolucion futura de la societat. Herbert George Wells èra un socialista convencut. Après 1900, sas òbras venguèront mai politicas e didacticas. Sa femna l'auriá ajudat a escriure sos tèxtes.

Enfança e jovença

H.George Wells foguèt lo cinquen e darrirèr enfant de Joseph Wells, un jardinièr e jogaire de criquet vengut botiguièr, e de Sarah Neal, una anciana domestica. Nasquèt a Atlas House, 47 High Street, Bromley, dins lo Kent. Sa familha aparteniá a la classa mejana pauc rica. Un eritatge permèt a la familha de crompar una botiga de porcelanas que jamai venguèt prospèra. Joseph foguèt obligat de vendre de batoiras e de balas de criquet per noirir sa familha. Tanben recebiá de fèbles remuneracions per las partidas quel participava.

Un incident arribat alara qu'aviá pas que set ans foguèt determinant per la seguida de sa vida. A causa d'un accident d'espòrt, deguèt demorar un temps al lièch amb una camba rompuda. Passava le temps legissent de romans e s'apassionava pels autres monds que li donavan accès sas novèlas lecturas, alara prenguèt gost a l'escritura. Mai tard onga, dintrèt a la Thomas Morley's Commercial Academy, una escòla privada fondada en 1849. L'ensenhament i èra erratic, plus puslèu axat, coma Wells lo contèt mai tard, sus l'escritura calligraficada e los calculs utils als sols òmes d'afars. Wells contunhèt son escolaritat fins a 1880. Mas en 1877, un novèl incident obscurciguèt la jovença de l'autor: a la seguida d'una casuda, son paire se fractura una camba e deu abandonar sa carrièra esportiva que representava una partida importanta dels revenguts de la familha.

Incapables de suportar mai la carga de familha, los parents Wells placèron lors enfants coma aprendisses dins diferents còrs de mestièr. Atal, de 1881 a 1883, Herbert George Wells faguèt un aprendissatge coma mercand de teissuts a la Southsea Drapery Emporium. Aquesta experiéncia li inspirèt mai tard sos romans titolats The Wheels of Chance (Las Ròdas de la fortuna) e Kipps, que descrivián la vida d'un aprendís mercand de teissuts que comenta de biais critic la reparticion de las riquessas dins lo mond.

Los parents Wells s'entendián pas plan - èra ela protestanta e el liure pensaire -, alara sa maire tornèt trabalhar coma femna de cambra a Up Park, un ostal de camp del Sussex, una foncion que la permetava pas a menar ni son espos, ni sa familha. Enseguida, Sarah e Joseph visquèt separats, sens pasmens divorciar, ni aver d'autras amoretas. Herbert George Wells profiècha pas de son aprendissatge coma mercand de teissut, nimai de son aprendissatge coma assistant quimista, ni de son experiéncia coma ensenhaire auxiliar, çò que l'obliguèt a tornar regularament ca a sa maire a Up Park, fins a qu'encontre una situacion mai establa. H. G. Wells profiechava de sas demorança a Up Park per legir los libres de la supèrba bibliotèca de l'ostal.

Annadas d'estudis

H. G. Wells en 1908 a la pòrta de son ostal de Sandgate.

En 1883, son emplegaire lo remandèt. Mas lo jove Wells èra pas malcontent. Mai tard ongan, venguèt especialista. L'annada passada aviá seguit sa leiçon foguèt per Wells la mai significativa de tota son educacion. Marca tanben son escritura romanesca que posèt dins la biologia, subretot dins l'evolucion e l'anatomia comparada. Coma ancian escolan, ajudèt enseguida a crear la Royal College of Science Association que ne foguèt lo primièr president en 1909. Wells estudia dins sa novèla escòla fins a 1887 amb una allocacion de vint e un shillings per setmana mercé a sa borsa d'estudis.

Aquestas annadas marcan lo començament de son interés creissent per una reforma possibla de la societat. Comença son apròche del subjècte en estudiant la Republica de Platon, puèi estudiant las idèas mai contemporanèas del socialisme coma aquestas s'exprimissent al sen de la Fabian Society e dins la lecturas a la Kelmscott House, l'ostal de William Morris. Es tanben un dels fondators de The Science School Journal, un periodic que li permetava d'exprimar las sieunas idèas sus la literatura e la societat. L'annada escolara 1886-1887 foguèt sa darrièra annada d'estudis. Malgrat que capitèt als examèns de biologia e de fisica, facassèt l'examèn de geologia e podèt pas passar a l'an superior e perdèt sa borsa. Herbert George Wells se trapèt sens revengut. Sa tanta Mary, una cosina de son paire, l'invitèt a demorar a çò d'ela. Pendent sa demorança coneguèt sa cosina Isabel, qu'epousèt en 1891.

L'escrivan

Los premièrs romans de « sciéncia-ficcion »

Lo primièr succès commercial de Herbert George Wells foguèt Anticipations, paregut en 1901. Es benlèu son òbra mai explicitament futurista, lo sostítol èra An Experiment in Prophecy (una experiéncia en profeciá) que pareguèt d'en primièr per episòdis dins una revista. Aqueste libre es interessant a l'encòp per sas bonas intuicions (los trains e las veituras resultant de la migracion de las populacions dels centres-vilas cap a las banlègas; las restriccions moralas declinant quand los òmes e las femnas cercan mai de libertat sexuala) e per sas errors (« mon imaginacion refusa de veire un quin que siá sosmarin far pas mai qu'estofar son equipatge e l'enfonzar dins las mars »).

Estatua d'un tripòd de La Guèrra dels monds, erigida dins le centre-vila de Woking en Grand Bretanha.

Sos primièrs romans, que se nomenavan a l'epòca de « romans scientifics », inaugurèron un grand nombre de tèmas venguts de grands classics en sciéncia ficcion, coma La Maquina del temps, L'Illa del Doctor, L'Òme Invisible e La Guerre des mondes (amb de version pel cinèma), e foguèron sovent consieradas coma fòrça infliénciadas per las òbras de Jules Verne. Mas Wells refusava lo títol de « Jules Verne anglés » coma l'explica dins una prefàcia qu'escriviguèt per una edicion novèla dels romans scientifics (Scientific romances) en 1933. Wells opausava sas òbras d'imaginacion e los romans d'anticipacion del Francés. Aquestas invencions avián pas per tòca de mostrar çò que deviá se produire dins la realitat, mas de simplament prene possession del lector per l'illusion romanèsca. Comparava sos romans à L'Ase d'aur d'Apulèu, a l'Istòria veritabla de Lucian de Samosat, a Peter Schlemil d'Adelbert von Chamisso e à Frankenstein, o lo Prometèu modèrne de Mary Shelley. Wells escriguèt d'autres romans, non fantastics, que recebèron un plan bon acuèlh de las criticas, coma Tono-Bungay e Kipps. Wells foguèt tanben l'autor de dotzenas de novèlas, la mai coneguda essent The Country of the Blind (1911).

Quitament se s'agís pas d'un roman de sciéncia-ficcion, Tono-Bungay faguèt una larga partida a la desintegracion radioactiva. Aquesta jòga un ròtle clau dins The World Set Free paregut en 1914. aqueste recit conten çò que se pòt considerar coma sa melhora intuicion profetica. Los scientifics de l'epòca savián que la desintegracion del radi largavan d'energia e fèble rai pendent de milièrs d'annadas. Lo taus de rai èra tròp fèble per aver una quina que siá utilitat practica, mas la quantitat totala d'energia liberada èra enòrma. Lo roman de Wells vira a l'entorn d'una invencion non especificada qu'accelèra le procés de desintegracion radioactiva per produire de bombas qu'explosan amb una poténcia digna dels explosius ordinaris, mas que contunhan d'explosar pendent de jorns e de jorns. Leó Szilárd reconeguèt qu'aqueste libre li inspirèt la teoria de la reaccion nucleda en cadena.

Obratges de vulgarizacion

Wells escriguèt tanben d'obratges especializags. Son òbra en dos volums mai celèbre foguèt The Outline of History (1920) qu'inaugurava una novèla èra de vulgarizacion istoric a destinacion del grand public. Los istorians professionals l'aculhiguèron amb circonspeccion, levat Arnold J. Toynbee que qualifiquèt l'obratge de melhora introduccion possibla a l'istòria mondiala. Fòrça autres autors segiguèron dins aquesta dralha de la vulgarizacion.

Wells contunha dins aquesta dralha en 1922 amb un obratge popular, mas fòrça mai cort: A Short History of the World, e dos autres tractas longs, The Science of Life (1930) e The Work, Wealth and Happiness of Mankind (1931).

En 1927, Florence Deeks perseguís Wells per plagiat, arguissent qu'aviá copiat la mai granda partida de The Outline of History a partir de son manuscrit titulat The Web. Malgrat fòrça similaritats d'estil e errors istoricas comunas, la justícia disculpa Wells.

Utopias e distopias

Al començament de sa carrièra, Wells cercava un melhor biais d'organizar la societat, escriviant fòrça utopias. Aquestes romans començavan mai sovent per la descripcion d'un mond corrent a la catastròfa fins a que la populacion mondiala accedisca a un mòde de vida melhor: es adire mercé a un misteriós gas liberat per una comèta e que fasiá los umans mai racionals (In the Days of the Comet), o mercé a un conselh scientific prenguent lo poder (The Shape of Things to Come (1933)), adaptat mai tard pel film d'Alexander Korda, Things to Come, datat de 1936. Wells faguèt tanben la descripcion d'una reconstruccion sociala de pòstguèrra per l'aveniment de dictators faissistas dins The Autocracy of Mr Parham (1930) e The Holy Terror (1939).

Wells questiona la quita esséncia de l'umanitat en oposant las idèas de natura e de cultura. Totas sas utopias s'acaban pas obligatòriament de biais astruc, coma lo roman When the Sleeper Wakes (1899) (publicat de nòu jol títol The Sleeper Awakes, 1910) que ten mai de la distopia. L'Illa del doctor Moreau, mai escur, fòrça encara o trach. Lo narrator, prisonièr sus una illa ont los animals son cambiats en èsser umans per viviseccion, mas sens succès, dintra en Granda Bretanha. Alara que Gulliver de retorn d'aquò dels Houyhnhnms, ven pas capable de veire sos conciutadans autrament que coma de bèstias civilizadas retornant lentament cap a lor natura animala.

Autres escrits

Wells redigiguèt tanben la prefàcia de la primièra edicion dels jornals intims de W. N. P. Barbellion, The Journal of a Disappointed Man (Lo Jornal d'un òme decebut), publicat en 1919. Coma fòrça criticas pensavan que Barbellion èra pas qu'un pseudonime, Wells foguèt longtemps considerat coma lo vertadièr autor del Jornal; Wells sempre deneguèt, mas las rumors persistèron fins a la mòrt de Barbellion ongan.

En 1938, publiquèt World Brain, una seria d'ensags sus l'organisacion futura de la coneissença e de l'educacion, d'entre que se trapa un ensag titulat The Idea of a Permanent World Encyclopaedia (Una idèa d'enciclopedia mondiala permanenta), concèpte a vegada semblabla al projècte Wikipédia.

Activitats fòra de l'escritura

L'artista

Herbert George Wells s'exprimissiá tanben pel dessenh qu'èran sovent sus las tampas dels sieus libres. Lo tèmas dels dessenhs tocavan un larg ventalh, anant del comentari politic a las criticas literàrias en passant per de subjèctes mai romantics. Pendent sas annadas de maridatge amb Amy Catherine - que nomenava Jane -, dessenhèt un grand nombre de scènas de lor maridatge. Nomenava aquestes dessenhs picshuas (una deformacion umoristica del tèrme anglés pictures).

L'autor de jòcs

E cerca d'un biais mai estructurat de jogar als jòcs de guèrra, Herbert George Wells es l'autor de Floor Games (1911), seguit per Little Wars (1913). Little Wars es un  dels primièrs jòc de guèrra miniatur amb de figurinas.

Vida privada

En 1891, Herbert George Wells esposa sa cosina Isabel Mary Wells, mas la quita en 1894 per una de sas estudiantas, Amy Catherine Robbins, qu'eposa en 1895. Amb sa segonda femna an dos filhs: George Philip (d'escais Gip) en 1901 e Frank Richard en 1903.

En 1898, comanda a l'arquitècte anglés Charles Voysey, un ostal, bastit a Sandgate dins lo Kent.

Pendent aquestas annadas de maridatge amb Amy, Wells entreten d'amoretas amb fòrça femnas, coma l'activista americana del contraròtle de las naissenças, Margaret Sanger. Aguèt una filha, Anna-Jane, amb l'escrivana feminista Amber Reeves en 1909 e un filh en 1914, Anthony West, amb la romancièra e feminista Rebecca West, de vint e sièis ans mai jova. Pasmens qu'Amy Catherine aja conegut lo ligams fòra maridatge, demorèt mariada a Herbert George Wells fin a que moriguèt ela en 1927. Wells tanben s'enemorèt d'Odette Keun e Moura Budberg. « Jamai foguèt un grand romantic, » escriguèt Wells dins An Experiment in Autobiography (1934), « pasmens s'amèri plan prigondament fòrça de gents. »

Sas idèas

Engatjament politic

Sensibilitat socialista

Herbert George Wells fotograficat per Yousuf Karsh en 1943

H. G. Wells se considerava coma socialista, quitament s'èra d'escasenças en desacòrdi amb d'autres socialistas de son epòca. Èra membre de la Fabian Society, mas la quita enseguida que jutjava aquesta organizacion fòrça mai radicala que l'auriá volgut. Quitament ven un dels siueus adversaris mai afogats, reprochant a sos membres d'aver una marida compreneson dels problèmas economics e educatius. Tanben foguèt lo candidat del Labour Party a l'Universitat de Londres en 1922 e 1923, mas quitament a l'epòca sa fe en lo sieu partit èra pel mens fragil.

Sas reflexions sul socialisme impregnan unes de sos romans d'anticipacion, coma La Maquina del temps e Los Primiers Òmes dins la Luna, romans ont los erois descobrisson, respectivament dins l'avenir e sus la luna, de societats novèlas. Dins La Guèrra dels monds, met en parallèl las atacas marcianas contra la tèrra e las practicas genocidàrias de l'Empèri britanic en Tasmania.

Vèrs la fin de la Segonda Guèrra mondiala, los Alliats descobriguèron que los SS avián establit una lista dels intellectuals e politicians a assassinar just après l'invasion de la Granda Bretanha pendent l'Operacion Sea Lion. Lo nom d'Herbert George Wells èra al cap de tièra,a causa de sas idèas socialistas e per sas activitats al PEN club international.

L'Estat-Mond

Son idèa politica mai espelida èra aquesta de la necessitat de crear un Estat-Mond. Segon son autobiografia, considerava qu'a partir de 1900 un Estat-Mond èra inevitable. Se los detalhs d'aqueste Estat-Mond varièron amb lo temps, son principi fondamental consistissiá a organizar una societat que favorizariá las sciéncias, acabariá amb los nacionalismes e permetriá als ciutadans de progressar segon los meritis e pas pus en fonccion de lor naissença. A l'epòca ont pansava qu'un Estat-Mond èra inevitable, realisa tanben que lo tipe de democracia parlamentària que se practicava a l'epòca èra pas satisfasenta. Atal alara que trabalhava a la Carta de las Nacions unidas, s'opausèt a tota mencion del tèrme democracia. Mai, crenhava que lo ciutadans mejan siá pas jamas pro educat o enluzit per tractar dels problèmas màger del mond. Es la causa que pensava dever limitar lo drech de vòte als scientifics, ingenhèires e autres gents de meriti. Mas defendavan al mèsme temps l'idèa que los ciutadans devián gausir del maxim de libertat possibla, del moment qu'aquesta restenga pas aquesta d'altrú. Totas las valors que defendava H. G. Wells foguèron sempre criticadas a partir dels ans 1920.

Fins a las annadas 1930, Wells demorèt convencut de la necessitat de cear un Estat-Mond. Dins aquesta dralha, aculhiguèt amb entosiasme los ensags de Lenin de rebastir l'economia russa, coma o dich dins Russia in the Shadows (1920). Al començament, H. G. Wells pensava que Lenin poiriá pas engatjar la construccion del mond planificat que somiava, quitament s'èra el un socialista fonzièrament antimarxista, anant fins a afirmar que lo mond se portariá melhor se Karl Marx aviá jamai existit. Enseguida, la politica d'Iòssif Stàlin lo fa cambiar de vejaire sus l'Union sovietica, pasmens que sa primièra impression sus Stalin fût foguèt mesclada. Amava pas çò que considerava èsser per Stalin una ortodoxia aguda, mas pasmens lausava de qualitats, disent qu'aviá « jamai encontrat un òme mai just, mai candid e mai onèste », remandant atal l'escura reputacion de Stalin coma injusta, veire falsa. Mas jutjava lo biais de governar de Stalin plan mai règde, fasent pas cap de plaça a la mendre pensada independenta, e tròp motuda per realament menar a la Cosmopolis qu'el volgava.

Los darrièrs ans

A la fin de sa vida, Wells aviá perdut fòrça de son influéncia dins los mitans politics. Sos esfòrces per ajudar a la creacion de la sociatat de las Nacions se soldèron per una prigonda decebuda, quand aquesta organizacion venguèt incapabla d'empachar la Segonda Guèrra mondiala. La quita guèrra lo faguèt sempre mai pessimista. Dins son darrièrr libre, Mind at the End of its Tether (1945), jutjèt que se seriá pas una idèa tan marida de remplaçar l'espècia umana per una autra espècia. Mai, nomenava aquesta epòca « l'èra de la frustracion ». Passèt sos darrièrs ans a criticar la Glèisa catolica romana e un vesin qui fasiá la reclama per un club militar. Coma consacrèt los darrièrs ans de sa vida a defendre de causas perdudas, sa reputacion literària tanben clina. Pasmens, The Happy Turning, pichon libre datat de 1944, mòstra encore fòrça esperite imaginacion.

Eugenisme, engatjament e desengatjament per la sciéncia e la tecnologia

H. G. Wells aderís a la Societat eugenica en 1907, mas rebuta las tèsis de Francis Galton. S'interessa pasmens a l'eugenisme negatiu.

Amb resèrvas o ironias, Georges Bernanos soslinha de biais seguent: « dins lo darrièr pichon libre de Wells, Mind at the End of Its Tether (Esperit a mand de desenfilar), malediccion puslèu que testament, l'escrivan celèbra que s'èra cresgut alara naïvament lo profèta du futur paradis de las maquinas, del l'Edat d'Aur novèla, escrich sas paraulas desesperadas » :

Son eritatge

Tanben de son vivent coma après sa mòrt, Herbert George Wells es considerat coma un pensaire socialista de tria. Mas sa celebritat de postum ten subretot de sos romans e de son ròtle davancièr dins l’istòria de la sciéncia-ficcion. Wells a tanben la reputacion d'èsser indirèctament l'inventor de la reproduccion mecanica de la vida animada, que deuriá menar a la robotica. Los primièrs mecas, los tripòdes marcians, apareisson dins son roman La Guèrra dels monds.

Contribucion a la naissença de la sciéncia-ficcion

Wells es sovent reconegut coma lo primièr autor de la sciéncia-ficcion.

Sa carrièra comença al crepuscul d'aquesta de Jules Verne, passa la limita de Vitges extraordinaris cap a sciéncia-ficcion melhor que qui que siá abans el, tractant de totes los tèmas que podava abordar, mejans una maquina literària sus que se fondava cada recit. Pòt pas n'èsser considerat coma l'autor, que fòrça autors abans el crosèron aqueste univèrs, amb d'estils diferents, e que n'es que lo digne successor, portant aqueste tipe d'obratges cap a la literatura.

Mary Shelley e son Frankenstein o lo Prometèu modèrne, o Edgar Poe e son admirator Jules Verne que ja desvolopava los tèmas de la sciéncia-ficcion modèrna, cadun a lor biais, desvelèron aquesta literatura per d'òbras que forman la genèsi d'una sciéncia-ficcion que se pressentava dins diferentas òbras que nos menan de Savinien Cyrano de Bergerac puèi Voltaire (Micromegas ont vitjan d'abitants de l'estela Sirius), a Thomas More o quitament a Luci de Samosat. Aquestes autors an en comun, per capitar a lors fins, d'expleitar lo If (E se… en occitan). Tractant un a un sos tèmas màger, Wells ne faguèt un genre literari e dins sa dralha, ajudat per Orson Welles, preparèt l'espelida de la sciéncia-ficcion.

Òbras

Romans

• La Maquina del temps (The Time Machine, 1895) (Illustrated by Willi Glasauer in 1982)
• La Meravilhosa Visita (The Wonderful Visit, 1895)
• L'Illa del Doctor Moreau (The Island of Doctor Moreau, 1896)
• Las Ròdas de la Fortuna (The Wheels of Chance, 1896)
• L'Òme invisible (The Invisible Man, 1897)
• La Guèrra dels monds (The War of the Worlds, 1898)
• Quand lo dormeire se despertarà (When the Sleeper wakes, 1899) o version revisada (The Sleeper Awakes, 1910)
• L'Amor e Sr Lewisham (Love and Mr Lewisham, 1900), roman social
• Los Primiers Òmes dins la Luna (The First Men in the Moon, 1901)
• La Dama del mar (The Sea Lady, 1902)
• La Noiriduda dels Dieus e cossí venguèt sus Tèrra (The Food of the Gods and How It Came to Earth, 1904)
• Kipps (Kipps, 1905) roman social
• Una Utopia modèrna (A Modern Utopia, 1905)
• Al temps de la comèta (In the Days of the Comet, 1906)
• La Guèrra dins los aires (The War in the Air, 1908)
• Tono Bungay (Tono Bungay, 1909), roman social
• Ann Veronica (Ann Veronica, 1909), roman social
• L'Istòria de Sr Polly (The History of Mr Polly, 1910), roman social
• Lo Maquiavèl Novèl (The New Machiavelli, 1911)
• Maridatge (Marriage, 1912)
• L'Amic afogat (The Passionate Friends) (1913)
• L'Esposa de Sénher Isaac Harman (The Wife of Sir Isaac Harman) (1914)
• Lo Mond desluirat (The World Set Free, 1914)
• Bealby: en vacanças (Bealby: A Holiday,1915)
• Boon (1915)
• La Recerca magnifica (The Research Magnificent,1915)
• Sr. Britling comença a veire clar (Mr. Britling Sees It Through, 1916)
• L'alma d'un evesque (The Soul of a Bishop, 1917)
• Joana e Pèire: l'Istòria d'una Educacion (Joan and Peter: The Story of an Education, 1918)
• Lo Fuòc eternal (The Undying Fire, 1919)
• Los Recantons del còr (The Secret Places of the Heart, 1922)
• Los Òmes agradan los Dieus (Men Like Gods, 1923)
• Lo Sòmi (The Dream, 1924)
• Lo Paire de Christina d'Alberta (Christina's Alberta's father, 1925)
• Lo Mond de William Clissold (The World of William Clissold,1926)
• Mentretant (Meanwhile, 1927)
• La Visitacion de Camford (The Camford Visitation, 1928)
• L'Autocracia de Sr. Parnham (The Autocracy of Mr Parnham, 1930)
• The Bulpington of Blup (1932)
• Lo Torn de las causas de venir (The Shape of Things to Come (1933) adapté al cinèma per Alexander Korda et William Cameron Menzies jol títol HG Wells's Things to come (L'avenir de HG Wells) e lo quita Wells participant a l'adaptacion e scenari que prevei lo Blitz de Londres
• Lo Jogaire de croquet (The Croquet Player, 1936)
• Brynhild (Brynhild, 1937)
• Congreats per las estelas (Star Begotten, 1937)
• La vistacion de Camfort (The Camford Visitation, 1937)
• A Prepaus de Dolores (Apropos of Dolores, 1938)
• La Santa Terror (The Holy Terror, 1939)
• Nana pel Bòsc Darkling (Babes in the Darkling Wood (1940)
• Totes a bòrd d'Ararat (All Aboard for Ararat, 1940)
• Jamai seretz tròp prudent (You Can't Be Too Careful, 1941)

Novèlas

• Conte de sègle vint (A Tale of the Twentieth Century, 1887)
• Convèrsa amb Gryllotalpa (A Talk with Gryllotalpa, 1887), signat del pseudonime Septimus Browne
• Una Vision del passat (A Vision of the Past, 1887)
• Cronica de Arganautas (The Chronic Argonauts, (1888)
• Lo Devòt de las arts (The Devotee of Art, 1888)
• L'Òme volant (The Flying Man ou The Advent of the Flying Man, 1893)
• S'Engulhar dins lo microscòpi (A Slip Under the Microscope, 1893)
• L'Illa Aepyornis (The Æpyornis Island, 1894)
• D'Inspiracion modèrna: una Istòria d'amor despalsenta (In the Modern Vein: an Unsympathetic Love Story, 1894)
• Lo Trionf d'un taxidermista (The Triumphs of a Taxidermist, 1894)
• Lo Sènher de la Dinamo (The Lord of the Dynamos, 1894)
• A l'observatòri d'Avu (In the Avu Observatory, 1894)
• La Decepcion de Jane (The Jilting of Jane, 1894)
• Par la fenèstra (Through a Window) o (At a Window, 1894)
• Lo fabricant de diamant (The Diamond Maker, 1894)
• Un Afar d'estrucis (A Deal With Ostriches, 1894)
• L'Epelida de l'orquidèa estranha (The Flowering of the Strange Orchid) o (The Strange Orchid, 1894)
• Lo Raubatòri d'Hammerpond Park (The Hammerpond Park Burglary, 1894)
• Las Vacanças de Sr. Ledbetter (Mr. Ledbetter's Vacation, 1894)
• Lo Bacil panat (The Stolen Bacillus, 1894)
• Lo Còn (The Cone, 1894)
• L'Òme del nas (The Man with a Nose, 1894)
• Un Artista incomprés (A Misunderstood Artist, 1894)
• La causa de n°7 (The Thing in n°7, 1894)
• La Detada (The Thumbmark, 1894)
• Una Escapada de familha (A Family Elopement, 1894)
• Cossí Gabrièl venguèt Thompson (How Gabriel Became Thompson, 1894)
• La Trista istòria d'un critica dramatic (The Sad Story of a Dramatic Critic, 1894)
• Lo cas remarcable dels uèis de Davidson (The Remarkable Case of Davidson's Eyes, 1894)
• Lo Tresaur dins la forèst (The Treasure in the Forest, 1894)
• Pollock e l'Òme sens tèsta (Pollock and the Porroh Man, 1894)
• Lo Falena o Genus Novo » (The Moth) o (Genus Novo) o (A Moth, 1894)
• Una catastròfa (A Catastrophe, 1895)
• L'Òme volant (The Flying Man, 1895)
• La Temptacion de Harringay (The Temptation of Harringay, 1895)
• La Reconcilicaion (The Reconciliation, 1895)
• L'essenéncia de Wayde (Wayde's Essence, 1895)
• Lo Marit terrible (Le Mari terrible 1895)
• Nòstre Pichon vesin (Our Little Neighbor, 1895)
• Cossí Pingwill foguèt portat (How Pingwill Was Routed, 1895)
• Jos la lanceta (Under the Knife) ou (Slip Under the Knife, 1896)
• Las Codèrla roja (The Purple Pileus, 1896)
• Lo Tresaur del rajah (The Rajah's Treasure, 1896)
• La Cambra roja (The Red Room, 1896)
• Dins l'abisma (In the Abyss, 1896)
• La Poma (The Apple, 1896)
• L'Istòria del defunt Sr. Evelsham (The Story of the Late Mr Evelsham, 1896)
• Los Piratas de la mar (The Sea Raiders, 1896)
• L'Istòria de Plattner (The Plattner Story, 1896)
• Los Argonautes de l'aire (The Argonauts of the Air, 1897)
• L'Eritatge perdur (The Lost Inheritance, 1897)
• Una Istòria de l'Edat de pèira (A Story of the Stone Age, 1897)
• L'Uòu de cristal (The Crystal Egg, 1897)
• L'Estela (The Star, 1897)
• Un Gentilòme perfècte sus ròdas (A Perfect Gentleman on Wheels, 1897)
• La Preséncia pel fuòc (The Presence By the Fire, 1897)
• L'Engranatge de Sr. Marshall (Mr Marshall's Doppelganger (1897)
• Las Vacanças de Sr. Ledbetter (Mr. Ledbetter's Vacation, 1898)
• Lo Còr de domaisèla Winchelsea (Miss Winchelsea's Heart, 1898)
• L'Òme que podava complir de miracles (The Man Who Could Work Miracles, 1898)
• Lo Còps raubat (The Stolen Body, 1898)
• Jimmy Goggles, lo Dieu (Jimmy Goggles the God, 1898)
• Las Dificultats de la vida (The Trouble of Life, 1898)
• Causir una esposa (On the Choice of a Wife, 1898)
• Walcote (1898)
• Una Istòria dels temps per venir (A Story of the Days To Come, 1899)
• Lo Tresaur de M. Brisher (Mr Brisher's Treasure, 1899)
• Una vision del jutjament darrièr (A Vision of Judgement, 1900)
• Un sòmi d'Armageddon (A Dream of Armageddon, 1901)
• Filmer, l'Aviator (Filmer, 1901)
• M. Skelmersdale al reailme de las fadas (Mr Skelmersdale in Fairyland, 1901)
• Lo Novèll Accelerator (The New Accelerator, 1901)
• L'Istòria del fantasma inexperimentat (The Story of the Inexperienced Ghost) o (The Inexperienced Ghost, 1902)
• La leialtat d'Esaü Common (The Loyalty of Esau Common, 1902)
• Lo Val de las aranhas (The Valley of Spiders, 1903)
• La Tèrra cuirassada (The Land Ironclads, 1903)
• La Vertat al subjècte de Pyecraft (The Truth about Pyecraft, 1903)
• La Botica magica (The Magic Shop, 1903)
• Lo País dels cècs (The Country of the Blind, 1904, version etocada 1939)
• L'Empèri de las formigas (The Empire of the Ants, 1905)
• L'Istòria del darrièr atot (The Story of the Last Trump, 1905)
• Lo cuol fèr del diable (The Wild Asses of the Devil, 1905)
• La Pòrte dins la paret (The Door in the Wall, 1906)
• Lo polit costum (The Beautiful Suit, 1909)
• La Pichona maire sul Moederberg (Little Mother Up the Möderberg, 1910)
• Mon primièr aeroplan (My First Aeroplane, 1914)
• Peter apren l'aritmetica (Peter Learns Arithmetic, 1915)
• L'Istòria del darrièr atot (The Story of the Last Trump, 1915)
• Lo cuol fèr del diable (The Wild Asses of the Devil, 1918)
• La Pèrla de l'amor (The Pearl of Love, 1924)
• Lo Mond de William Clissold (The World of William Clissold, 1926)
• L'Istòria estranha del jornal de Brownlow (The Queer Story of Brownlow's Newspaper, 1932)
• Responsa a la preguèira (Answer to Prayer, 1937)

Autras publicacions

Première et quatrième de couverture de Ce que sera La Grande Paix.

• La Redescobèrta de l'unic (The Rediscovery of the Unique, 1891), essai
• Textbook of Biologie (1893), un manual de biologia
• Unes afars personals (Certain Personal Matters, 1897)
• Anticipacions de las reaccions mecanicas e progrés scientific al subjècte de la vida e de la pensada umana (Anticipations of the Reaction of Mechanical and Scientific Progress upon Human Life and Thought, 1901), essai
• La Descobèrta de futur (The Discovery of the Future, 1902), essai
• L'umanitat en avinidor (Mankind in the Making, 1903), ensag
• Lo futur en America: una recerca après las realitats (1906)
• This Misery of Boots (1907)
• Lo Socialisme destruirà l'ostal? (Will Socialism Destroy the Home?,1907)
• Monds novèls pel vielhum (New Worlds for Old, 1908)
• Las Causas primièras e las darrièras (First and Last Things, 1908)
• Jòcs al sòl (Floor Games, 1911)
• Lo Grand Estat (The Great State, 1912) ensag
• Las grandas pensadas de H.G. Wells (Great Thoughts From H. G. Wells, 1912)
• Pensadas de H.G. Wells (Thoughts From H. G. Wells, 1912)
• Pichonas guèrras (Little Wars, 1913)
• Un anglés mira lo mond (An Englishman Looks at the World, 1914), ensag
• La guèrra qu'acabèt amb la guèrra (The War That Will End War, 1914)
• La Guèrra e lo socialisme (The War and Socialism, 1915)
• La patz del mond (The Peace of the World, 1915)
• Çò que ven (What Is Coming, 1916)
• Los elements de reconstruccion (The Elements of Reconstruction (1916, jos pseudonime D. P.)
• Dieu lo rei invisible (God the Invisible King, 1917), ensag
• La Guèrra e l'Avenir, l'Itàlia, la França e la Grand Bretanha en guèrra (War and the Future: Italy, France and Britain at War, 1917)
• Intruduccion al nocturn (Introduction to Nocturne, 1917)
• Dins la quatrena annada (In the Fourth Year, 1918)
• L'Idèa de la liga de la nacions (The Idea of a League of Nations, 1919), en collaboracion
• La via cap a la liga de la nacions (The Way of a League of Nations, 1919), en collaboracion
• Lo Contorn de l'Istòria (The Outline of History, 1920), ensag
• La Russia dins l'ombre (Russia in the Shadows, 1920)
• Frank Swinnerton (1920), en collaboracion amb Arnold Bennett e Grant Overton
• Lo Salvament de la civilizacion (The Salvaging of Civilization, 1921)
• Un corta istòria del Mond (A Short History of the World, 1922)
• Washington e l'esper en la patz (Washington and the Hope of Peace, 1922)
• Lo Socialime e la rason scientifica (Socialism and the Scientific Motive, 1923)
• Una istòria del Grand Regent: èsser un compte rendut ordinari de la vida e de la idèas de Sanderson of Oundle (The Story of a Great Schoolmaster: Being a Plain Account of the Life and Ideas of Sanderson of Oundle, 1924)
• Una annada profetisant (A Year of Prophesying (1925)
• Un brèva istòria de l'umanitat (A Short History of Mankind, 1925)
• Sr. Belloc objècta a "Lo contorn de l'Istòria" (Mr. Belloc Objects to « The Outline of History », 1926)
• La Anticipacions socialas de Wells (Wells' Social Anticipations, 1927)
• Lo biais que va lo Mond (The Way the World is Going, 1928)
• Lo libre de Catherine Wells (The Book of Catherine Wells, 1928)
• La Conspiracion manifèsta (The Open Conspiracy, 1928), ensag
• La Sciéncia de la vida (The Science of Life, 1929) trilogia d'ensags en collaboration amb Sir Julian Huxley
• Lo divòcia cossí lo vesi (Divorce as I See It, 1930)
• Punt de vista (Points of View, 1930)
• L'Òbra, la santat e lo bonaur de l'umanitat (Work, Wealth and Happiness of Mankind, 1931)
• La Russia novèla (The New Russia, 1931)
• Seleccions de las òbras en pròsas recentas de H. G. Wells (Selections From the Early Prose Works of H. G. Wells, 1931)
• Après la democracia (After Democracy, 1932)
• Una brèva istòria del Mond (A Short History of the World, 1932)
• Lo contorn de las causas per venir (The Shape of Things to Come, 1933)
• Un ensag d'autobiografia (Experiment in Autobiography, 1934)
• Causas por venir (Things to Come, 1935)
• Anatomia de la frustracion (The Anatomy of Frustration, 1937)
• Lo cevèl del Mond (World Brain, 1938)
• Una idèa d'enciclopedia mondiala permanenta (The Idea of a Permanent World Encyclopaedia, 1938), ensag
• Lo destin de l'Homo Sapiens (The Fate of Homo Sapiens, 1939)
• Novèl òrdre mondial (The New World Order, 1939)
• Viatges d'un republican radical en cèrca d'aiga cauda (Travels of a Republican Radical in Search of Hot Water, 1939)
• Lo sens comun de la Guèrra e de la Patz (The Common Sense of War and Peace, 1940)
• Los drechs de l'Òme (The Rights of Man, 1940)
• L'istòria de pòcha del Mond (The Pocket History of the World, 1941)
• Guida del Mond Nòu (Guide to the New World, 1941)
• Lo contorn d'Homo Sapiens (The Outlook of Homo Sapiens, 1942)
• La conquista del temps (The Conquest of Time, 1942)
• Los russes modèrnes e los revolucionaris angleses (Modern Russian and English Revolutionaries, 1942), en collaboracion amb Lev Uspensky
• Fenix: un resumit de las condicions incontornablas de la reorganizacion del Mond (Phoenix: A Summary of the Inescapable Conditions of World Reorganization, 1942)
• Crux Ansata: un acte d'acusacion de la Glèisa Catolica Romana (Crux Ansata: An Indictment of the Roman Catholic Church, 1943)
• 42 fàcia a 44: Un memòri contemporanèu (42 to '44: A Contemporary Memoir, 1944)
• Tornar modelar lo patrimòni de l'Òme (Reshaping Man's Heritage, 1944)
• L'Esperit a mand de desenfilar (Mind at the End of its Tether, 1945).
• Marxisme contra Liberalisme (Marxism vs Liberalism, 1945), en collaboration amb Stalin
• Lo Torn astruec: Lo sòmi de la vida (The Happy Turning: a Dream of Life, 1945), ensag

Bibliografia

• Joseph Altairac, , Amiens, Encrage, coll. « Références » (n^o 7), 1998, 207 p. (ISBN 2-906389-88-9, notice BnF n^o FRBNF36999069, présentation en ligne [archive]).
• (en) John Batchelor, , Cambridge, Cambridge University Press, coll. « British and Irish Authors : Introductory Critical Studies », 1985, XII-176 p. (ISBN 0-521-26026-4, présentation en ligne [archive]).
• (en) Bernard Bergonzi, , Manchester / Toronto, Manchester University Press / University of Toronto Press, 1961, X-226 p. (présentation en ligne [archive]), [présentation en ligne [archive]].
• (en) Bernard Bergonzi (dir.), , Englewood Cliffs, Prentice Hall, 1985, IX-182 p.
• Édouard Guyot, , Paris, Payot, 1920, 303 p. (notice BnF n^o FRBNF32212112) Inclut une bibliographie, dressée par Amy Catherine Robbins (Mrs Herbert George Wells) des œuvres de H. G. Wells publiées de 1891 à 1920.
• (en) John Richard Hammond, , New York, Saint Martin's Press, 1988, XII-224 p. (ISBN 0-312-01627-1).
• Bernard Loing, , Paris, Didier érudition, coll. « Études anglaises » (n^o 89), 1984, 566 p. (ISBN 2-86460-056-0).
• (en) Norman MacKenzie et Jeanne MacKenzie, , Londres, Hogarth Press, coll. « Lives & letters », 1987 (1^re éd. 1973, Weidenfeld and Nicolson), XIII-487 p.
• (en) Frank McConnell, , New York / Oxford, Oxford University Press, coll. « Science-fiction Writers Series », 1981, IX-235 p. (ISBN 0-19-502811-2, présentation en ligne [archive]).
• (en) Patrick Parrinder (dir.), , Londres / Boston, Routledge & Kegan Paul, 1972, XVI-351 p.
• (en) Patrick Parrinder (dir.) et John S. Partington (dir.), , Londres, Thoemmes Continuum, coll. « The Athlone critical traditions series : the reception of British authors in Europe » (n^o 7), 2005, XL-419 p. (ISBN 0-8264-6253-7, présentation en ligne [archive]).
• (en) Robert Michael Philmus, , Berkeley / Los Angeles, University of California Press, 1970, IX-174 p.
• (en) David Clayton Smith, , New Haven / Londres, Yale University Press, 1986, XVIII-634 p. (ISBN 0-300-03672-8, présentation en ligne [archive]).
• Jean-Pierre Vernier, , Paris, Didier, coll. « Études anglaises / Publications de l'Université de Rouen » (n^o 38 / 10), 1971, 559 p.

Vejatz tanben

Ligams extèrnes

• (en) The Wellsian : The Journal of the H.G. Wells Society.
• (fr) Bibliographie des œuvres de Herbert George Wells sur EmpireSF.
• (en) Lettre de Sigmund Freud à Wells, 1939.
• (fr) Herbert George Wells, Préface aux Romans Scientifiques, 1933
• (fr) Eugène Zamiatine, Les contes de fées révolutionnaires de Wells, 1922.
• (en) Modèl:Librivox authorlivres audioModèl:Librivox author