Òrdre judiciari en França

En França, las jurisdiccions de l’òrdre judiciari son entre autre competentas pel drech penal e per reglar los litigis entre particulars. Pòdon intervenir:

• dins lo domèni contenciós (litigis entre personas),
• dins lo domèni graciós (quand s'agís d'una autorizacion demandada a la jurisdiccion, coma un cambiment de regim matrimonial).

Per exception, las jurisdiccions judiciàrias pòdon tanben conéisser d’unes litigis qu’intervenon entre l’Estat o una autra persona publica e los particulars. Es lo cas per exemple quand en matèria d’expropriacion, l’expropriat es pas d’acòrdi sul montant de son indemnisacion, tanben en cas d’accident de la circulacion, quand de veïculs apartenent a l’administracion e que la victima es una persona privada, lo contenciós ressortís tanben al jutge civil; o encora per jutjar la regularitat d'un contraròtle d'identitat.

Existís sovent dos gras de jurisdiccion, ont los afars son jutjats en fach (per exemple, al penal: A, lo defendeire, fach çò que li es reprochat ?) e en drech (per exemple, encora al penal : segur qu’a fach aquò, quinas règlas de drech s'aplican ?). La Cor de cassacion, qu’examina los recors contra los jutjaments d’aquestas jurisdiccions, jutja solament en drech.

Se destria las jurisdiccions civilas encargadas dels litigis entre de personas (sens prejudici per lo rèste de la comunautat), e las jurisdiccions penalas o repressivas qu’an per objècte d'infligir de sanccions penalas.

Evolucion dempuèi la Revolucion

L'organizacion judiciària francesa es d'en primièr establida per la lei del 16 e 24 agost de 1790 qu’establís de justícia de patz e de tribunals de districtes, qu’an un ròtle en primièra instància, e en apellacion segon un sistèma tornant. La mèsma lei prevei tanben de tribunals de comèrci. Pel jutjament dels afars penales, de tribunals criminals, comportant una jurada, son creats.

Data	Regim	Organizacion juridicionala	Magistrats del ministèri public
1790		Jutges d’apellacion Jutges de primièras instàncias e jutges de districtes Jutges de paz	Commissaris del Rei
1804-1814	Premier Empire	Cort de cassacion Cort d'apellacion Cort de justícia criminala Autres tribunals	Procuraires generals imperials e procuraires imperials
1958	Cinquena Republica	Cort de cassacion Cort d'apellacion tribunals de granda instància e tribunals d’instància Autres tribunals	Procuraires generals e procuraire de la Republica

La refòrma de l'an VIII consèrva lo jutge de patz mas separa los tribunals de primièra instància e los tribunals d'apellacion que faràn espelir las corts d'apellacion. Las primièras jurisdiccions de prudòmes son creadas en 1806. En matèria penala, lo jutjament per jurada es reservat als crimes.

En 1958, las justícias de patz son suprimidas al benefici de tribunals d'instància (tanben de tribunals de polícia) e de tribunals de granda instància (tanben tribunals correccionals). Las jurisdiccions de proximitat foguèron introduchas en 2002, mas supprimidas en 2017. La lei de modernizacion de la justícia del sègle XXI del 18 de novembre de 2016 organiza la suppression d’unas jurisdiccion especializadas en matèria sociala a partir del 1^r de genièr 2019.

Jurisdiccions civilas del primièr gra

Cort de cassacion
Cort d’apellacion					Cort nacionala de l’incapacitat
Tribunal de granda instància	Tribunal paritari dels bails rurals	Tribunal de comèrci o Tribunal de comèrci mixte	Conselh dels prudòmes o Tribunal del trabalh	Tribunal des afars de la securitat sociala	Tribunal  del contenciós de l’incapacitat
Tribunal d’instància

L’especificitat de las jurisdiccions civilas del primièr gra es que son divisidas en diferentas matèrias (comerciala, sociala, rurala): an alara lo monòpoli d’aquesta matèria. D'autras an una competéncia generala, mas son divisidas pel taus de ressòrt, segon de pretencions del demandaire mai sovent.

Es le cas de las jurisdiccions seguentas:

• Tribunal de granda instància
• Tribunal d'instància

Dins lo cas ont lo litigi foguèt pas especificament atribuit per un tèxte a una autre jurisdiccion, lo tribunal de granda instància serà competent pels litigis evaluits a mai de de 10 000 € o pels litigis portant sus un drech real imobilièr, lo tribunal d'instància serà competent pels litigis evaluits fins a 10 000 €.

Dins las collectivitats d'otramar, un tribunal de primièra instància exerci una competéncia generala de jurisdiccion civila del primièr gra.

Lo tribunal paritari dels bails rurals es encargat d'una partida del contenciós rural.

Jurisdiccions de la Securitat sociala e de l'ajuda sociala

Aquestas jurisdiccions son suprimidas lo 31 de decembre de 2018 al benefici de formacions especializadas del tribunal de granda instància.

Jurisdiccion civila dels minors

Lo jutge dels enfants, al títol de l'article 151-3 del còde de l'organizacion judiciària, es competent « per tot çò que concernís las mesuras d'assisténcia educativa dins las condicions previstas als articles 375 e seguents del còde civil ».

Jurisdiccions penalas de primièr gra

Cort de cassacion
Cort d’apellacion		Cort d’assisas d’apellacion
Tribunal de polícia	Tribunal correccional	Cort d’assisas

Se destria doas categorias de jurisdiccions penalas: las jurisdiccions d'instruccion e las jurisdiccions de jutjament. Aquesta distinccion es utilizada pel còde de procedura penala, que definís pasmens pas cossí destriar l'una de l'autra. La diferéncia es encara mens aisida de lo far qu'en drech procedural francés, las jurisdiccions de jutjament an de poders d'instruccion.

Una jurisdiccion d'instruccion es una jurisdiccion que dispausa de poders de menar una enquèsta penala e de procedir o de far procedir a diferentas investigacions: entendre de testinònis, audicion de partida civila, perquisicionar, plaçar de sagèls, cometre un expèrt, plaçar un suspècte en detencion provisòria o jos contraròtle judiciari, e estatuir sus diferentas questions que se pausan pendent una enquèsta penala (coma la restitucion dels sagelats).

Una jurisdiccion de jutjament dispausa dels mèsmes podets, mas abitualament ne fa un usatge limitat, que sa foncion essenciala es de se prononciar sus la culpabilitat d'un individú al vejaire de la lei penala e, se l'individú es declarat copable, de prononciar un castig.

Solas las jurisdiccions penalas son competentas per jutjar las infraccions, mas son tanben jutges de las consequéncias civilas de la comission d'una infraccion.

Jurisdiccions de jutjament del primièr gra

Lo tribunal de polícia jutja las contravencions. Lo tribunal correccional jutja los delictes. La cort d'assisis e lp tribunal criminal (per Saint-Pierre-et-Miquelon) jutjan dels crimes, segon lo luòc ont se debanèt.

Lo tribunal maritim es una jurisdiccion d'excepcion, que la composicion cambièt amb la decision del Conselh constitucional del 2 de julhet de 2010 puèi l'ordonança del 2 de novembre de 2012.

Jurisdiccions d'aplicacion de las penas del primièr gra

Lo jutge de l'aplicacion de las penas e lo tribunal de l'aplicacion de las penas prenon las decision al subjècte de l'aplicacion de las sanccions penalas, en particular al vejaire dels presonièrs.

Uèit jurisdiccions regionalas de la retenguda de seguretat prononcian las mesuras de retenguda, a l'eissida de lor periòde de reclusion, al vejaire de personas condamnadas per unes crimes greus e jutjada encara dangierosas.

Jurisdiccions militaras

La suppression del tribunal a las armadas de París, darrièr tribunal militar de temps de patz, foguèt anonciada per 2011, al benefici del tribunal correccional de drech comun. Venguèt efectiva lo 1^r de genièr de 2012.

Jurisdiccions penalas dels minors

Las infraccions comesas per de minors son jutjadas, segon lor gravetat mas tanben segon l’edat del minor, pel jutge dels enfants, pel tribunal per enfants o per la cort d'assisis dels minors.

Jurisdiccions d'apellacion

Cort d’apellacion d'Ais de Provença.

Cort d'apellacion

La cort d'apellacion jutja un segond còp, sul fons, los contencioses ja jutjats en primièra instància (cf. doble gra de jurisdiccion).

I a, auprès de la cort d'apellacion una unificacion del contenciós: cada cort jutja dels afars civils, mas tanben dels afars penals, dins de cambras diferentas, que lo nombre pòt variar segon lo nombre d'afars jutjat. I a sempre, pasmens, de cambras civilas, socialas, comercialas, e de las apellacions correccionalas.

I a 36 corts d'apellacion sus l'ensemble del territòri francés.

Al sen d’aquestas, dins lo cas d'un contenciós de drech penal:

• la cambra de l'instruccion es la jurisdiccion d'instruccion d'apellacion;
• la cambra de las apellacions correccionalas es la jurisdiccion de jutjament d'apellacion, al subjècte dels delictes e las contravencions (dins aqueste darrièr cas, la cort es compausada del sol president de la cambra);
• la cambra de l'aplicacion de las penas es una jurisdiccion d'apellacion, al subjècte de l'aplicacion de las penas, coma la privacion de libertat.

Tribunal superior d'apellacion

Saint Pèire e Miquelon dispausa d'un tribunal superior d'apellacion per jutjar las apellacions.

Jurisdiccions criminalas d'apellacion

Una forma especiala d'apellacion es previst dempuèi la <i id="mwvw">lei Guigou</i> de 2000 contra los arrèsts de las Corts d'assisis, del Tribunal criminal e del Tribunal a las armadas: l'apellacion es examinada per una autra jurisdiccion criminala comportant un nombre mai naut de jurats (dins lo cas d'una Cort d'assisis o del Tribunal criminal), d'assessors jurats (a Maïota). Pasmens, quand l'apellacion es formada contra l'arrèst d'una jurisdiccion criminala d'un departament d'otramar, de Nòva Caledònia, de Polinesia francesa, de Wallis e Futuna o de Sant Pèire e Miquelon, la jurisdiccion estatuissent en apellacion pòt èsser aquesta que formèt la decision de primièra instància, mas autrament compausada.

Juridiccion nacionala de la retenguda de seguretat

La jurisdiccion nacionale de la retenguda de seguretat, compausada de tres conselhièrs a la Cort de cassacion, examina en apellacion las decisions de plaçament en retenguda de seguretat de condamnats avent purgat lor pena mas considerats coma dangierós.

Cort nacionala de l'incapacitat e de la tarificacion de l'assurança dels accidents del trabalh

Aquesta jurisdiccion, jutge d'apellacion del contenciós de l'incapacitat e d’accidents del trabalh, a vegada nomenat « contenciós tecnic » de la Securitat sociala, auriá degut èsser suprimida lo 31 de decembre de 2018 al benefici de corts d'apellacions especialament designadas.

La suppression foguèt ajurnada al 31 de decembre de 2022.

Nauta Jurisdiccion: la Cort de cassacion

La Cort de cassacion constituís pas un tresen gra de jurisdiccion que, al contrari de las Corts d'apellacion, s'interessa pas qu'a la forma del jutjament (d'ont lo tèrme « jutges del fons » per designar los jutges del primièr e segond gra que se fa a vegada referéncia als arrèsts de cassacion).

La Cort de cassacion dona dos tipes d'arrèsts: un arrèst confirmatiu o infirmatiu. Se dona un arrèst confirmatiu, confirma lo jutjament donat per la Cort d'apellacion (o per una autra jurisdiccion se lo jutjament foguèt donat en primièr e darrièr ressòrt). Lo procès es teoricament acabat, las vias de recors son alara agotadas. Pasmens, d'autras jurisdiccions pòdon èsser sasidas coma la Cort europèa dels drechs de l'Òme, mas los cas son rares. Se dona un arrèst infirmatiu, lo jutjament precedent es « cassé » (trencat). I a alara diferentas possibilitats:

• Lo jutjament es trencat e tornat davant una jurisdiccion de mèsme gra que lo jutjament precedent mas dins una autra vila.
• Lo jutjament es trencar e tornat davant la mèsma jurisdiccion que lo jutjament precedent mas compausat de biais diferent.
• Lo jutjament es trencat sens retorn.

Se l’afar es tornada, la forma e lo fons seràn alara ambedos jutjats de nòu. Lo novèl arrèst donat pòt encara far l’objècte de cassacion. Per estalivar de proceduras tròp longa, la Cort de cassacion acaba per trencar sens rentorn o la jurisdiccion de gra inferiora se plega a l'autoritat de la Cort de cassation donant un jutjament anant dins son sens.

Al contrari de las Corts d'apellacion, la Cort de cassacion es unica e ten sesilha a París.