Union Catalanista

Inici[modificar | Modificar lo còdi]

L'Union Catalanista foguèt un grop politic format a Barcelona lo 1891 de l'union de sindicats, corporacions e associacions catalanistas que se metèron en contacte ras de la campanha de resisténcia contra l'article 15 del còdi civil espanhòl qu'atemptava contra la mantenença del drech civil catalan. Lo movement politic del catalanisme prenguèt fòrça l’annada 1880 amb la recuperacion de la arrel romantica; l’exaltacion del passat glorios del país.

Preteniá èsser un grop de pression qu'amassèsse totes los catalanistas independentament de la siá ideologia.

Fundacion[modificar | Modificar lo còdi]

L'Union preteniá amassar dos sectors fòrça diferenciats, lo nacionalisme istoric (a l'entorn de la revista La Renaissença) e lo nacionalisme politic, representat per Enric Prat de la Riba. Lo 11 de mai de 1890 se celebrèron las primièras reünions dels membres de la Liga de Catalonha (angel Guimerà, Narcís Verdaguer e Callís, Joan Josep Permanyer e Ayats, Antoni de Paula Capmany e Josep Maria Valls e Vicens) per redigir l'Acòrdi d'Union Catalanista. Lo projècte de reglament foguèt aprovat pels representants lo 29 de junh del 1890.

Lo 22 de febrièr de 1891 se celebrèt la session constitutiva. I assistiguèron Joan Josep Permanyer e Ayats (Liga de Catalonha), Enric Prat de la Riba (Centre Escolar Catalanista), Joaquim Vayreda e Vila (Centre Catalanista d'Olot), Pau Colomer (Centre Catalanista de Sabadell), Victòria Mas (de Sant Pol), Rafael Mir (de Sant Sadurní d'Anoia), Marià Vallès e Vallès (Liga de Manresa), Joan Baptista Galí (Agropacion Catalanista de Terrassa), Antoni Aulèstia (de Capellades) e Josep Gatell (de Valls). S'i nomenarà lo primièr conselh permanent:

President: Lluís Domènech e Montaner
Tresorer: Pau Font de Rubinat
Secretari: Enric Prat de la Riba
Vocalas: Joaquim Vayreda e Pau Colomer

Lo 15 de març se constituiguèt oficialament. Union Catalanista èra formada de tres organs:

Lo Conselh de Representants, constituit per un delegat de caduna de las corporacions aderidas, que s'amassava un còp l'an e n'escuelhiá un conselh permanent.
L'Assemblada Generala de Delegats, escuelhuts pel Conselh de Representants, s'amassava tanben un còp l'an a endrechs desparièrs per propagar lo catalanisme.
Lo Conselh Permanent, qu'executava los acòrdis preses.

Lo primièr Conselh Permanent encarguèt angel Guimerà, Josep Coroleu, Ramón Picó e Campamar, Joan Josep Permanyer e Ayats e Antoni Aulèstia que redigiguèsson las basas per una futura constitucion catalana Constitucion Regionala Catalana, aquelas esboçavan una proposicion de poder autonomic regional e defendián lo catalan coma lenga oficiala del país.

L'assemblada de Manresa[modificar | Modificar lo còdi]

Del 25 al 27 de març del 1892 celebrèt la Primièra Assemblada a Manresa. I participèron un total de 243 delegats de 160 populacions desparièras. èran 120 intellectuales, 42 avocats e notaris, 22 mètges, 4 eclesiastics, 10 escrivans, 15 apotecaris, 78 proprietaris rurales, 22 industriales e de fabricants, dos banquers e 12 comerçants (vejatz Delegats a l'Assemblada de Manresa). L'assemblada foguèt presidida per Lluís Domènech e Montaner, e los secretaris foguèron Enric Prat de la Riba e Josep Solé e Palet.

Refusèron d'en primièr quinsevolhe separatisme, la formulacion ideologica èra anacronica, rebatiá l'importància de la Catalonha rurala e la vision negatiua de l'industrializacion. S'escartavan del provincianisme carlista (èran mai prèps al regeneracionisme). Pendent las sessions se discutiguèron las esmenas de las Basas per la Constitucion Regionala Catalana, mai coneguda coma las Basas de Manresa. S'aprovèt gaireben tot lo tèxt malgrat las diferéncias entre los regionalistes e los nacionalistas que afloraren pendent los debats.

En aquel sens, cal dire qu'Enric Prat de la Riba presentèt una proposicion alternativa, que foguèt pas acceptada, en prepausant de crear una Deputacion Generala que foncionèsse coma Tribunal Constitucional. Acabèt la siá intervencion a en avertint dels perilhs del parlamentarisme e en plaidejant pel retorn de las ancianas institucions que garantissián la libertat de Catalonha e que li èran estats arrancadas lo 1714. Fin finala, acordèron la celebracion per una segonda assemblada a Reus e se votèt un nòu conselh permanent:

President: Joan Josep Permanyer e Ayats
Tresorer: Rafael Mir e Deàs
Secretari: Manuel Folguera e Duran
Vocals: Frederic Renyé e Viladot e Bonaventura Bassegoda e Amigó

Aquela primièra assemblada foguèt aplaudida pel galhèc Manuel Murguía e los regionalistes bascs e navarresos. Per contra, foguèt fòrça criticada per L'Avanç e lo Centre Catalan de Valentí Almirall, los que i participavan pas.

L'Assemblada de Reus[modificar | Modificar lo còdi]

La Segonda Assemblada se celebrèt lo 28 e 29 de mai de 1893 a Reus, ont i participèron 264 delegats (d'eles 44 avocats e 16 mètges) e se completèron las basas de 1892 ne los temas de referents a lenga, impremta, educacion, eleccions e relacions internacionalas. Prepausèron fomentar l'usatge quotidian e abitual del catalan, ne demandar l'ensenhament e fomentar l'edicion de libres. Acordèron tanben l'organizacion pel catalanisme e mejans per portar a la practica los principis regionalistes, en participant a la vida politica activa e se coordinar amb autres nacionalismes e regionalismes periferics. Se discutiguèt s'Union Catalanista li caliá se convertir en partit politic e se presentar a eleccions, mas daissèron aquela comesa a la Liga Regionalista. Emili Saguer e Olivet prepausèt la creacion d'un estat catalan. Lo 21 de decembre s'acordèt celebrar una nòva assemblada a Balaguer e votar un nòu conselh permanent qu'agirà tanben coma comission sus la tributació a Catalonha:

President: Àngel Guimerà
Tresorer: Francesc Serés
Secretari: Lluís Duran e Ventosa
Vocalas: Josep Viguer e Josep Cotels e Vieta

Las Assembladas de Balaguer e Olot[modificar | Modificar lo còdi]

Lo 13 e 14 de mai de 1894 se celebrèt la Tresena Assemblada a Balaguer, ont s'agiguèt de tributació e industria. I assistiguèron un centenat de representants. Pere Muntañola prepausèt diferenciar los tèrmes estats e nacion, reclamar que la contribucion se basèsse en las intradas e establir las basas per la tributació a Catalonha segon los principis regionalistes, es a dire, autonomia fiscala, regeneracion de l'administracion publica, contraròtle fiscal pels grèmis e lo drech a establir d'impòstes de tota sòrta. Per decembre se votèt un nòu conselh permanent per convocar una nòva assemblada a Olot:

President: Joaquim Riera e Bertran
Tresorer: Pere Secases
Secretari: Bonaventura Bassegoda
Vocalas: Francesc Romaní e Puigdengolas e Ramon Gramunt
Delegats: Pau Colomer e Oliver

Lo 29 e 30 de junh de 1895 la Quatrena Assemblada a Olot, ont tractèron d'urbanizacion, higiene e restauracion de monuments, aital coma lo catalanisme en las relacions publicas e los besonhs de Catalonha en las infrastructuras de transpòrt. I anèron 274 delegats. S'acòrda publicar un document ont se reclama l'establiment dels transpòrts coma competéncia exclusiva de las regions, la proteccion dels monuments, l'establiment d'un plan de rotas e una proposicion de Mancomunitat de Deputacions se s'atenh pas l'autogovèrn. Lo 1896 se vòta un nòu conselh permanent:

President: Antoni Suñol i Pla
Tresorer: Emili Saguer i Olivet
Secretari: Lluís Marsans i Sola
Vocals: Joan Baptista Galí i Narcís Verdaguer i Callís

Apoliticisme VS partidisme[modificar | Modificar lo còdi]

Lo 1897 se modifiquèron los estatuts e dintrèron de nòvas associacions, agropacions, periodics e personas particulars. Aital, malgrat qu'aviá una escassa densitat de membres, atenguèt una estenduda geografica que cobrissiá practicament tot lo Principat. Dins l’entitat se perfilèron clarament dos sectors: una d’apolític, entorn dels òmes de la Renaissença, e un autre de fòrça actiu en politica, capitanejat per E.Prat de la Riba. E Lo 1898 redigiguèron un manifèst contra la Guèrra de Cuba, tot en denonciant l'imprevedença dels preparatius militars. Signèron tanben un messatge de supòrt a la Republica de Transvaal, semblabla als enviats a Irlanda (1886) e Finlàndia (1899), en los sostenent en la lucha per l'independéncia, e que foguèt liurat per Frederic Pujulà e Vallès a Paul Kruger a París en novembre de 1900.

Lo 25 d'abril de 1897 celebrèron l'Assemblada de Girona, amb la participacion de 312 delegats e de lo supòrt del Centre Escolar Catalanista, lo Associacion Popular Regionalista e lo Centre Catalanista de Girona. Recebon fòrça de supòrt e ensajan organizar una plataforma unitaria qu'agròpe tot lo ventalh catalanista, que critican la politica coloniala per corrompuda, ineficaç e centralista. Lo 5 de decembre foguèt nomenat un nòu conselh permanent:

President: Antoni Maria Gallissà e Soqué
Tresorer: Enric Prat de la Riba
Secretari: Jaume Maspons e Camarasa
Vocalas: Jaume Arús, Joan Millet e Antoni Utrillo

La direccion se dividissiá en dos sectors, un pauc politizat agropat entorn de la Renaissença, e un autre mes politic dirigit per Enric Prat de la Riba. Lo 20 de genièr de 1898 redigiguèron un manifèst de supòrt a l'associacionisme, e lo 27 de març sostenguèron la candidatura de Joan Josep Permanyer e Ayatsi lo conegut soprano Andreu Ròca e Llinars per Vilafranca del Penedès, que recebiá lo supòrt de qualques federalistas. Mas fracassèt per l'imprevedença e la ingenüitat. Aiçò accentuèt las diferéncias entre La Nacion Catalana, contraris a participar a politica, e La Votz del Montserrat e Narcís Verdaguer e Callís, que s'o volián.

Simultanèament, lo general Camilo García de Polavieja y del Castillo sondejà los catalanistas a la recèrca de supòrt politic. Coma responsa, lo 15 de setembre del 1898 l'Union li envièt un manifèst ont li ofrisson supòrt en escambi de l'autonomia (Basas de Manresa) previst en una Deputacion Generala de Catalonha amb amplas atribucions, quitament militaras e de moneda. Lo general, per contra, los ofrís solament un concèrt conomic, una deputacion unica, una reorganització municipala, ordenament juridic catalan e competéncias per organizar l'ensenhament professional. Lo 15 d'octòbre l'Union, presssionada per l'Associacion Populara Regionalista, La Renaissença e autres grops, o refusa, causa que provocarà d'afrontaments entre los moderats de la Liga de Catalonha e los radicales coma Josep Maria Ròca e Heras e Domènec Martí e Julià. Coma resultat, lo 22 de novembre demissionèt lo Conselh Permanent e foguèt escuelhuda una de nòva formada de:

President: Francesc Romaní e Puigdengolas
Vicepresident: Josep Franquesa e Gomis
Tresorer: Joaquim Botet e Sisó
Secretari: Lluís Marsans e Sola
Vocalas: Joan Josep Permanyer e Ayats, Àngel Guimerà e Federic Renyé e Viladot

Lo nòu conselh comencèt una campanha en favor del concèrt economic, que recebèt

lo supòrt dels botiguièrs. Lo sector mai politic se separèt de l'Union lo 1899 e formèt

lo Centre Nacional Catalan jos la presidéncia de Narcís Verdaguer e Callís. Lo 12 de

genièr de 1900 o faguèt La Votz de Catalonha e la Liga de Catalonha e lo 7 d'octòbre

s'elegiguèt un nòu Conselh Permanent:President: Josep Maria Roca e Heras

Vicepresident: Marià Vayreda
Secretari: Manuel Rocamora e Rivera
Vocalas: Agustí Gibert, Ernest Moliné e Brasés e Josep Mallofré

L'Union faguèt alavetz lo 26 de mai de 1901 una Assemblada a Terrassa, en la que participèron 986 delegats, entre eles lo Centre Catalanista de Santiago de Cuba e lo periodic Totjorn Avant, Avant Totjorn de Manila (Filipinas), e que nomenèt president Manuel Folguera e Duran, secretari Lluís Marsans e Sòla e de vocalas Domènec Martí e Julià, Angel Guimerà, Joan Josep Permanyer e Ayats, Marià Vayreda e Vila, Joaquim Riera e Bertran, Pau Sans e Guitart e Antoni Suñol e Plan. En ela se decidiguèt dintrar en politica e se demandèt lo concèrt economic e lo contraròtle dels servicis.

Totun, los representants agropats a l'entorn del jornal La Votz de Catalonha abandonèron l'Union e se produsiguèt una fòrta distanciacion entre radicalas e pragmatics. Manuel Folguera e Duran ensagèt reintegrar-los nauament, mas s'i opausèron l'Associacion Populara Regionalista, La Renaissença e la Liga de Catalonha. Lo Centre aguèt un grand succès a las eleccions del 1901 a las que concorreguèron col·ligats amb l'Union Regionalista. Lo 15 de setembre de 1901 convoquèron una manifestacion d'entre 5.000 e 12.000 personas en supòrt als joves catalanistas detenguts l'onze de setembre.

Crisi[modificar | Modificar lo còdi]

Del 1900 al 1904 l'Union dintrèt en crisi a causa del protagonisme pres pels desparièrs sectors. L'integrista (Guimerà, Permànyer, Aldavert) defendiá las Basas de Manresa coma tèxtes irrenunciable, voliá pas participar a politica ni se presentar a eleccions. Lo sector renovador (Folguera, Ròca) èra partidari de pactar amb la Liga de Catalonha e que ne foguèsse la siá votz politica. Per aquel motiu l'Union restarà marginalizada de la direccion politica del catalanisme, e se consacrarà a la propaganda, tot en impulsant l'amassada del Pi de las Tres Brancas e fèstas nacionalas coma lo Còrpus de Sang.

Un darrièr assag se produsiguèt après las eleccions de novembre del 1901, quand la Liga metèt Bartomeu Robert e Yarzábal en l'alcaldia de Barcelona. Arribèron a una compresa d'accion entre l'Union e la Liga. En Genièr del 1902 Josep Maria Ròca e Heras demandèt formalament la Liga que se reintegrés a l'Union Catalanista, mas la mòrt del doctor Robert faguèt que s'acabèsse la compresa.

L'an 1900 l'Union Catalanista encunyà una sèria de medalhas amb los patrons monetaris de l'epòca, referent a l'unificacion monetària latina, per far que circulèsson. L’succès atengut pels escindits en las eleccions del 1901 (que s’associèron amb l'Union Regionalista) obliguèt l'Union Catalanista a convocar una nòva assemblada, a Terrassa (1901), en qué foguèt acceptada la participacion electorala e l’adesion a la peticion de concèrt economic per Catalonha. Lo 1903 atenguèt la presidéncia Domènec Martí e Julià que la orientèt cap a l'esquèrra catalanista, mas se produsiguèt la marcha de l'Associacion Populara Regionalista. En Genièr del 1903 promoguèt una candidatura electorala independenta, mas foguèt un fracàs. Lo 1904 ensagèron reformar las basas de Manresa, mas s'i opausèt fermament Frederic de Uyà, membre de la Liga de Catalonha, causa que provoquèt de tensions e d'afrontaments. Amb tot, Martí exerciguèt la presidéncia entre los ans 1903 e 1916, quand prepausèt la dissolucion de l'Union que foguèt pas acceptada. Ras del fracàs daissèt la presidéncia en mans d'una presidéncia interimària e, fin finala, l'an 1917 foguèt lo doctor Joan Solé e Plan qui ocupèt la carga fins a l'an 1921.

En la scèna internacionala, sostenguèron als aliats de la Primièra Guèrra Mondiala ras de la declaracion de guèrra de àustria a Serbia.

Epilòg: Partit Politic[modificar | Modificar lo còdi]

Dempuèi alavetz l'Union va gaireben desaparéisser, malgrat que restèt marginalment coma partit independentista radical que foguèt desplaçat pauc a pauc per Estat Catalan. Lo 1921 una delegacion foguèt presenta a París en l'aumenatge al soldat desconegut, per far un omenatge als Volontaris Catalans en la Primièra Guèrra Mondiala. Lo 1932, obtenguèt un banc dins lo Parlament de Catalonha lo membre de l'entitat Joan Solé e Plan que se presentèt en la coalicion Esquèrra Catalana liderada per ERC. Malgrat que Solé se considerèt totjorn un deputat de la UC, recebèt la desautorització de la direccion de la UC perque utilizèsse pas la siá condicion de membre destacat de la meteissa coma presentacion electorala. Encara lo 1933 la direccion de UC li calguèt reïterar que Solé representava pas coma deputat aquela organizacion.

L'Union Catalanista se dissolguèt definitivament en esclatar la guèrra d'Espanha.