Sègle
Un sègle (var. segle) es ara un periòde de cent ans. Lo mot ven del latin saeculum, i, que significava «raça, generacion». Puèi indiquèt la durada d'una generacion umana e fasiá 33 ans 4 meses (d'ont benlèu l'edat del Crist?). Fòrt rapidament, lo sègle a significat una durada de 100 ans. Dètz sègles forman un millenni.
Lo sègle I de l'èra crestiana comença lo 1èr de genièr de l'an 1 perque existís pas d'an 0 dins lo calendièr gregorian ni dins lo calendièr julian. Lo sègle II comença lo 1èr de genièr de 101 perque e atal de seguida fins al sègle XXI que comença lo 1èr de genièr de 2001 (2001 = 1 + 20 × 100).
Es una error fòrça correnta que de far començar lo sègle amb un an d'avança. Atal, Victor Hugo el meteis s'enganèt. Dins son recuèlh Les Feuilles d’automne, parlant de 1802, son annada de naissença, escriguèt:
| « |
|
» |
Usatge oral e escrich
[modificar | Modificar lo còdi]En occitan, los sègles s'exprimisson en metent lo mot sègle d'en primièr, seguit del nombre cardinal o ordinal.
En tipografia, s'òm seguís l'usatge majoritari de las lengas romanicas, lo nombre del sègle s'escriu en chifras romanas (sovent en pichonas majusculas). Lo nombre escrich en chifras romanas s'acompanha pas del sufixe dels nombres ordinals. Aital lo nombre escrich en chifras romanas pòt exprimir tant un ordinal coma un cardinal. Per exemple:
- sègle I se ditz "sègle un" o "sègle primièr"
- sègle II se ditz "sègle dos" o "sègle segond"
- sègle XV apC se ditz "sègle quinze après lo Crist" o "sègle quinzen (var. quinzesme, quinzau) après lo Crist"
- sègle XV abC (var. ... avC) se ditz "sègle quinze abans (var. avans) lo Crist" o "sègle quinzen (var. quinzesme, quinzau) abans (var. avans) lo Crist".
Dins una enumeracion o dins una durada limitada per de sègles, se ditz per exemple aital:
- los sègles XII, XIII e XIV, çò que se ditz "los sègles dotze, tretze e catòrze" o "los sègles dotzen, tretzen e catorzen" (var. "los sègles dotzesme, tretzesme, e catorzesme" o "los sègles dotzau, tretzau e catorzau").
- del sègle XII al sègle XIV, çò que se ditz "del sègle dotze al sègle catòrze " o "del sègle dotzen al sègle catorzen" (var. "...dotzesme ...catorzesme" o "...dotzau ...catorzau").
- Forma equivalenta: dels sègles XII a XIV, çò que se ditz "dels sègles dotze a catòrze " o "dels sègles dotzen a catorzen" (var. "...dotzesme a catorzesme" o "...dotzau a catorzau").
La nòrma classica recomanda s'utilizar la forma sègle; se desconselha lo francisme siècle* e l'italianisme sècolo*.
Vejatz tanben
[modificar | Modificar lo còdi]Articles connèxes
[modificar | Modificar lo còdi]Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]- 2001 : l’Odissèu de l’espaci… Començament del sègle XXI ?