Veire la font de Signe lingüistic

Un '''signe lingüistic''' designa una unitat d'expression del [[lengatge]]. Es l'objècte d'estudi de diferentas brancas de la [[Lingüistica|linguistica]]:

* la [[semiotica]] qu’estudís los signes en general, que sián verbals o non verbals<ref>« se pòt donc concebre ''una sciéncia qu’estudia la vida dels signes al sen de la vida sociala''; formariá una partida de la psicologia sociala, e en consequéncia de la psicologia generala; la nomenaram ''semiologia'' (del grèc semeîon, "signe"). Nos aprendriá en que consistisson los signes, quinas leis los regisson. » ([[Ferdinand de Saussure]], ''[[Cours de linguistique générale]]'', p. 33)</ref>;
* la [[semantica]] qu’estudís los [[Concèpte (filosofia)|concèptes]] del vejaire lingüistic, los [[Significat e significant|significats e significants]] ;
* la [[Fonetica sintactica|fonetica]] e la [[fonologia]] qu’estudian los sons e lors foncions dins las lengas naturalas e ne caracterizan los fonèms<ref>«  La fisiologia dels sons (al. ''Laut-'' o ''Sprachphysiologie'') es sovent nomenada "fonetica" (all. ''Phonetik'', angl. ''phonetics''). Aqueste tèrme nos sembla impròpre; lo remplaçam per aqueste de ''fonologia''. Que ''fonetica'' primièr designaca e deu contunhar a designar l'estudi de las evolucions dels sons; se saupriam pas confondre jos un mèsme nom dos estudis absoludament distinctas. La fonetica es una sciéncia istorica; analisa d’eveniments, de transformacions e se mòu dins lo temps. La fonologia es fòra del temps, que lo mecanisme de l'articulacion sempre demora semblabla a se mèsme. » (Ferdinand de Saussure, ''op. cit.'', p. 55-56)</ref>.

Per [[Ferdinand de Saussure]], professor de [[Lingüistica|linguistica]] a [[Genèva]] e especialista dels [[sanscrit]], que parla lo primièr de « signe lingüistic » e qu’introdusís lo destriament entre significant e significat dins son ''Cors de lingüistica generala'' (1906-1910), redigit e editat pels escolans en 1916.

E es en sanscrit que son escrich los estudis mai ancians coneguts al subjècte amb per exemple lo tractat de gramatica de [[Pāṇini|Paṇini]] datant del milenari I AbC. Aqueste destriament del quite signe es benlèu obligat per la confrontacion del lengatge parlat en evolucion de contunh amb los escrichs ancians, fasent possible l'estudi d’aqueste de biais separat de çò que designa.

Ne venon de questiomaments passant l’encastre de las civilizacions sus las qualitats d’aqueste signe, per exemple sus sa natura arbitrària o naturala que Platon nos pòrta un debat dons lo ''[[Cratil (Platon)|Cratil]]''.

== Doas concepcions ==

=== Definicion de Ferdinand de Saussure ===
[[Fichièr:Signifikat.png|vinheta|Las doas fàcias del signe lingüistic segon Saussure.]]
Segon Saussure, lo signe lingüistic unit, « non pas un nom e una causa, mas un concèpte e un imatge acostic »<ref>Ferdinand de Saussure, ''op. cit.'', p. 98</ref>. L'imatge acostic (o sensible) es nomenat [[Ferdinand de Saussure|significant]]: es pas lo son material, mas la marca psiquica d’aqueste son; lo concèpte, nomenat [[Ferdinand de Saussure|significat]], conten los trachs distinctius que caracterizan aqueste signe al respècte dels trachs d'autres signes de la lenga. Lo signe lingüistic se definís donc coma una entitat psiquica de doas fàcias: significant/ significat<ref>''Dictionnaire de linguistique Larousse'', 1973, p. 439.</ref>. Par exemple, lo mot occcitan ''arbre'' es un signe lingüistic associant la forma sonora /aɾbɾe/ al concèpte d'arbre coma arbre s'opausa, negativament, a l'interior de la lenga, als autres signes.

=== Frege, Ogden e Richards e lo triangle semiotic ===

==== Lo triangle semiotic d'Ogden & Richards ====
Quand se considèra un mot, mot escrich o estampat amb las letras d'un alfabet o un ideograma, o dich, prononciat amb de sons que se pòt transcriure en alfabet fonetic, cal destriar, utilizant l'analisi d'Ogden e Richards e lor triangle semiotic: 

* Lo quite mot (''Symbol''), lo significant de Saussure que metram en italic per respectar sas convencions
* La causa (''Referent''&nbsp;; ''Bedeutung'', ''Ding''), objècte o accion, a que remanda, lo denotat
* Lo concèpte (''Thought'', ''Reference''&nbsp;; ''Sinn'', ''Begriff''), çò a que fa pensar, lo mot legit o entendut, la conotacion, lo significat de Saussure que metram entre verguetas per las mèsmas rasons e que depend de l'interlocutor. Lo mot can que remanda a l'animal can fa pensar per un a l'amic domestic per l'autre a una bona recepta
* L'emplec d’aqueste mot per aquestes que parlan lenga, l'ecrivon o l'imprimisson
<gallery widths="250" heights="250" align="center">
Fichièr:Ogden semiotic triangle.png|Lo triangle semiotic d'Ogden & Richards dins sa version originala: lo mot (Symbol), la causa (Referent), lo concèpte (Thought).
Fichièr:Semiotischesdreieck.jpg|Lo triangle semiotic en alemand: lo mot (Symbol), la causa (Ding), lo concèpte (Begriff).
Fichièr:Semiotic triangle-dog.svg|Lo triangle en chinés. L'ideograma, lo can, l'idèa del can.
</gallery>

== Evolucion istorica del concèpte ==

=== La lingüistica indoa ===
Coma mai tard los Grècs confrontats a l'evolucion de la lenga dempuèi los tèxtes classics d'[[Omèr]], los indós desvelopèron una linguistica al milenari I AbC. Èra venguda necessària que lo [[sanscrit]] aviá plan evoluit dempuèi l'epòca de l'escritura dels tèxtes religioses màger, coma lo ''Rig-Veda''. Atal, lo tractar de gramatica de [[Pāṇini]], benlèu escrich a la fin del sègle VI AbC, es plan modèrne e las nocions de morfèma, fonèma i son plan destriats, confirmant l'ancianetat de la tradicion lingüistica. Se trapa pels [[Indoïsme|indós]], los mèsmes debats que pels Grècs sus las relacions entre mots e realitat. Los dos vejaires son representats: los partisans del novelum dels mots e los partisans de la convencion e de l'arbitrari<ref>« Lo rapòrt entre los mots e las causas avián pres gaireben la mèsma plaça dins aquestes debats que pels Grècs e nosaltres: l'onomatopèa e la motivacion d'un costat, l'arbitrari e lo convencional de l'autre. » (Bertil Malmberg, ''Histoire de la linguistique'', Presses universitaires de France, 1991, p. 39)</ref>. Atal per Patañjali al sègle I AbC, lo signe es definit sonque per que l'opausa als autres signes<ref>« Patañjali se demanda çò qu’es lo mot dins gauḥ "buòu". Respond, après aver regetat de definicions de substància, d'activitat e de qualitat, que lo mot es çò qui fa naícer, quand es prononciat, la nocion de çò qu’es provesit d'une coa, de banas, de pés forcats, etc., en d'autres mots un concèpte definit per una seria de trachs l'opausant a d'autres. »(Bertil Malmberg, ''Histoire de la linguistique'', Presses universitaires de France, 1991, p. 41)</ref>.

=== Los filosòfs grècs ===
L'adaptacion del sistèma d'escritura fenician a la transcripcion de lor lenga non semitica<ref>« La creacion de l'alfabet grèc sus la basa del sistèma fenician es un autre factor que deguèt favorizar lo desvelopament de reflexions sul lengatge e las lengas » (Bertil Malmberg, ''Histoire de la linguistique'', Presses universitaires de France, 1991, p. 51)</ref>, la naissença de la retorica e son desvelopament al sègle V AbC<ref>« Una autra font mai fruchosa d'una especulacion linguistic de segur foguèt la naissença de la retorica. Se conéis de fonts indirèctas l'importança dels retoricians, subretot dempuèi lo sègle V, e savèm que l'art de parlar coma can venguèt d’ora un mejans d'accès politic e social. » (Bertil Malmberg, ''Histoire de la linguistique'', Presses universitaires de France, 1991, p. 50)</ref> o tot simplament l'observacion de l'existéncia de dialèctes<ref>« seriá donc mai rasonable de veire lo punt de patença, a l'epòca classica, d'un estudi de la lenga dins la diversificacion dialectala a l'interior de la quita lenga grèga. » (Bertil Malmberg, ''Histoire de la linguistique'', Presses universitaires de France, 1991, p. 50)</ref> pòt èsser a l'origina de l'interès dels filosòfs grècs pel lengatge.

Lo primièr, [[Eraclit d'Efès]] destria la pensada (γὸδος), l'enonciat (ἒπος) e la realitat (ἒργον)<ref>« Trois niveaux y sont distingués : 1/ ἒργον ou la réalité comme telle ; 2/ ἒπος ou l'événement linguistique (énoncé), et 3/ γὸδος qui est la synthèse des deux dans la mesure où un tel événement peut être perçu ou énoncé. » (Bertil Malmberg, ''Histoire de la linguistique'', Presses universitaires de France, 1991, p. 55)</ref>, lo ligam entre los tres elements essent realizat pel ''logos'', principi divin, unic<ref>« Segon Eraclit, se pensa çò qu’es e se dich çò que se pensa. L'enonciat torna a las realitats que se referís. Aquò se realiza amb lo logos, qu’amassa los tres segon l’esquèma: (…) » (Bertil Malmberg, ''Histoire de la linguistique'', Presses universitaires de France, 1991, p. 55)</ref>. [[Democrit d'Abdèra|Democrit]], al sègle IV AbC s'opausa a l'origina divina del lengatge. Per el, lo lengatge es puament convencional<ref>« Se lo lengatge es per Eraclit d'origina divina, son antagonista de pauc posterior Democrit (…) pren una posicion opausada. Lo lengatge es d'origina purament convencionala. » (Bertil Malmberg, ''Histoire de la linguistique'', Presses universitaires de France, 1991, p. 55)</ref>.

Al sègle IV AbC, dins lo ''[[Cratil (Platon)|Cratil]]'', [[Platon]] expausa las doas tèsis opausadas sus la natura dels mots: per Ermogèn, partisan de l’arbitrari del signe, i a entre çò que serà mai tard nomenat significant e significat pas qu’un ligam abstrach e extrinsèc, establit per convention, alara que per Cratil, partisan de la motivacion, los mots son una pintura de las causas, semblan a çò que significan, son de[[Simbòl|simbòls]].

=== Lo trionf del simbòl ===
[[Fichièr:Augustinus_2.jpg|vinheta|Representacion d'[[Agustin d'Ipòna]] dich « Sant Agustin »]]
[[Agustin d'Ipòna]] es un dels davancièrs dins l'expression d'una motivacion inconscienta del signe verbal qu'expausa al sègle IV dins sa teoria del signe. Afirma que « es pels signes que s’apren las causas »<ref>[[Augustin d'Hippone]], ''La Doctrine chrétienne''</ref>. Evòca tanben lo retard del lengatge sus la pensda e l'explica atal:{{citacion blòt|La rason n‘es surbretot qu’aquesta concepcion intuitiva banhant mon alma a biais d'un lamp subran, alara que mon discors es lent, long e fòrça diferent d'ela. mai, pendant que se debana, aquesta concepcion s'amaguèt dins sa retirada. Daissa pasmens dins la memòria, d'una mena meravelhosa, un cèrt nombre de marcas, que demoran pendent la brèva expression de las sillabas e que nos servisson a faiçonar los signes fonetics nomeants lengatge. Aqueste lengatge es latin, grèc o ebraïc… Que los signes sián pensats per la ment o que sián exprimits per la votz, las marcas son ni latinas, ni grègas, ni ebraïcas, tampauc apartenon en pròpri a pas cap de nacion|Author=[[Agustin d'Ipòna]], ''La Catequèsi dels debutants''}}Agustin envisatge un estat del sens fach de marcas que « apartenon a pas cap de lenga », son pas conscientas e semblan universalas.

=== Le retorn del signe independent ===
A partir del sègle XII, lo movement [[Escolastica|escolastic]], nascut de la redescobèrta dels tèxtes naturalistas d'[[Aristòtel]] en Occident, s'interèssa de nòu a la question. Al sègle XIII, en reaccion a la filosofia [[tomisme]], lo corrent de pensada de [[modistas]] culminant amb [[Thomas d'Erfurt]] destria diferents ''mòdes'' als mots:

* los ''modi essendi'' representant çò que son realament las causas, subjècte de la metafisica e de la fisica;
* los ''modi intellegendi'' representant las causas tal coma representadas dins l'intellècte;
* los ''modi significandi'' representant las causas de biais significat, mòde qu’es lo subjècte de la gramatica<ref>Irène Rosier-Catach, ''La Grammaire spéculative des modistes'', 1983, p. 45-48.</ref>.

Los gramatician començan a destriar aquestes ''modi significandi'' coma subjècte d'estudi d’esperse, separat de çò que representa e del biais qu’es pensat.

Una novèla estapa es passada en [[1662]] dins la ''Logica o l'Art de pensar'' d'Antoine Arnauld e Pierre Nicole. Aquestes autors, e lo movement de Port-Royal amb eles, destrian dos aspèctes al signe que plaça en relacion la causa representada amb la causa que representa<ref>« Lo signe conten doas idèas: una de la causa que representa; l'autra de la causa representada; & sa natura consistís a excitir la segonda per la primièra. » ([[Antoine Arnauld (1612-1694)|Antoine Arnaud]] e [[Pierre Nicole]], ''La Logique ou l'Art de penser'', Gallimard, 1992, chap I, 4)</ref>. Basat sus la nocion de representacion, qu’es pas simetrica<ref>« Coma [[Michel Foucault]] l'aviá soslinhat dins ''Los Mots e las Causas'' (París, Gallimard, 1966, p. 72-81), la doctrina de Port Royal al subjècte del signe se fondava sus la relacion de representacion. Aquesta relacion es asimetrica: A representa B implica pas que B represente A. » ([[Jean-Claude Milner]], ''Le Périple structural'', Seuil, 2002, p. 27)</ref>, lo destriament es diferent d’aqueste que ferà mai tard de Saussure, basat sus l'associacion, concèpte simetric<ref>« Mas, es remarcable que Saussure parle justament pas de representacion. Lo tèrme decisiu dins la doctrina es aqueste d'''associacion'' ; mas la relacion d'associacion es recipròca: A es associat a B implica que B es associat a A. » (Jean-Claude Milner, ''Le Périple structural'', Seuil, 2002, p. 27)</ref>.

Pendent, la separacion dels futurs significants e significats sembla aquerida, lo concèpte d'arbitrari del signe e del rapòrt amb çò qu'exprimís apareis sens verai debat, dins [[Gottfried Wilhelm Leibniz|Leibniz]] en [[1763]] o dins l’article ''Etymolologie'' de l'''[[Encyclopédie]]'' en [[1765]]<ref>« aqueste caractèr arbitrari del signe èra ja signalat dins l'article "Étymologie" de l'''Encyclopédie'': "Los mots an pas amb çò qu'exprimisson un rapòrt necessari." E Leibniz aviá escrit en 1703, dins sas ''Novèls assags sus l'entendement uman'' (publicats en 1763): "I a pas cap de connexion naturala entre unes sons articulats e unas idèas (que, en l’escasença, i auriá pas qu'una lenga d’enter los òmes), mas i aguèt una institucion arbitrària en vertut que tal mot foguèt volontàriament lo signe de tala idée." » (Jean Perrot, ''La linguistique'', Que sais-je, Presses Universitaires de France, 17a ed., 2007, p. 110)</ref>. La question sembla fòrça anneiada als lingüistas, subretot afogas pels desvelopaments de la lingüistica istorica e de la lingüistica comparativa.

=== Ferdinand de Saussure ===
[[Fichièr:Ferdinand_de_Saussure.jpg|vinheta|[[Ferdinand de Saussure]]]]
La òbras de [[Ferdinand de Saussure]] al començament del sègle XX calhan mai o mens en l'estat aquesta nocion d'arbitrari fondant las basas de la lingüistica, pasmens plan precisa D’esperel las limitas d'acceptacion d’aqueste mot<ref name="arbitraire">« Lo mot ''arbitrari'' nomena tanben una remarca. Deu pas donar l'idèa que lo significant depend de la causida liura del subjècte parlant (se veirà mai bas qu'es pas al poder de l’individú de cambiar pas res a un signe un còp establit dins un grop lingüistic); volèm dire qu'es ''immotivat'', es a dire arbitrari al respècte del significat, amb que i a pas cap de ligam natural dins la realitat. » (Ferdinand de Saussure, ''op. cit.'', p. 101)</ref>.

Saussure destria quatre caracteristicas del signe lingüistic:

# ''L'arbitrari del signe'': lo ligam entre lo significant e lo signifiacat es arbitrari (es a dire [[Motivacion|immotivat]]<ref name="arbitraire">« Lo mot ''arbitrari'' nomena tanben una remarca. Deu pas donar l'idèa que lo significant depend de la causida liura del subjècte parlant (se veirà mai bas qu'es pas al poder de l’individú de cambiar pas res a un signe un còp establit dins un grop lingüistic); volèm dire qu'es ''immotivat'', es a dire arbitrari al respècte del significat, amb que i a pas cap de ligam natural dins la realitat. » (Ferdinand de Saussure, ''op. cit.'', p. 101)</ref>), qu’un mèsme concèpte pòt èsser associat a d’imatges acostics diferents segon las lengas<ref>« Le lien unissant le signifiant au signifié est arbitraire, ou encore, puisque nous entendons par signe le total résultant de l'association d'un signifiant à un signifié, nous pouvons dire plus simplement : ''le signe linguistique est arbitraire''. » (Ferdinand de Saussure, ''op cit.'', page 100)</ref>.
# ''Lo caractèr lineari del significant'': « lo significant, essent de natura auditiva, se debana dins lo temps »<ref>Ferdinand de Saussure, ''op. cit.'', page 103</ref>. Los elements dels significants se presentan donc obligatòriament los uns après los autres, segon una succession lineària: forman una cadena<ref>« Per oposicion als significants visuals (senhals maritims, etc.) que pòdon ofrir de complicacions simultanèas sus diferentas dimensions, los significants acostics dispausan pas que de la linha del temp; lors elements se presentan l'un après l'autre; forman una cadena. Aqueste caractèr aparéis subran del moment que se los representa per l'escritura e que se substituís la linha espaciala dels signes grafics a la succession del temps. » (Ferdinand de Saussure, ''op. cit.'', page 103)</ref>.
# ''L'immutabilitat sincronica<ref name="synchronie/diachronie">« Es sincronique tot çò qui se rapòrta a l'aspècte estatic de nòstra sciéncia, diacronic tot çò qu’a trach a las evolucions. De mèsme ''sincronia'' e ''diacronia'' designaràn respectivament un estat de lenga e una fasa d'evolucion. » (Ferdinand de Saussure, ''op. cit.'', page 117)</ref> del signe'': lo significant associat a un concèpte donat s'impausa a la comunautat lingüistica: un locutor pòt pas decidir de lo modificar de biais arbitrari<ref>« Se per rapòrt a l'idèa que representa, lo significant aparéis coma liurament causit, pasmens, al resècte de la comunautat lingüistica que l'emplec, es pas liure, es impausat. La massa sociala es pas consultada, e lo significant causit per la lenga, poiriá pas èsser remplaçat per un autre. Aquò fach, que sembla envelopar una contradiccion, poiriá èsser nomenat de biais familièr "la carta forçada". Se dich a la lenga: "causissètz!" mas s’apond: "serà aqueste signe e non un autre." Un individú seriá incapable, se lo volriá, de modificar per que que siá la causida que se faguèt, e tanbe la quita massa pòt exercir sa sobeiranetat sus un sol mot; es ligada a la lenga tala coma es. » (Ferdinand de Saussure, ''op. cit.'', page 104)</ref>.
# ''La mutabilitat diacronica<ref name="synchronie/diachronie" /> del signe'': los signes linguistics pòdon pasmens èsser modificats pel temps<ref>« Lo temps, qu’assegura la continuitat de la lenga, a un autre efièch, en aparéncia contradictòri al primièr: aqueste d'alterar mai o mens rapidament los signes linguistics e, en un cèrt sens, se pòt parlar a l’encòp de l'immutabilitat e de la mutabilitat del signe. » (Ferdinand de Saussure, ''op. cit.'', page 108)</ref>, per l’evolucion linguistica (istorica de la fonetica e modificacion del significant, del significat o de lor rapòrt<ref>« d’en primièr, que s’enganèm pas sul sens ligat aquí al mot alteracion. Poiriá far creire que s'agís especialament de cambiaments fonetics subits pel significant, o alara de cambiaments de sens qu’atengan lo concèpte significat. Aquesta vista seriá insufisenta. Quines que sián los factors d'alteracions, qu'agiscan de biais isolats o combinats, menan sempre a ''un desplaçament del rapòrt entre lo significat e lo significant''. » (Ferdinand de Saussure, ''op. cit.'', page 109)</ref>).

Un principi d'estudi i es tanben pausat que, dins l’encaster de l'estudi del lengatge, es considerat que cada element es definissable pas que per ses relacions amb los autres, que l'ensemble forma atal un sistèma<ref>« La concepcion de la lenga coma sistèma mèna F. de Saussure a l'afirmacion que "dins la lenha, i a pas que de diferéncias" e que "la lenga es una forma e non pas una substància". » (Jean Perrot, ''La linguistique'', Que sais-je, Presses Universitaires de France, 17a ed. 2007, p. 110)</ref>, mai tard nomenat una estructura (a la basa del corent de pensada de l’[[Estructuralisme|etructuralisme]]).

Quitament s’aqueste ''Cors de lingüistica generala'' introduch lo principi de signe lingüistic, e s'es considerat coma la basa e de la [[lingüistica]] e de la [[semiotica]] modèrna, los diferents aspèctes dels mots son l'objècte d'estudis dempuèi l'Antiquitat.

=== Mesa en question de l'arbitrari del signe ===
Ferdinand de Saussure constata qu'a son epòca « lo principi de l’arbitrari del signe es contestat per pas deguns »<ref>''Cours de linguistique générale'', p. 100)</ref>. Mas en [[1922]] ja, Otto Jespersen lo questiona li opausant lo [[simbolisme fonetic]], subretot reconeissable dins la lenga anglesa<ref>« Jespersen fonha tanben, mai indirèctament, l'arbitrari del signe en consacrant tot un capítol de son tractat als problèmas del ''sound symbolism'', es a dire del simbolisme fonetic; pas cap lector anglosaxon s’engana pas sus la significacion teorica e polemica d’aqueste capítol, benlèu que lo fenomèn ee plan perceptible en anglés. » ([[Georges Mounin]], ''La linguistique du XXème siècle'', Presses universitaires de France, 1972, page 73)</ref>, utilizan en la restrenhent fòrça la posicion de [[Wilhelm von Humboldt]] un sègle avant<ref>« Jespersen es tròp lingüista per délimitar pas de biais mai fèrm qu’Humboldt l'espandida del fenomèn. » ([[Georges Mounin]], ''La linguistique du XXÈme siècle'', Presses universitaires de France, 1972, page 73-74)</ref>.

Per [[Ivan Fonagy]], una de las fonts del debat perpetual sus la motivadion o non del signe lingüistic demora dins lo ret conceptual erronèu que sostend la controvèrsia: s’opausa a la motivacion los tèrmes « convencional » e « arbitrari » coma de sinonims. Segon Fonagy, cada signe lingüistic es, per definicion, convencional (« codat ») coma element del sistèma verbal. « Dire que tal o tal mot d’una lenga es « convencional » es una evidéncia, en fach, une tautologia, que conten pas cap d’indicacion sul rapòrt entre significant e significat, veire amb l’objècte designat. Aqueste rapòrt pòt èsser perfièchament aleatòri o, al contrari, mai o mens motivat ». La tèsi de l’arbitrari del signe lingüistic aparten a la teoria generala del signe, alara qu’aquesta de la motivacion concernís puslèu la formacion del mot.

De lingüistas evitan lo tèrme arbitrari en objectant que lo signe es pas arbitrari, mas, al contrari, instituit, donat per une convencion. Remplaçan donc lo mot arbitrari par l’adjectiu convencional o encara pel mot tradicional. Al subjècte del tèrme, Saussure quitament precisa que deu pas donar l’idèa que lo significant depend de la luira causida del subjècte parlant e qu’aviá volgut dire qu’es immotivat, es a dire arbitrari al respècte al significat, amb que a pas cap de ligam natural dins la realitat.

Un semisègle après Saussure, lo lingüistas [[Émile Benveniste]] introduch la nocion de ''referéncia''. En mai de sa valor diferenciala, lo [[mot]] (paraula) possedís un sens, que domora dins lo rapòrt a un objècte du mond; mas Benveniste fa pas sonque desplaçar l’arbitrari del signe dins la relacion significant/significat, mas tanben lo fa dins la relacion signe/referent. Seven francés lo significant arbre es inseparable del significant [arbre], la relacion del mot arbre a l’objècte real es arbitrària e convencionala coma lo mòstra los mots ''{{Lang|en|tree}}'' en anglés e ''{{Lang|de|Baum}}'' en alemand, qu’an pas cap de son comun, alara que remandan al mèsma objècte arbre<ref name="ReferenceA">[[Émile Benveniste]], ''Problèmes de linguistique générale'', 1971</ref>. Es a dire qu’es sempre lo règne de l’arbitrari del mot conscient. Benveniste s'interròga: « Pausar la relacion coma arbitrària » es pel lingüista « un biais de se defendre contra aquesta question e tanben contra la solucion que lo subjècte parlant i balha instinctivament ». « Pel subjècte parlant, i a entre la lenga e la realitat adequacion complèta: lo signe cobrís e comanda la realitat; melhor, es aquesta realitat, tabós de paraula, poder magic del vèrb, etc. Lo vajaire del subjècte e aqueste del lingüista son tan diferents al subjècte que l'afirmacion del lingüista al subjècte de l'arbitrari de las designacions refuta pas lo sentiment contrari del subjècte parlant »<ref name="ReferenceA" />.

L'arbitrari del signe es tanben discutit pel lingüista [[Pierre Guiraud]] que mòstra l’existéncia de la motivacion dels mots onomatopeïcs de tipe acostic ont existís una analogia entre sons significats e sons signifiants coma gloc-gloc, chop-chop, clacar, pom… que pòt s'espandre per metafòra a las colors o idèas assimiladas a de bruchs<ref>[[Pierre Guiraud]], ''Structures étymologiques du lexique français'', 1967</ref>. Per el, « un signe es un estimul — es a dire una substéncia sensibla — que l'imatge mental es associat dins la nòstra ment a aquesta  d'un autre estimul qu'a per foncion d'evocar en vista d'una comunicacion »<ref name="ReferenceB">[[Pierre Guiraud]], ''La sémiologie'', 1971.</ref>. Definís « lo signe coma la marca d'una intencion de comunicar un sens »<ref name="ReferenceB" />.

Fa pauc, lo lingüista especialista de l'arab Georges Bohas, per sa Teoria de las Matriças e del Etimons sus las lengas semiticas, tornèt sus la quita nocion d'arbitrari del signe. En efièch, luènh d'èsser arbitrari, lo signe serià motivat de biais intrinsèc al nivèl sosmorfemic, es a dire dins la combinason de trachs fonetics entre eles. Par exemple, dins fòrta lengas, al subjècte del nas es plan sovent la combinason du trach [+ nasal] e de l'invariant nocional « nasalitat ». Escriu: « del moment qu’abordam los nivèls sosmorfemics compausat de trachs, ont jason las veraias unitat minimalas de la significacion, l’illusion s’avalís e la relacion intrinsèca entre lo son e lo sens se manifèsta clar. »

== Rapòrt a l'inconscient ==
Li es reprochat a Saussure de conéisser pas los fachs simbolics dins la [[lenga]], presa coma ensems de signes arbitraris<ref>« Il n'y a pas de place pour le symbole chez Saussure. » ([[Tzvetan Todorov]], ''Théories du symbole'', p 337)</ref>. Refusava de desvelar de [[motivacion]] dins los mots quitament dins aquestes dels lengatges inventats. Al contrari, per un de sos contemporanèus, Victor Henry, « ''lo lengatge es lo produch de l’activitat inconscienta d’un subjècte conscient'' »<ref>[[Victor Henry (linguiste)|Victor Henry]], ''Antinomies linguistiques'', 1896</ref>. Per exemple, al subjècte de la [[glossolalia]] sanscritoïda o « marciana » d’[[Hélène Smith]], que tafurava los mitans linguistics geneveses a la fin del sègle XIX, prospectarà e descobrirà dinscaquesta glossolalia « un travestiment enfantin del francés » amb d’analogias auditivas, que resulta de procediments inconscients e subconscients del lengatge<ref>[[Victor Henry (linguiste)|Victor Henry]], ''Le Langage martien, étude analytique de la genèse d'une langue dans un cas de glossolalie somnambulique'', Paris, Maisonneuve, 1901</ref>.

=== En psicanalisi ===
Lo psicanalista [[Sigmund Freud]] afirma al começament del sègle XX que « es per la lenga que l’essencial se desvela. Comprene, es ''{{Lang|de|zurückführen}}'', literalament menar enrè, tornar la lenga cap a son fondament, aquesta ''{{Lang|de|Grundsprache}}'', lenga de las prigondors, o ''{{Lang|de|Seelesprache}}'', lenga de l'alma ». Dins ''La Sciéncia dels sòmis'', Freud anóncia que lo sòmi es un rebús e que cal entendre a la letra. Aquesta estructura a basa de letras o de fonèmas, qu’articula lo significant dins lo discors, es un element dinamic del sòmi, coma la figura de « l'òme de la tèsta de virgula ». 

Per [[Jacques Lacan]], mejans que la nocion de significant es passat de la lingüistica cap a la psicanalisi dins las annadas 1960, « los imatges del sòmi son de gardar pas que per lor valor de significant », per qu’aquestes permetan de letrejar de prevèrb prepausat pel revús del sòmi. Per el, lo ''significant l'empòr sul significat''<ref>« Ten precedéncia al respècte del significat. » ([[Jacques Lacan]] ''Écrits I'', Éditions du Seuil {{ISBN|9782020005807}}, 1966)</ref>.

Far lo pas entre significat e significant se fariá per Lacan pel jòc dels significants entre eles, per cada individú, amb una limpada de contunh dels significat sota lo significant que se raliza en [[psicanalisi]] per las formulas de la ''[[metonimia]]'' e de la ''[[metafòra]]'', que nomena « leis del lengatge » de l'inconscient…<ref>[[Jacques Lacan]] ''Écrits I'', Éditions du Seuil {{ISBN|9782020005807}}, 1966</ref>. Lacan afirma que « l'inconscient conéis pas que los elements del significant », qu'es « una cadena de significants que se repèta e insistís », qu’opèra « sens prene compte del significat o de limitas acosticas de las sillabas » ; Lacan escrich que « l'inconscient es estructurat coma un lengatge ». Contunhan en avançant que « l'inconscient es pas qu’un afar de letras, e coma tal, de legir »… Lacan presisa que « tot descopatge du material significant en unitats, que sián d'òrdre fonic, grafic, gestual o tactil, es d'òrdre literal. Mas « se tota sequéncia significanta es une sequéncia de letras, pasmens, pas tota sequéncia de letras es una sequéncia significante. La foncion dels significants es d'induire dins lo significat la significacion, en li impausant lor estructura<ref>[[Jacques Lacan]] ''Écrits I'', Éditions du Seuil {{ISBN|9782020005807}}, 1966, page 550</ref>.

== Divisions multiplas dels signes ==
[[Gottlob Frege|Frege]]<ref>Gottlob Frege, ''Sens et dénotation'' (1892), in ''Écrits logiques et philosophiques'', trad., Seuil, [[1971]], p. 102-126.</ref>, en [[1892]], destriava:

* Lo sens (''Sinn''). Lo sens est l'expression o la proposicion, es la significacion, la pensada exprimida, pòt èsse comun a diferentas personas.
* La referéncia (denotacion, ''Bedeutung''). La referéncia es l'objècte designat, çò qu’una expression lingüistica designa.
* La representacion (''Zeichen''). La representacion es una unitat mentala subjectiva e individuala.

A partir de [[1897]], lo logician [[Charles Sanders Peirce|Charles Peirce]] estima que lo signe es una triada: ''representamen'', objècte, interpratant<ref>Charles Peirce, ''Écrits sur le signe'', trad., 1978.</ref>. Un ''representamen'' (signe material) denòta un ''object'', un objècte (un objècte de pensada) mejans un ''interpretant'', un interpretant (una representacion mentala de la relacion entre lo ''representamen'' e l'objècte, un sens). 

Lo triangle semiotic, imaginat en [[1923]] per [[Charles Kay Ogden|Charles Ogden]] e [[Ivor Armstrong Richards|Ivor Richards]]<ref>Charles Ogden et Ivor Richards, ''The Meaning of Meaning'', Paul Kegan, Londres, 1923.</ref>, admet tres elements : 

* lo simbòl (tèrme, expression lingüistica),
* la referéncia (concèpte, unitat de pensada),
* lo referent (objècte, partiada del mond perceptible o concevable: lo pont de Gard, la velocitat).

En 1938, Charles W. Morris<ref>Charles W. Morris, ''Foundations of the Theory of Signs'', article pour l'''International Encyclopedia of Unified Science'', vol. I, n° 2, Chicago, 1938, p. 77-138, repris in ''Writings on the General Theory of Signs'', La Haye, 1971. Trad. fr. par J.-P. Paillet, ''Langages'', n° 35, sept. 1974, p. 17.</ref> destria dins lo signe quatre factors: 

* « lo veïcul del signe »: çò qu’agís coma signe,
* « lo designatum »: çò a que lo signe referís,
* « l'efièch produch sus un quite interprèta »,
* « l'interprèta », la persona per que lo signe a foncion de signe.

Puèi, Morris destria tres « dimensions » del signe: 

* semantica: la dimension semantica gaita la relacion entre lo signe e çò que significa;
* sintaxic: la dimension sintaxica gaita la relacion dels signes entre eles;
* pragmatica: la dimension pragmatica gaita la relation entre los signes e los utilizaires dels signes.

Segon Jean-Marie Schaeffer, dins la perspectiva de Saussure, la nocion de dimension semantica es « lo luòc d'una ambiguïtat, que pòt concernir las relacions entre significant e significat (''designatum'') o alara aquestas entre lo signe global e lo referent (''denotatum''), sèm evidentament obligat de destriar entre relacion semantica (intèrne al signe) e relacion referenciala »<ref>Oswald Ducrot et Jean-Marie Schaeffer, ''Nouveau dictionnaire encyclopédique des sciences du langage'', Seuil, 1995, p. 217.</ref>.

Enfin, Morris destria quatre usatges del signe: l'informacion, l'evaluacion, l’estimulacion, la sistematizacion<ref>Charles W. Morris, ''Signs, Language and Behavior'', Englewood Cliffs, 1946.</ref>.

Lo nombre de las fàcias aumenta, amb las recercas. « Los principals tèrmes que dintran dins la definicion del signe son:

* l’estimul (lo senhal fisic utilizat, per exemple un son vocal);
* lo significant (lo modèl que l’estimul constituís una manifestacion, per exemple un fonèma);
* lo significat (lo sens, lo contengut del signe);
* lo concèpte (la representacion mentala que correspond lo significat), logic o psicologic;
* lo referent (de çò que parla quand s’emplec tal signe) » (Louis Hébert).

=== Classificacions dels signes ===
Charles Peirce<ref>Charles Peirce, ''Elements of logic'' (1903). Recueil : ''Écrits sur le signe'', Seuil, 1978. </ref> (1903) diferenciava diferents tipes de signes coma:

* L'[[Arquetipe (psicologia analitica)|arquetipe]]: matritz de simbòls, imtage primordial. La nocion ven de [[Carl Gustav Jung]].
* L'[[allegoria]]: figuracion d'un èsser abstrach.
* L'[[emblèma]]: objècte representant un ensemble de valors.
* L'[[icòna]]: signe ont lo representant paréis al representat. La nocion ven de [[Charles Sanders Peirce|Charles Peirce]].
* L'[[imatge]]: forma concrèta reprodusent una realitat concrèta.
* L'[[indici]]: rapòrt causal.
* L'[[insigne]]: objècte mostrant l'apartenéncia a una institucion.
* Lo [[logò]]: nom dins un grafisme tipografic especial.
* La [[metafòra]]: emplec d'un tèrme que se substituís un autre qu’es es assimilat après la supression dels mots introduisent la comparason, amb de « coma ».
* Lo [[nom]]: substantiu, mot designant los objèctes, los fenomèns, las qualitats, los sentiments, las personas, los pòbles...
* L’[[esquèm]]: figura simplificada.
* Lo [[senhal]]: signe desencadenant una reaccion.
* Lo [[simbòl]]: signe natural, substitut non convencional del real. Es lo resultat d'un còde definit per una comunautat.
* Lo [[simptòma]]: fenomèn visible que permet de desvelar un estat o una evolucion.

== Nòtas e referéncias ==
<references group=""></references>

== Bibliografia ==

* Émile Benveniste, ''Problèmes de linguistique générale'', vol 1 ([[1966]]), {{ISBN|9782070293384}}, vol 2 (1974) {{ISBN|9782070204205}}
* Dorothée Stéphane, ''À l'origine du signe. Le latin signum'' Paris, L'Harmattan, 2006.
* Pierre Guiraud, ''La sémiologie'', Paris, PUF, coll. « Que sais-je ? ».
* Julia Kristeva (1981), ''Le langage, cet inconnu : une initiation à la linguistique'', Seuil, coll. « Points » {{ISBN|2-02-005774-3}}
* [[Jacques Lacan]], ''Écrits I'', Éd. du Seuil {{ISBN|9782020005807|9782020380522}}, (1966)
* Charles W. Morris, ''Signs, Language and Behavior'', New York, 1946.
* Jean Perrot ([[1967]]), ''La linguistique'', PUF, coll. « Que sais-je ? » {{ISBN|978-2-13-055709-8}}
* Charles Sanders Peirce, ''Écrits sur le signe'', trad., Paris, Seuil, 1978.
* Luis Jorge Prieto, ''Messages et signaux'', Paris, 1966.
* Christian Dufour, ''Entendre les mots qui disent les maux'', Éditions du Dauphin, 2000 Paris, {{ISBN|2-7163-1168-4}}
* [[Ferdinand de Saussure]], ''Cours de linguistique générale'', ([[1916]]), Payot (Collection:Bibliothèque scientifique Payot) {{ISBN|2-228-50065-8|2-228-88165-1}}
[[Categoria:Pàgines amb traduccions sense revisar]]