New Horizons
New Horizons es una sonda de l'agéncia espaciala americana (NASA) que l'objectiu principal es l'estudi de la planèta nana Pluton e sos satellits, ce qui a été réalisé mi-juillet 2015, puèi après de leugièras modificacions de trajectòria, poguèt explorar (486958) Arrokoth, un autre còs de la cencha de Kuiper, e podriá benlèu n'estudiar un autre (restant de descobrir). New Horizons es la primièra mission espaciala qu'explora aquesta region del Sistèma Solar. Del fach de son aluènhament, òm dispausa de fòrça paucas informacions suls còsses celestials que s'i tròban, car aquestes tot jus vesedors amb los melhors telescòpis e sas caracteristicas son susceptiblas de fornir d' informacions importantas sul processus de la formacion del Sistèma solar.
La sonda espaciala New Horizons foguèt concebuda per foncionar dins las condicions ostilas d'aquesta region, fòrça luènh de la Tèrra e del Solelh. L'arquitectura de l'engenh espacial e lo debanament de la mission prenon aital en compte la flaquesa de la solelhada, qu'impausa lo recors a un generator termoelectric de radioisotòp e a una isolacion termica renforçada, lo debit limitat de las telecomunicacions (1 kb/s), e la durada del transit cap a sa cibla (mai de nòu ans), que fa mèstièr d'una granda fisabilitat dels compausants critics. Los set instruments scientifics embarcats comprenon una camèra que foncciona en lutz vesedoira e en infraroge, un espectromètre imatjaire ultraviolet, una camèra dotada d'un teleobjectiu, dos espectromètres destinats a mesurar la composicion quimica de las ciblas, une experiéncia d'occultation radio e un comptador de poscas interplanetàrias. Aquestes devon permetre de caracterizar la geologia, las estructuras de superfícia, la composicion del sòl e sa temperatura, l'estructura e la composicion de l'atmosfèra dels còsses celestials subrevolats.
La sonda espaciala foguèt lançada lo 19 de genièr de 2006 per una fusada de fòrta poissença Atlas V-551. New Horizons a subrevolat Jupitèr lo 28 de febrièr de 2007, çò que li permiguèt de ganhar 4 km/s gràcia a l'assisténcia gravitacionnala d'aquesta planèta. Lo subrevòl de Jupitèr a tanben permes de calibrar los instruments, en tot fasent d'observacions scientificas interessentas sul sistèma de Jupitèr, especialament son atmosfèra, sos satellits e son camp magnetic. New Horizons entamenèt puèi son long transit cap a Pluton, durant loqual la sonda foguèt mesa en sòm. Ne sortiguèt lo 6 de decembre de 2014 e comencèt en genièr de 2015 las observacions de Pluton, que subrevolèt lo 14 de julhet de 2015. Passèt puèi lo 1èr de genièr de 2019 a 3 500 km d'Arrokoth, un pichon còs de la cencha de Kuiper descobèrt après d'observacions astronomicas realizadas en 2014.
Los resultats de la mission New Horizons an completament tresvirat las coneissenças sus Pluton e sos satellits. Nombrosas donadas portant sus la geologia e la composicion de la sufàcia e de l'atmosfèra, foguèron collectadas. Demostrèron que Pluton, contrariament a las ipotèsis correntas, èra demorada fòrça activa sul plan geologic dempuèi sa creacion. La planèta nana presenta un ventalh particularament ric de fenomèns atmosferics e de formacions geologicas, que rivalisan per sa diversitat amb aqueles de la planèta Mart.