Morra
La morra es un jòc d’azard que dos jogaires se mòstran simultanèament un cèrt nombre de dets, tot en anonciant cadun la soma presumida de dets quilhats per ambedos jogaire. Ganha qui devina aquesta soma.
Los nombres son bramats: un, dos, tres, quatre, cinc, sièis, sèt, uèit, nòu e morra (per dètz)
Lo nom « morra » ven de l'italian dialectal que vòl dire retard. Los nombres son acompanhats d'expressions mai o mens coloradas e los participants braman per intimidar l'adversari.
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]La morra es un jòc fòrça ancian e es documentat dins fòrça nòtas istoricas. La primièra mencion al subjècte del jòc de la morra ven de l'Egipte antica d'una tomba d'un naut dignatari de la Dinastia XXV se vei clarament lo defunt l'accion de tirar lo braç amb un nobre cara a cara amb una autra persona.
La morra dins las òbras culturalas
[modificar | Modificar lo còdi]_-_Old_postcard.jpg)
- Aqueste jòc es fòrça ancian, es per exemple evocat dins lo Satiricon de Petròni. Los Romans lo nomenavan micatio.
- Ciceron conta que per designar un òme levat de tota suspicion, èra d'usatge de dire: Dignus est, quicumque in tenebris mices'.
- Rabelais escriu dins son Pantagruel (Libre IV, Capítol XIV): « Les paiges jouaient à la mourre à belle chiquenaude ».
- Dins son opèra Rita o lo marit batut, Gaetano Donizetti met en scèna dos òmes que jògan una femna a la morra e enganan per pèrdre, pas un dels dos volent se maridar a una furia.
- Dins lo roman Lo Cant del mond de Giono, segonda partida, capítol III : « Dins totes aquestes carris levat dins aqueste de Gina se jogava las cartas o los dats, o, una mena de morra ont calliá bramar de chifres quilhant los dets de la man drecha. »
- Dins lo libre Lo Paire dels nòstres paires, Bernard Werber ne fa una adaptacion amb de pèiras.
Variantas
[modificar | Modificar lo còdi]- En Tèrra d'Islam, lo jòc es conegut jol nom de mukhàraja (« çò qui fa sortir »)[1].
- En Val d'Aosta, Savòia, Valés e dins lo domèni francoprovençal, se brama: eun, do, trë, càtro, tchisse (o « tòtta man » es a dire « la man entièra »), chui, sat, ouette, nou, dji (o « totte man » es a dire « las doas mans »).
- I a una version al Japon que se jòga a mai dos jogaire: cacun son torn, se dich « ichi no X » ont X es un nombre.
- Al mèsme moment, totòm lèva, zèro, un o dos poces. Se lo nombre anonciat correspond al nombre de poce, lo ganhant del torn utiliza un poce de mens.
- Un jogaire avent pas pus de poce ganha e se retira, alara que lo darrièr jogaire amb un (o dos) poces demorants pèrd lo jòc.
- Lo jòc pòt tannben se jogar amb de multiples de cinc, lo jogaire decidís de dobrir sa man o de gardar son ponh quichat, es lo "5,10,15"
Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- Pascal Colletta, La Mourra Bella : histoire et histoires d’un jeu interdit, Nice, Serre, Patrimoine Régional, 2006.
Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]- Agachs plan illustrats sus la morra
- jòc de la morra dins un festenal occitan https://www.youtube.com/watch?v=5KwVpm3zM8k
- Ficha d'inventari de la mourra de Levens (06)
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Georges Ifrah, Histoire universelle des chiffres, Paris, Bouquins-Robert Laffont, 1994, T.I, p. 128-132.