Veire la font de Mètro de Tolosa

{{Infobox Malhum de transpòrt en comun
 | carta             = mètro
 | logo              = Toulouse "M" symbol.svg
 | legenda-logo      = Logotipe del mètro de Tolosa.
 | talha-logo        = 100
 | imatge            = ToulouseMétro-Collage.png
 | legenda           = De naut en bas (a esquèrra puèi a drecha) : Edicul de l'estacion [[Minimes-Claudi Nogaròu (mètro de Tolosa)|Minimes – Claudi Nogaròu]] • Boca de l'estacion [[Reinariá (mètro de Tolosa)|Reinariá]] • Interior d'un tren [[VAL|VAL 208]] non-renovada • Tren [[VAL|VAL 208]] • [[VAL|VAL 208]] sul viaducte al dessús de la [[Periferic de Tolosa|rocada èst]] • Vias quitant l'[[Bassa Comba (mètro de Tolosa)|estacion Bassa Comba]] • Cai de [[Bassa Comba (mètro de Tolosa)|l'estacion Bassa Comba]].
 | mapa              = Mapa del mètro de Tolosa.svg
 | legenda-mapa       = Lo malhum en [[occitan]]
 | nom               = Mètro de Tolosa
 | situacion         = [[Tolosa]], [[Nauta Garona]] ([[Occitània]], [[França]])
 | tipe              = [[Mètro]]
 | debut             = 1993
 | longor            = {{unitat|28.2|km}}
 | linhas            = 2 + 1 en projècte
 | estacions         = 37
 | tren              = 28 VAL 206<br/>14 VAL 208<br/>56 VAL 208 NG<br/>18 VAL 208 NG2
 | frequentacion     = 110,3 millions <small>(2018)</small><ref>https://www.tisseo-collectivites.fr/actualites/chiffres-cles-2018</ref>
 | escartament_ralhs = {{unitat|1620|mm}}
 | proprietari       = [[Tisséo]]
 | espleitador       = [[Tisséo]]
 | Sit-Internet      = [http://www.tisseo.fr tisseo.fr]
 | vitessa_mejana    = Entre 33 e 36 km/h
 | vitessa_maximala  = {{unitat|80|km||h|-1}}
 | linhas_del_malhum = {{Mètro de Tolosa/correspondéncias|A|B}}<br/><small>En projècte :</small><br/>{{Mètro de Tolosa/correspondéncias|TAE}}
 | malhums_connèxs  = {{Malhums de transpòrt en comun de Tolosa}}
}}
Lo '''mètro de Tolosa''' es un malhum de [[mètro]] de tipe [[Veïcul Automatic Leugièr|VAL]] servissent [[Tolosa]] e una part de [[Unitat urbana de Tolosa|son aglomeracion]]. Es administrat per [[Tisséo]], una regia publica jos l'autoritat del Sindicat Mixte dels Transpòrts en Comun de Tolosa, pus comunament nomenat SMTC. Es mes en plaça jos la forma de duas linhas A e B, dins los axes: sud-oèst,  nòrd-èst e nòrd–sud. Le malhum es fòrça recent (mens de vint ans), e fòrça frequentat.

== Istòria ==

Quand la decision de principi de bastir un novel [[Sit pròpri|TCSP]] foguèt presa en 1980 per le SMTC, s'esperava que le tramvia foguès causit, sabent que Marcel Cavaillé, secretari d'Estat als transpòrts e cònsol adjunt de Tolosa lancèt un concors per la mesa en servici de tramvias en França.

Le debat foguèt viu; la majoritat municipala essent favorabla a un VAL e l'oposicion a un [[tramvai]]. Les elegits se desplacèron fins a [[Hannover]] (lo Stadtbahn) puèi fins a [[Lilla]] ([[Mètro de Lilla|VAL de Lilla]]). Le SMTC decidiguèt puèi d'un vòte ont la votz del president Guy Hersant foguèt decisiva dins la causida del VAL.

Las òbras comencèron en 1989 e la linha A dobriguèt cinc ans mai tard, en junh de 1993. Una granda refondacion del malhum de bus foguèt facha al meteis temps.

En 1997, se decidiguèt l'alongament de la [[Linha A del mètro de Tolosa|linha A]]; las òbras comencèron en 2001 e l'inauguracion se faguèt a la fin de 2003. Puèi la [[Linha B del mètro de Tolosa|linha B]] foguèt inaugurada a la fin de 2007

=== Cronologia ===

* 1980 : Votacion per le Conselh Municipal del principi de la creacion d'una linha de mètro sus un ais sud-oèst – nòrd-èst.
* 1984 : Le SMTC confirma le principi d'un TCSP sus aquel ais.
* 1985 : Le SMTC adòpta le principi del VAL (lo 9 de julhet).
* 1986 : Fin dels estudis tecnics de la [[Linha A del mètro de Tolosa|linha A]] definissent son traçat definitiu.
* 1987 : La projècte es declarat d'utilitat publica per le prefècte (lo 27 d'octobre).
* 1989 : Debuta de las òbras de la [[Linha A del mètro de Tolosa|linha A]].
* 1993 : Inauguracion de la [[Linha A del mètro de Tolosa|linha A]].
* 1997 : Debuta dels estudis preliminars per l'alongament de la [[Linha A del mètro de Tolosa|linha A]] e la bastison de la [[Linha B del mètro de Tolosa|linha B]].
* 2001 : Debuta de las òbras d'alongament de la [[Linha A del mètro de Tolosa|linha A]] e de la bastison de la [[Linha B del mètro de Tolosa|linha B]].
* 2003 : Dobertura de la [[Linha A del mètro de Tolosa|linha A]]  completa en decembre.
* 2007 : Dobertura de la [[Linha B del mètro de Tolosa|linha B]] (lo 30 de junh).

== Malhum ==
[[Imatge:Mapa del mètro de Tolosa.svg|center|610px|]]

=== Linha A ===
{{Article detalhat|Linha A del mètro de Tolosa}}
La Linha A a 18 estacions e 12,5&nbsp;km d'extension. S'estend a partir del centre comercial de Balmar ([[Balmar-Gramont (mètro de Tolosa)|Balmar-Gramont]]) en traversar Tolosa, fins a l'estacion de [[Bassacamba (mètro de Tolosa)|Bassacamba]].
{{Mapa Linha A Mètro Tolosa ||centre}}
Orari: 5 h 5 min fins a mièjanuèit (3 h 00 la nuèchs de divendres a dissabte e de dissabte a dimenge).

==== Pojèctes ====
Ara, la linha A es sovent saturada a la oras de punta. Una enquèsta publica pel doblament de la capacitat de la linha A per passatge de las ramas e de las estacions a {{unitat|52|mètres}} (4 veituras) se debanèt en 2016<ref>[https://web.archive.org/web/20161029175632/http://www.smtc-tisseo.fr/index.php/accueil/les-projets/enquete-publique-ligne-a Enquête Publique "Doublement de la capacité de la ligne A"17 octobre - 26 novembre 2016] - SMTC Tisseo</ref>. Lo projècte es declarat d'utilitat publica en en març de 2017<ref>[http://www.ladepeche.fr/article/2017/03/28/2545445-doublement-capacite-rames-ligne-metro-toulouse-est-utilite-publique.html Le doublement de capacité des rames de la ligne A du métro à Toulouse est "d'utilité publique"]</ref>. Las primièras òbras se debanèron pendent l'estiu 2017, e contunharàn los estius de 2018 e 2019 (amb tampadua de la linha en agost). La linha A doblada de capacitat serà en foncion per dintrada de [[2019]].

=== Linha B ===
{{Article detalhat|Linha B del mètro de Tolosa}}[[Imatge:France Toulouse metro jean jaurès 200707.jpg|thumb|right|300px|Estacion [[Joan Jaurés]], ont se crosan las linhas A e B]]
Aquesta linha ten 20 estacions e 15&nbsp;km d'extension. S'estend a partir de [[Bòrdaroja (mètro de Tolosa)|Bòrdaroja]] (nòrd de Tolosa) en traversar Tolosa, fins a l'estacion de [[Ramonvila (mètro de Tolosa)|Ramonvila]] ([[Ramonvila e Sant Anha]], vila al sud de Tolosa).
{{Mapa Linha B Mètro Tolosa ||centre}}
Orari: 5 h 5 min fins a mièjanuèit (3 h 00 la nuèchs de divendres a dissabte e de dissabte a dimenge).

==== Projèctes ====
Amb lo projècte de tresena linha de mètro, en julhet de 2016, lo consens sembla nàicer per realizar doas estacions après ''Ramonvila'': ''Parc Tecnologic del Canal'' e ''Institut Nacional Politecnic'', aquesta venent una estacion de correspondéncia entre la tresena linha e la linha B e lo perlongament seriá realizat en via dobla fins al Parc Tecnologic del Canal, puèi via unica fins al cap de linha<ref>[https://web.archive.org/web/20170606083503/http://actu.cotetoulouse.fr/troisieme-ligne-de-metro-combien-ca-va-couter-et-qui-va-payer_41648/ Troisième ligne de métro. Combien ça va coûter et qui va payer]</ref>{{,}}<ref>[https://web.archive.org/web/20170526223533/http://actu.cotetoulouse.fr/toulouse-projet-connexion-ligne-b-metro-et-future-troisieme-ligne-avance_63709/ À Toulouse, le projet de connexion entre la ligne B du métro et la future troisième ligne avance]</ref>.

== D'autras linhas ? ==
{{Article detalhat|Projècte de tresena linha del mètro de Tolosa}}
[[Fichièr:Plan métro tramway Toulouse.svg|400px|thumb|right|la tresena linha dins lo ret actual.]]
''Toulouse Aerospace Express'' es un projècte de tresena linha de [[mètro]] automatic de l'[[Unitat urbana de Tolosa|aglomeracion tolosana]], prevista per 2024. ligarà [[Colomièrs]] a [[Labeja]], passant per Airbus, l'[[Aeropòrt de Tolosa-Blanhac]], la [[Gara de Tolosa Matabiau|gara Matabiau]] e las zonas d'activitats del sud-èst de Tolosa.
En julhet de 2015, lo calendièr anonciat es lo seguent<ref name="depechea1">[http://www.ladepeche.fr/article/2015/07/08/2140155-metro-la-3e-ligne-a-deja-un-nom.html Métro : la {{3e|ligne}} a déjà un nom] - ''La Depeche'' - Philippe Emery - 08/07/2015</ref> :
*fin de 2015: causida del traçat e de las estatcons
*2016: estudis preliminars
*12 de setembre al 17 de decembre de 2016: debat public
*5 julhet de 2017: traçat final e emplaçaments de las estacions
*2018: estudis d’abansprojècte
*2019: estudis de projècte e enquèsta publica
*2019: començament de la òbras
*2024: mesa en servici

Lo traçat es long de {{unitat|27|km}} amb 20 estacions<ref>{{Article|langue=fr|auteur1=|titre=Le tracé de la 3e ligne de métro validé : 27 km et 20 stations pour 200 000 passagers par jour|périodique=ladepeche.fr|date=2017-07-05|issn=|lire en ligne=http://www.ladepeche.fr/article/2017/07/05/2607129-trace-3e-ligne-metro-valide-27-km-20-stations-200.html|consulté le=2017-07-06|pages=}}</ref>. Una granda partida del percors seriá aerian. La tresena linha farà corresondéncia amb las Linhas de tramvai T1 e T2 a l'estacion ''Jean Maga'', amb la linha B a l'estacion ''la vaca'', amb linha A a l'estacion ''Marengo SNCF'' amb la linha B a l'estacion ''François Verdier''. E la creacion d'aquesta linha entraïna lo perlongament de la Linha B après ''[[Ramonvila (mètro de Tolosa)]]'' e la novèla estacion cap de la linha B ''INPT'' serà una tresena correspondéncia amb la futura linha<ref>{{Article|langue=fr-FR|auteur1=|titre=Toulouse : on connaît désormais les emplacements précis des stations de la future 3e ligne de métro|périodique=Actu Toulouse|date=2017-07-05|issn=|lire en ligne=https://actu.fr/occitanie/toulouse_31555/toulouse-connait-desormais-emplacemens-precis-stations-future-3e-ligne-metro_8960975.html|consulté le=2017-07-07|pages=}}</ref>. Los caps de linha seràn ''Colomèr Gara SNCF'' (a Colomèr, correspondéncia amb linha C del Transpòrts en comun de Tolosa) e ''La Cadèna - Gara SNCF'' (a [[Labeja]], correspondéncia amb la linha SNCF Tolosa-Narbona)

== Tecnica ==

Las linhas A e B utilizan un mètro guida automatic (sens conductor) de pichon gabarit (a pauc pres dos mètres de larg) : le [[VAL]], fabricat per [[Siemens Transportation Systems]]. Actualament, tres tipes de material rodan, le [[VAL 206]], le [[VAL 208]], e le [[VAL 208]] NG (Novèla Generacion). Actualament, i a 99 ramas: Sus la linha A, i a 29 ramas de [[VAL 206]] e 25 ramas de [[VAL 208]] ; Sus la linha B, i a 45 ramas de [[VAL 208]] (lo [[VAL 206]] pòt pas rodar sus aquela darrièra linha).

Cada rama es compausada de dos carris que s'unisson per parelhs. Aquò necessita de caisses de 52 mètres de long, mas son pas solament de 26 mètres dins le mètro de Tolosa. Las bordaduras dels caisses son desseparadas de las vias per de pòrtas sincronizadas amb las pòrtas de las ramas. Per aquò, cada cai deu èsser rigorosament drech. Cada rama pòt aculhir fins a 150 o 200 personas.

Las ramas rodan sus pneumatic, dispausan d'una traccion electrica e son alimentadas amb un [[ralh]] de corrent contunh de 750 V. Le guidatge se fa amb de ralhs laterals (que servisson a l'encòp al guidatge e a l'alimentacion). Pòdon escalar de pendas fins a 7%, aténher una velocitat de comercializacion d'a pauc près 65&nbsp;km/h, e rodar sus la linha amb una frequéncia maximum d'una minuta e cinc segondas sus la linha A. Un Pòst Central de Contraròtle, situat al garatge talhièr de Bassa Camba, regula e assegura la securitat del malhum, intervenent a distància sus las ramas tre l'aparicion de problèmas.

I a un anonci sonòr del nom de l'estacion abordada abans l'arribada de la rama al cai, e tanbens a la partença i a un anonci sonòr de l'estacion venenta. Le nom de las estacions es anonciat en francés, e dempuèi setembre 2009 tanbens en occitan. Dins las ramas [[VAL 208]], le nom de l'estacion venenta e las correspondéncias de bus desfilan sus un panèl de diòdes.

== Vejatz tanben ==
* [[Transpòrts en comun de Tolosa]] e [https://www.tisseo.fr/home Tisséo]

== Ligams extèrnes ==


[[Categoria:Mètro de Tolosa|*]]
[[Categoria:Transpòrt a Tolosa]]