Liura tornesa
La liura tornesa (abreujada L, liv., lt, ò ;en francés Livre tournois.) foguèt una moneda francesa utilizada de l'Edat Mejana a la Revolucion. Originària de Tors, remplacèt pauc a pauc la liura parisis a partir dau sègle XIII per venir l'unica unitat de còmpte dau reiaume en 1667. Dispareguèt en 1795 au profiech dau franc francés.
Istòria[modificar | Modificar lo còdi]
Creada durant l'Edat Mejana per l'abadiá Sant Martin de Tors, la liura tornesa foguèt adoptada en 1203 coma unitat de còmpte dau Domeni reiau francés après lo restacament de Torena a França. En 1262, une reforma de Loís IX (1226-1270) estendèt son cors legau a tot lo reiaume. Entre lei mans dei rèis de França, venguèt ansin un otís poderós per favorizar l'integracion economica dei possessions de la corona. Entre 1549, venguèt unitat de còmpte dau reiaume mai l'aplicacion d'aquela decision foguèt lònga e intrèt definitivament en vigor en 1667. En 1720, la liura tornesa prenguèt lo nom de « liura ». Inicialament conservada per la Revolucion Francesa, foguèt remplaçada en 1795 per lo franc dins l'encastre dei reformas pertocant lei sistèmas d'unitat de mesura.
Valor[modificar | Modificar lo còdi]
A sa creacion, la valor de la liura tornesa èra aquela de 6,19 g d'aur. Pasmens, après son adopcion per lo rèi, son cors foguèt fixat per lo govèrn en foncion deis interès de la corona. Ansin, fogutè desvaluada mai d'un còp e, en 1602, sa valor èra de 0,862 g d'aur. Lei crisis financieras dau rèine de Loís XIV e la Regéncia entraïnèron de demenicions suplmentàrias fins a 0,124 g en 1720. En 1726, lo retorn de l'estabilitat e de la prosperitat economicas permetèron de tornar aumentar son cors que demorèt egau a 0,315 g d'aur fins a 1785. Enfin, leis ans de trèbols dau periòde 1785-1795 foguèron a l'origina d'una desvaluacion de la liura metallica (a 0,290 g d'aur) e de l'emission d'una moneda de papier (l'assignat) que perdiguèt rapidament sa valor (en 1795, lo cors de la liura metallica se situava entre 80 e 150 liuras papier).