Liadora
Era liadora (liadouro en grafia mistralenca; liadoure en francés) qu'ei ua còha tradicionala «blanca e amidonada»[1] portada peras hemnas de Massadés (en Coserans).[Nt 1]
Que consistís d'un «tròç de tela copat en triangle dont dus tròç s'estacan darrèr eth copet mentre que eth tresau tornant endarrèr que tombar dessenha un pentagòne regular dab era punta au miei de l'esquia»[2]. Eras honts que son contradictòrias tà çò dera durada pendent era quau era liadora ei portat. Segon Gaston-Lagòrra (2018), eras hemnas un còp èra que cambiavan cada dia[1]; segon Servat (1942), era liadora qu'ei ua «òbra d'art e de paciéncia», portada pera durada de còps d'ua setmana.[3]
Eth procès entà har era liadora es aqueth:
- «Eth long peu pientat qu'èra dividit en trenas ; cada trena qu'èra ensarrada dens bandelettes e rodadas suu crani. trips de tela qu'èran ajustats sus aqueths que tortilham entà i drapar mei convienentament era còha. Aquesta que consistiva en ua tela blanca de fòrma triangulara, recobrint l'arrengament dera cabeladura, motlant eth front, comprimint eras aurelhas, deishant s'escapar quauquas boclas escricadas, tornant tombar en punta flotanta suu copet e crotzant fin finau suu cap, eras soas duas extremitats fixadas per esplingas. Eth secret dera soa fòrma e era regularitat deus sons plecs que residiva dens era preparacion e er arrengament deus devaths.»[3]
Véser tanben
[modificar | Modificar lo còdi]- Las Liadoras, grop folcloric de Massat que tira son nom d'aqueth vestiment[4]
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]Nòtas
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Maugrat l'afirmacion de Brigida Gaston-Lagòrra segon era quau era liadora ei portada a Vathmala, era còha n'ei pas mencionada autament que'n referéncia aths Massadés. En mei, dens ua enquèsta a l'associacion vathmalés, m'a dit qu'eras duas cohaduras èran plan diferentas, e de consultar l'obratge "Bethmale, témoignage d'une culture" [Vathmala, testimoniatge d'ua cultura].
Referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ 1,0 et 1,1 Brigitte Gaston-Lagorre. Souvenirs des Pyrenées (en francés). Le Pas d'oiseau, 2018.
- ↑ Claudine Pailhès. La vie en Ariège au XIXe siècle. Éditions Cairn, 2008.
- ↑ 3,0 et 3,1 J.M. Servat. Anthologie des écrivains ariégeois contemporains, 1942.
- ↑ https://www.lesliadoures.fr/#presentation