La Vansa

...Confluéncia dels rius de Mola e de Josa, en formant lo riu de la Vansa...

La Val de la Vansa (Lavansa e antigament, sègle IX, Labancia) es una val dels Pirenèus, drenada pel riu del meteis nom, situada dins la comarca de la Aut Urgèl. Es coma una sòrta d'estrecha falca qu'ensaja se dobrir camin en direccion d'èst a oèst, limita al nòrd amb la sèrra del Cadí, al sud amb las sèrras del Verd e del Port del Comte (Solsonés). Aquel marc geografic a enquadrat una val amb unas caracteristicas plan singularas. Constituis una contrada definida per l'isolament que li produsisson los altius còls que la separan de la rèsta del país.

L'entèsta de la val se tròba dins la val de Josa, la que se jonh a la coma dels Cortils (Bagà, al Berguedà) e se comunica amb la Cerdanha pel passatge de Gosolans, e amb lo Berguedà pels còls de Josa (en lo camin de Gósol, a l'oèst del Pedraforca) e del Collell (en lo camin de la val de Gresolet, al nòrd del Pedraforca).

Aiga aval de Josa, la val se barra e se tòrna pas agrandir fins a la vila de Tuixent, nuclèu mai important de la val, ont lo riu de Josa se jonh, per la drecha, al riu de Mola, que devala de la cresta de Clotarons (als cingles de las Costasses) e de la sèrra del Verd, per formar lo riu de Lavansa o la Vansa; aquela val e tèrme de Tuixent se comunica amb lo Berguedà (Gósol) pel còl de l'Esmòla e amb lo Solsonís (val de Lord) pel còl de Pòrt.