Ipallaja
Una ipallaja es una figura d'esil e de retorica que consistís dins la construccion dels mots ont dos tèrmes son ligats sintaxicament alara que se seriá esperat a veire l’un dels dos ligat a un tresen.
Etimologia
[modificar | Modificar lo còdi]Del grèc ancian ὑπαλλαγή « escambi ». Se trapa le mot coma figura de retorica amb l’istorian e retaire del sègle I AbC Denís d'Alicarnas dins Composicion dels mots. Aquela figura èra coneguda dels autors latins jol meteis nom.
Definicion
[modificar | Modificar lo còdi]L’ipallaja es une construccion ont dos tèrmes d'un meteis nos sintaxic serián incompatibles sul plan semantic sens l'inversion[1] d'un dels dos primièrs tèrmes amb un tresen tèrme in absentia, o in praesentia dins un segond nos sintaxic. Es un procediment de caracterizacion insolit, qu'atrubuís a un mot çò que caldriá logicament a un autre.
Exemples
[modificar | Modificar lo còdi]« Ibant obscuri sola sub nocte per umbram. » [Avancèron, escurs dins la nuèch solitària, mejans l’ombre]
l’adjectiu « solitari » es pas en seguida un caractèr adaptat à la nuèch e l’expression normala seriá estat: avancèron sols dins la nuèch prigonda. L’escuritat prigonda qu'amaga lo decors balha una solitud. La compenetracion de las sensacions fa benlèu sentir melhor als lectors latins que los personatges son perdut dins l’imensa escuritat de la nuèch qui los permet d'èsser descobèrts e amb que se confondon.
« Les habitants de l'orgueilleuse Rome» [los abitants de l'orgulhosa Roma]— Jean Racine
« Δίνης πτερωτὸς φθόγγος »— [Lo son alat de la virolejar per lo son de la virolada de las alas] Aristofanes Los Aucèls 1198
- ↑ selon un schéma proche de celui du chiasme