Evesque
Un evesque[1] (var. avesque, bisbe) (del grèc: επίσκοπος, vigilant) es un clergue que dirigís una diocèsi, dins d'unas brancas del cristianisme coma los catolics, los ortodòxes, los anglicans, los luterians o los monofisitas. Los mots «evesque, avesque, bisbe» son eissits del mot latin epíscŏpus, el meteis adaptat del grèc ἐπίσκοπος/epískopos que vòl dire «susvelhant», es a dire moderaire, tutor, responsable d'una organizacion[2].
Primièrs sègles
[modificar | Modificar lo còdi]Abans lo cristianisme, lo tèrme èra utilizat per designar totas menas d'administrators dins los domenis civil, financièr, militar, judiciari. Dins la Glèisa Luteriana, demòra lo sovenir d'aquela etimologia en nomenant los evesques d'«inspectors eclesiastics». Los primièrs ἐπίσκοποι («epískopoi») èran elegits pels membres de l’ἐκκλησία («ekklēsía»), l'assemblada dels fidèls, del meteis biais qu'una associacion elegís uèi sos dirigents. Lo dimenge seguent, lo novèl evesque èra consacrat coma evesque per l'ensems dels evesques de la província, amb una imposicion de las mans.
Dins los primièrs tempses, un evesque èra l'administrator d'una parròquia, puslèu que d'una 'diocèsi'. Lo Novèl Testament èra pas encara completat, èran los eretièrs d'una tradicion orala: l'autoritat d'un evesque veniá pas de la Bíblia, mas de son ligam tan prim que foguèsse als apòstols. Los evesques de las metropòlis se pausèron coma mai importants qu'aqueles de vilas pus pichonas, se reclamant tanben de ligams mai dirèctes amb los apostòls.
Çò que se nomena la succession apostolica consistís en la consecracion d'un novèl evesque per un, o mai d'un, eles meteisses validament consacrats. Lo concili de Nicèa precisèt que necessitava la preséncia d'almens tres evesques. Mas en cas de necessitat, la preséncia d'un sol sufís. Aquela règla es aplicada pels catolics, los ortodòxes e en general, per la Glèisa Anglicana malgrat qu'aqueles dos darrièrs neguen la validitat de la succession, coma los nestorians.
Episcopat dins las confessions crestianas
[modificar | Modificar lo còdi]Dins la Glèisa Catolica
[modificar | Modificar lo còdi]
Ròtle de l'evesque
[modificar | Modificar lo còdi]Dins la Glèisa locala
[modificar | Modificar lo còdi]L'evesque es considerat per la Glèisa Catolica Romana coma successor dels apòstols, e a aquel títol, es Doctor de la fe, encargat d'ensenhar e de transmetre amb fidelitat.
La Glèisa Catolica reconeis dins l'evesque lo ministre de Dieu, vicari de Jèsus. Exercís sas foncions esperitalas dins una circonscripcion nomenada diocèsi; dins la Glèisa orientala se ditz eparquia. Demòra normalament dins la vila ont i a sa catedrala; dins aquela vila e sa demorança episcopala son nomenadas evescat.
L'evesque es d'en primièr aquel que presidís l'assemblada dels fidèls e pus precisament l'eucaristia (mas pòt delegar un capelan). Dins sa glèisa locala (o patriarcala, o quitament universala) es lo principi de l'unitat visibla dels fidèls.
Es encargat de velhar sus sa glèisa locala, d'assegurar la liturgia, l'ensenhament de la fe catolica e lo servici pels mai demunits. Pòt convocar un sinòdi diocesan per l'ajudar a destriar las orientacions pastoralas per sa diocèsi. Es assistit pels diagues e los capelans, o quitament pels laïcs, plan mandatats. Sos mai pròches collaboradors èran autres còps los archidiagues; son nomenats uèi vicaris episcopals e vicaris generals. L'evesque es tanben assistit de conselhièrs presbiterals d'entre que se trapa lo capitolat catedral.
Los sacraments que sols los evesques pòdon administrar son:
- la confirmacion (delegada als capelans diocesans, mas l'oncion se fa amb l'òli crismal senhat per l'evesque)
- lo sacrament de l'òrdre: ordinacion diaconalas e presbiterala, consecracion evescala
Ròtle de l'evesque coma membre del collègi evescal
[modificar | Modificar lo còdi]
Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !Teologia de l'evescat
[modificar | Modificar lo còdi]Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !Attributs de l'evesque
[modificar | Modificar lo còdi]
L'evesque dins la Glèisa catolica se reconeis a diferents attributs:
- Pòrta una crotz pectorala e un "anèl pastoral" (anèl evescal);
- Son costum eclesiastic es violet;
- Pòrta una mitra pendent las ceremonias liturgicas;
- A una cròça, simbòl de sa foncion de pastre;
- Se causís una devisa evescala;
- Cada evesque a un escut pròpri amb d'ornaments exteriors comuns a totes: un capèl que sa color depend del grade del clergue, roge pels cardinals, violet pels evesques e archevesques, verd pels evesques assistents al tròn pontifical e negre pels canonges jol Regim Ancian acompanhat d'una cordalièra que lo nombre de tufas e la color vàrian en foncion del grade del clergue. L'escut es pausat sus una crotz de procession d'una travèrsa.[3]
Nominacion e consecracion
[modificar | Modificar lo còdi]Dins la Glèisa Catolica, los evesques son nomenats pel papa, sus de listas transmesas a Roma pel nonci apostolic, establits pels evesques d'una meteissa província o meteissa region eclesiastica.
Dins lo passat, la designacion dels evesques sovent se faguèt amb de lutas entre los poders politics e la Glèisa Romana entre papas e los emperaires romans germanics.
Ara, los evesques son nomenats per la Santa Ses, aquela règla coneis d'excepcions, coma en França per l'archevesque d'Estrasborg, e l'evesque de Mètz, que son nomenats formalament pel President de la Republica Francesa e qualques diocèsis de Soïssa. Dins las Glèisas catolicas orientalas, los evesques de las Glèisas patriarcalas e archevescalas majoras son designats pel sinòdi o pel patriarca.
Un evesque pòt tanben èsser desmés de sas foncions pel Papa: es fòrça excepcional.
La consecracion es un sacrament (ordinacion episcopala) conferit per almens tres evesques; es quitament lo gra superior del sacrament de l'òrdre. Se deu donar en comunion amb l'evesque de Roma (lo papa), es a dire amb almens son aval. S'es pas lo cas, l'ordinacion es considerada coma illicita e los consacrants coma lo consacrat riscan l'excomunicacion. De talas consegrations illicitas pòdon provocar d'esquismas.
Dignitats particularas
[modificar | Modificar lo còdi]Qualques evesques son creats cardinals, e venon alara electors del papa dins lo cas d'un conclau (s'an mens d'80 ans).
Los evesques pòrtan lo títol d'archevesque quand son al cap d'una archidiocèsi; arbòran alara lo palli.
Son nomenats archevesques metropolitans se lo sèti es capluòc de província eclesiastica.
D'autres evesques son patriarcas: lo papa, evesque de Roma, es patriarca d'Occident.
Qualques evesques catolics dispausavan abans lo sègle XIX de poders temporals importants. Los dos luòcs ont demòra un tal fach son l'Estat del Vatican, que lo papa n'es sobeiran, e lo Principat d'Andorra, qu'a dos coprinces, que l'un es l'evesque d'Urgèl (l'autre essent lo President de la Republica Francesa).
Ròtles especifics
[modificar | Modificar lo còdi]Evesque auxiliar
[modificar | Modificar lo còdi]Un evesque auxiliar ajuda l'evesque en carga d'una diocèsi importanta. A pas de jurisdiccion dirècta sus la diocèsi, mas recep l'ordinacion episcopala, e es nomenat a un sèti titular d'evesque.
Evesque coadjutor
[modificar | Modificar lo còdi]Un evesque coadjutor es destinat a succedir a un evesque que lèu serà en retirada. Dispausa d'un poder gaireben equivalent. La nominacion d'un coadjutor permet una transicion sens interrupcion entre dos episcopats.
Evesque titular
[modificar | Modificar lo còdi]Aquel a pas de fach de diocèsi pròpria de governar mas li es atribuit lo títol d'un ancian evescat, ara desaparegut, per justificar son elevacion al reng d'evesque. Es lo cas d'evesques nomenats a de foncions administrativas al sen de la curia romana o de la diplomacia vaticana, o dels evesques auxiliars.
Una denominacion anciana, obsolèta dempuèi 1882, del sèti titular, èra diocèsi in partibus infidelium («dins de contradas d'infidèls»: coma l'ancian evescat d'Ipona en Africa del Nòrd o Edèssa dins los Estats latins d'Orient, o dins lo Trípol, Amorium, Ilium, eca), es a dire, autres còps, dins de zònas crestianas.
Evesque emerit
[modificar | Modificar lo còdi]Los evesques e archevesques catolics atenhent lo limit de 75 ans e aqueles amb de dificultats de santat empachant l'exercici de la carga presentan lor demission al Papa. Un còp aquela acceptada, venon evesque emerit o archevesque emerit de lor darrièra diocèsi d'exercici.
Administrator apostolic
[modificar | Modificar lo còdi]Un administrator apostolic es un evesque encargat de dirigir temporàriament una diocèsi vacanta fins a la nominacion d'un titular. Pòt èsser l'evesque emerit qu'assegura lo ròtle, o l'evesque d'una diocèsi vesina. Una diocèsi sens evesque titular pòt tanben èsser administrada provisòriament per un capelan, es un administrator diocesan.
Evesque laïc
[modificar | Modificar lo còdi]A l'Edat Mejana, de membres de la noblesa podián venir evesques sens èsser ordenats nimai consacrats. Dispausavan atal dels beneficis dels sètis episcopals tot en demorant laïcs.
Dins la Glèisa Ortodòxa
[modificar | Modificar lo còdi]L'evesque ocupa lo gra suprèm de la ierarquia eclesiastica. Es lo successor dels apòstols que presidís a l'eucaristia. Es l'icòna de Crist e lo pastre d'una glèisa particulara que pòrta lo nom dins sa titulatura. Es lo susvelhant e lo responsable de la doctrina e de l'ensenhament dels seus. Velha a la comunion dedins sa diocèsi e a la comunion de sa Glèisa amb las autras Glèisas ortodòxas. Sols los ieromonges (monges capelans) pòdon venir evesques. Alara sonque los evesques ortodòxes son obligats al celibat, al contrari dels capelans ortodòxes que se pòdon maridar.
Un evesque pòt portar diferents títols
[modificar | Modificar lo còdi]- Primat, se presidís una Glèisa autocefala o autonòma.
- Papa, Patriarca, Katolikos o Mafrian títols pus nauts onorifics de primat.
- Archevesque, s'es primat, o presidís una província.
- Metropolita, s'ocupa un sèti al cap d'una província importanta (usatge rus) o s'ocupa un sèti quin que siá coma titular (usatge grèc).
- Catigomèn, s'es superior d'un monastèri.
- Auxiliar, s'assistís un titular.
- Corevesque, s'es auxiliar tot en portant coma títol lo nom d'una localitat de la diocèsi (usatge a Chipre).
Dins las Glèisas Anglicanas
[modificar | Modificar lo còdi]Las Glèisa anglicanas (que qualques unas se nomenan "episcopalianas") consèrvan l'episcopat, que fa partida de lor eretatge d'abans la decision d'Enric VIII d'Anglatèrra. L'ordinacion sacramentala a vida per tres evesques, la conservacion de la succession apostolica e los devers e responsabilitats de l'evesque segon las grandas linhas de l'episcopat catolic e ortodòxe. Los evesques son nomenats o elegits, segon l'usatge de caduna de las trenta uèit "províncias" (Glèisas nacionalas) de la Comunion anglicana. Las femnas pòdon venir evesques dins tres províncias (Nòva Zelanda, Canadà, Estats Units d'America).
Dins las Glèisas Protestantas
[modificar | Modificar lo còdi]Dins lo protestantisme solas qualques Glèisas luterianas, metodistas e de raras Glèisas reformadas) coneisson un ministèri episcopal personal, qu'es una foncion de la Glèisa e non un òrdre sacramental.
Dins la Glèisa de Jèsus Crist dels Sants dels Darrièrs Jorns (mormons)
[modificar | Modificar lo còdi]Dins la Glèisa de Jèsus Crist dels Sants dels Darrièrs Jorns, l'Evesque es un òme que deu aver preirat de Melchisedek e èsser ordenat e mes a part coma Grand Prèire. Es causit entre los membres de la parròquia. La durada d'aquel apèl es de prèp de 5 ans.
Un evesque «sant dels darrièrs jorns» es maridat e marit d'una sola femna.
Annèxas
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]
- (fr) André Lemaire, Les Ministères aux origines de l'Église : Naissance de la triple hiérarchie, évêques, presbytes, diacres, Cerf, 1971
- (fr) André Lemaire, Les Ministères dans l'Église, Le Centurion, 1974
Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Nòtas e referénias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ (oc) de Cantalausa, Joan. Diccionari general occitan: a partir dels parlars lengadocians, p. 460. ISBN 2-912293-04-9.
- ↑ De comparar amb l'etimologia del catalan bisbe. o ben del francés évêque
- ↑ (fr) fournot, Frédéric, Doctor en istòria modèrna de l'Universitat de Borgonha.