Satira : Diferéncia entre lei versions
| Linha 11 : | Linha 11 : | ||
Enni, Lucili e Varron escriueren satires inspirades pera filosofia cinica o estoica, que s'exprimie a trauèrs de discorsi o «sermons» moraus nomentadi diatribes. Epictet, Bion, Menip e Lucian de Samosata auien ja escrit aguest tipe de discorsi que ridiculizauen es defèctes moraus e sociaus e serviren de modèu ad aguesti escrivans latini. |
Enni, Lucili e Varron escriueren satires inspirades pera filosofia cinica o estoica, que s'exprimie a trauèrs de discorsi o «sermons» moraus nomentadi diatribes. Epictet, Bion, Menip e Lucian de Samosata auien ja escrit aguest tipe de discorsi que ridiculizauen es defèctes moraus e sociaus e serviren de modèu ad aguesti escrivans latini. |
||
== |
== Satirs espanhòls == |
||
En [[Espanha]] lo genre se coltivèt dempuèi l'[[Edat Mejana]]; lo primièr foguèt Juan Ruiz, archiprèire d'Hita, autor del [[Libre de bon amor]] ont ataquèt lo poder igualador de l'argent per desordenar l'immutable ordre social estamental medieval. Lo genre satiric entrèt tanben dins la composicion de nombroses genres coma lo roman picaresc, la faula, l'article periodistic o la pèça teatrala de costumas, l'''esperpento'' de [[Ramón María del Valle-Inclán]] o la tragèdia grotesca de [[Carlos Arniches]]; fa partida essenciala d'òbras tan importantas coma ''Don Quishòt de La Mancha'' de [[Miguel de Cervantes]]. |
|||
En Espanha eth genre se va coltivèc des dera [[Edat Mejana|Edat Mieja]]; eth prumèr siguec Juan Ruiz, arciprest de Hita, qu'ataquèc eth poder igualador des sòs per desordenar eth immutable |
|||
orde sociau estamentau medievau. Eth satírico entrèc tanben ena composicion de nombrosi genres coma eth roman picaresc, era fabula, er article periodistic o era pèça teatrau de costums, eth esperpent de Ramón María del Valle-Inclán o era tragèdia grotesca de Carlos Arniches; ei mès, forme part essenciau d'òbres tan importantes coma eth ''Don Quishòt dera Mancha'' de Miguel de Cervantes. |
|||
===Autors=== |
===Autors=== |
||
Version del 6 novembre de 2007 a 17.04
La satira es un sosgenre liric qu'exprimís d'indignacion cap a mantuna causa o persona, amb de fin moralizadora, ludica o per rire. S'escriu en pròsa o en vèrs o en alternant las doas formas (satira menipea).
Originas
Sorgís en Grècia (los iambografs Simonides de Amorgos e Arquiloco de Pharos principalament, encara que lo comediograf Aristofanes tanben, l'utilizan dins sas òbras, coma tanben lo poèta Bion e los filosòfs cinics Menip de Gadara e Lucian de Samosata), mas se desvolòpa fondamentalament a Roma (Enni, Lucili, Varron, Catul, Oraci, Juvenal, Persi, Marcial, per ordre cronologic). Marc Fabi Quintilian considerava tanben la satira coma un genre complètament roman.
Estil
La satira se servís generalament de l'umor, de l'anecdòta e de l'engenh per tal de ridiculizar los defèctes socials o individuals, en fassent atal una critica sociala; de vegadas imita l'epigrama, qu'exprimís un sol concèpte e un unic tèma de borla; al contrari, la satira es generalament pus longa e prolixa.
Autors
Enni, Lucili e Varron escriueren satires inspirades pera filosofia cinica o estoica, que s'exprimie a trauèrs de discorsi o «sermons» moraus nomentadi diatribes. Epictet, Bion, Menip e Lucian de Samosata auien ja escrit aguest tipe de discorsi que ridiculizauen es defèctes moraus e sociaus e serviren de modèu ad aguesti escrivans latini.
Satirs espanhòls
En Espanha lo genre se coltivèt dempuèi l'Edat Mejana; lo primièr foguèt Juan Ruiz, archiprèire d'Hita, autor del Libre de bon amor ont ataquèt lo poder igualador de l'argent per desordenar l'immutable ordre social estamental medieval. Lo genre satiric entrèt tanben dins la composicion de nombroses genres coma lo roman picaresc, la faula, l'article periodistic o la pèça teatrala de costumas, l'esperpento de Ramón María del Valle-Inclán o la tragèdia grotesca de Carlos Arniches; fa partida essenciala d'òbras tan importantas coma Don Quishòt de La Mancha de Miguel de Cervantes.
Autors
Autors satirics espanhòus sigueren, ena Edat Mieja, escarte deth ja citat Arciprest de Hita: Mès López de Ayala, nombrosi autors dera nomentada poesia cançoniera deth sègle XV, enter eri es anonimi redactors des Coblets deth provinciau (Coplas del provincial), des Coblets de Mingo Revulgo (Coplas de Mingo Revulgo) e des Coblets dera fornièra (Coplas de la panadera).