Renaissença : Diferéncia entre lei versions
m r2.7.3) (Robot : modification de ckb:ڕێنیسانس à ckb:ڕینێسانس |
Cap resum de modificació |
||
| Linha 1 : | Linha 1 : | ||
{{1000 fondamentals}} |
{{1000 fondamentals}} |
||
{{omon|Renaissença (omonimia)}} |
{{omon|Renaissença (omonimia)}} |
||
<!--Article redigit en |
<!--Article redigit en provençau--> |
||
La '''Renaissença''' (var. '''Renaishença/Reneishença''')<ref>Rarament se tròba tanben la forma ''Renaissement'' (var. ''Renaishement'').</ref> es lo nom de l'epòca artistica (e culturala) que fa lo començament de l'[[Edat Modèrna]]. Lo tèrme ven de l'òbra de [[Giorgio Vasari]] intitulada [[Le Vite|''Vidas de pintors, escultors e arquitèctes famoses'']], publicada en [[1570]], mas fins al [[sègle XIX]] aqueste concèpte recep pas una interpretacion istoricoartistica granda. Ça que la, Vasari aviá formulat una idèa determinanta, la naissença novèla de l'art grèc e roman antics, que presupausava una consciéncia istorica individuala granda, un fenomèn completament novèl dins l'actitud espiritual dels artistas. En fach, la Renaissença romp conscientament amb la tradicion artistica de l'[[Edat Mejana]], que qualifica, amb mesprètz plen, d'estil de barbars o de [[gòts]]. Amb la meteissa consciéncia, s'opausa a l'art contemporanèu del Nòrd d'Euròpa. Del punt de vista de l'evolucion artistica generala d'Euròpa, la Renaissença significa una rompedura amb l'unitat estilistica que fins a aquel moment èra estada supranacionala. |
|||
La '''Renaissença''' es un movement intellectuau e artistic [[Euròpa|europèu]] que se debanèt ai sègles XV e XVI. Aprofichant la fin dei crisis de la fin de l'[[Edat Mejana]] e lo redreiçament generau deis estats europèus, l'esfòrç culturau de la Renaissença èra liat au movement intellectuau umanista. Lo periòde veguèt una produccion intellectuala e artistica conscienta e fòrça sostenguda marcada per doas caracteristicas centralas : l'exaltacion de l'èstre uman e la certitud de rompre ambé de temps barbars per restaurar una societat antica considerada coma un modèl. Au nivèu artistic, lo movement entraïnèt la formacion d'un ensems de referéncias esteticas que van venir la nòrma principala deis arts europèus fins a l'aparicion de l'art contemporanèu au començament dau sègle XX. Lo movement apareguèt dins lei centres europèus artistics principaus, [[Itàlia]] e [[Païses Basses|Províncias Unidas]], e va pauc a pauc s'estendre dins lo rèsta d'Euròpa avans d'agantar de territòris en fòra dau continent coma certanei colonias espanhòulas (Mexic, [[Peró]]) o portuguesas (Goa). |
|||
S'admet correntament que la Renaissença artistica comença en [[Itàlia]] al [[sègle XV]] e puèi se difusa dins la rèsta del continent, a de ritmes e de grases divèrses segon la geografia. Se perlonga al [[sègle XVI]], qu'atenh alavetz son apogèu dins de païses nombroses. La Renaissença constituís pas un retorn enrè: las tecnicas novèlas, lo novèl contèxte politic, social e scientific permeton als artistas d'innovar. Pel primièr còp l'art penètra dins l'esfèra privada: las òbras son pas solament comandadas pel poder religiós o secular, senon entran dins los [[ostal]]s borgeses. |
|||
Dins aquò, maugrat l'estrambord de mai d'un artista o d'un pensaire e un renovelament culturau prefond, la rompedura ambé l'Edat Mejana es limitat e progressiva. Lei basas economicas de la societat demorèron aquelei de la feodalitat e la màger part deis actors de la Renaissença revolucionèron gaire leis estructuras socialas de l'epòca. Aqueu quadre va donc permetre e favorizar d'un caire l'essor e lo desvolopament dau movement e d'autre caire va impausar sei limits. |
|||
| ⚫ | |||
* [[Fra Angelico]] |
|||
== Lo redreiçament europèu de la fin dau sègle XV == |
|||
* [[Giotto di Bondone|Giotto]] |
|||
* [[Hieronymus Bosch]] |
|||
La fin dau sègle XV foguèt caracterizat per lo redreiçament d'un continent europèu afeblit per lei crisis de la fin de l'Edat Mejana. Foguèt caracterizat per la restauracion de la patz e deis afaires economics, lo renfòrçament de l'autoritat e dau ròtle deis estats e un començament de renovelament intellectuau liat au contèxte de l'exploracion dau monde per leis Europèus e la descubèrta d'autrei civilizacions. Divèrsei datas foguèron prepausadas per marcar aquela rompedura coma la presa de Constantinòple per leis Otomans en [[1453]], la descubèrta d'America per [[Cristòl Colomb]] en [[1492]] o l'intrada dei tropas francesa en Itàlia en [[1494]]. |
|||
* [[Pieter Brueghel lo Vièlh]] |
|||
* [[Pieter Brueghel lo Jove]] |
|||
== Lo contèxte economic dau sègle XVI == |
|||
* [[Jan Brueghel lo Vièlh]] |
|||
* [[Jan Brueghel lo Jove]] |
|||
== Lo contèxte intellectuau de l'Umanisme == |
|||
* [[Filippo Brunelleschi]] |
|||
* [[Donatello]] |
|||
| ⚫ | |||
* [[Sandro Botticelli]] |
|||
* [[Albrecht Dürer]] |
|||
* [[Michelangelo Buonarroti|Miquèl Angel]] |
|||
* [[Raffaello Sanzio|Rafèu]] |
|||
* [[Leonardo da Vinci]] |
|||
* [[Jan van Eyck]] |
|||
* [[Rogier van der Weyden]] |
|||
* [[Giovanni Pierluigi da Palestrina|Palestrina]], compositor e musician italian |
|||
* [[Tomás Luis de Victoria]], compositor e musician [[castelha]]n |
|||
* [[Ginés Pérez de la Parra]], compositor e musician valencian |
|||
== Ligams == |
== Ligams == |
||
* [http://www.rensoc.org.uk/ Society for Renaissance Studies] |
* [http://www.rensoc.org.uk/ Society for Renaissance Studies] |
||
== |
== Nòtas a referéncias == |
||
<references /> |
<references /> |
||
== Bibliografia == |
|||
[[Categoria:Renaissença]] |
[[Categoria:Renaissença]] |
||
Version del 28 octobre de 2012 a 18.13
La Renaissença es un movement intellectuau e artistic europèu que se debanèt ai sègles XV e XVI. Aprofichant la fin dei crisis de la fin de l'Edat Mejana e lo redreiçament generau deis estats europèus, l'esfòrç culturau de la Renaissença èra liat au movement intellectuau umanista. Lo periòde veguèt una produccion intellectuala e artistica conscienta e fòrça sostenguda marcada per doas caracteristicas centralas : l'exaltacion de l'èstre uman e la certitud de rompre ambé de temps barbars per restaurar una societat antica considerada coma un modèl. Au nivèu artistic, lo movement entraïnèt la formacion d'un ensems de referéncias esteticas que van venir la nòrma principala deis arts europèus fins a l'aparicion de l'art contemporanèu au començament dau sègle XX. Lo movement apareguèt dins lei centres europèus artistics principaus, Itàlia e Províncias Unidas, e va pauc a pauc s'estendre dins lo rèsta d'Euròpa avans d'agantar de territòris en fòra dau continent coma certanei colonias espanhòulas (Mexic, Peró) o portuguesas (Goa).
Dins aquò, maugrat l'estrambord de mai d'un artista o d'un pensaire e un renovelament culturau prefond, la rompedura ambé l'Edat Mejana es limitat e progressiva. Lei basas economicas de la societat demorèron aquelei de la feodalitat e la màger part deis actors de la Renaissença revolucionèron gaire leis estructuras socialas de l'epòca. Aqueu quadre va donc permetre e favorizar d'un caire l'essor e lo desvolopament dau movement e d'autre caire va impausar sei limits.
Lo redreiçament europèu de la fin dau sègle XV
La fin dau sègle XV foguèt caracterizat per lo redreiçament d'un continent europèu afeblit per lei crisis de la fin de l'Edat Mejana. Foguèt caracterizat per la restauracion de la patz e deis afaires economics, lo renfòrçament de l'autoritat e dau ròtle deis estats e un començament de renovelament intellectuau liat au contèxte de l'exploracion dau monde per leis Europèus e la descubèrta d'autrei civilizacions. Divèrsei datas foguèron prepausadas per marcar aquela rompedura coma la presa de Constantinòple per leis Otomans en 1453, la descubèrta d'America per Cristòl Colomb en 1492 o l'intrada dei tropas francesa en Itàlia en 1494.
Lo contèxte economic dau sègle XVI
Lo contèxte intellectuau de l'Umanisme
Lo debanament de la Renaissença
Ligams
Nòtas a referéncias