Veire la font de Childebert Ièr

{{traduccion automatica}}

{| class="infobox_v2 noarchive" 
| colspan="2" class="entete defaut" style="background-color:#000080;color:#FFF;" |Childebert Ièr
|-
| colspan="2" style="text-align:center; line-height: 1.5em;" |[[Fichièr:Childeberto_Louvre_02.JPG|alt=Illustration.|sens_quadre|345x345px|Statue de Childebert&nbsp;<abbr class="abbr" title="premier"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">I</span><sup>er</sup></abbr> en pierre calcaire (détail) datée du [[XIIIe siècle|<abbr class="abbr" title="13ᵉ siècle "><span class="romain">XIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&nbsp;siècle]], issue de l'[[abbaye de Saint-Germain-des-Prés]]. [[Musée du Louvre]].]] <br />Estatua de Childebèrt <abbr>I<sup>er</sup></abbr> de pèira calcària (detalh) datada del <abbr>xiii<sup>e</sup></abbr> sègle, eissida de l'abadiá de Sant German dels Prats. Musèu del Louvre.   
   |-
! colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#000080; color:#FFF" |Titre
|-
! colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#BFC5F9; color:#000000" |[[Liste des monarques de France|Rei dels francs de Paris]]
|-
| colspan="2" style="text-align:center;" | '''<time datetime="0558-12-25" class="nowrap date-lien" data-sort-value="0558-12-25">[[558|511 – 23 de decembre de 558]]</time><br /><small>(<span class="datasortkey" data-sort-value="&&&&&&&&&&017523">47 ans</span>)</small>'''
|-
! scope="row" |Predecessor
|<span>[[Clodovèu I|Clodovèu Ièr]]</span>
|-
! scope="row" |Successor
|<span>[[Clotari Ièr]]</span> 
''(Reünion de totes los reialmes francs)''
|-
! colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#BFC5F9; color:#000000" |[[Liste des monarques de France|Rei dels francs d'Orleans]]
|-
| colspan="2" style="text-align:center;" |'''524 – 23 de decembre de 558'''
'''<small>(34 ans)</small>'''
|-
! scope="row" |Predecessor
|[[Clodomir]] ''(Division del reialme)''
|-
! scope="row" |Successor
|<span>[[Clotaire Ier|Clotaire&nbsp;<abbr class="abbr" title="premier"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">I</span><sup>er</sup></abbr>]]</span> ''(Réunion de tous les reialmes francs)''
|-
! colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#000080; color:#FFF" |Biografia
|-
! scope="row" |<span class="nowrap">Titol complèt</span>
|[[Liste des monarques de France|Rei de Paris]]<br />[[Liste des monarques de France|Rei d'Orleans]] ''(524-558)''<br />[[Liste des rois de Bourgogne|Co-rei de Burgondie]] ''(534-558)''
|-
! scope="row" |<span class="nowrap">'''Dinastia'''</span>
|[[Mérovingiens|Merovingians]]
|-
! scope="row" |'''Data de naissença'''
|v. [[497]]
|-
! scope="row" |<span class="nowrap">Lieu de '''naissença'''</span>
|Reims, Reialme franc
|-
! scope="row" |<span class="nowrap">Data de d'''ecès'''</span>
|<time datetime="0558-12-25" class="nowrap date-lien dday" data-sort-value="0558-12-25">[[23 décembre]] [[558]]</time>
|-
! scope="row" |<span class="nowrap">Lieu de décès</span>
|[[Paris]], Reialme franc
|-
! scope="row" |Paire
|[[Clodovèu I|<span>Clodovèu Ièr</span>]]
|-
! scope="row" |Maire
|[[Clotilde (465-545)|Clotilde]]
|-
! scope="row" |Fratrie
|[[Ingomer]]<br />[[Clodomir]], 
<span>[[Clotari Ièr]]</span>, 
[[Clotilde (?-531)|Clotilde]]
|-
! scope="row" |'''Conjonch'''
|[[Ultrogothe]]
|-
! scope="row" |'''Mainatges'''
|Doas dròllas
|-
| colspan="2" class="navigation-only" style="border-top: 2px #000080 solid; font-size: 80%; background:inherit; text-align: right;" |<span class="plainlinks" style="float:left;">[//fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Childebert_Ier&action=edit&section=0 <span style="color:#555;">modifier</span>]</span>&nbsp;[[Fichier:Info_Simple.svg|ligam=Modèle:Infobox_Personnalité_politique|12x12px|Consultez la documentation du modèle]]
|}

'''Childebert''' Ièr, « Combat brilhant » en vièlh francic, nascut cap a 497 a [[Rems|Reims]] e mòrt lo [[13 de decembre|23 de decembre]] de 558 a París, es rei de [[París (França)|París]] de 511 a 558 e rei d'Orleans de 524 a 558.<ref>Les reines pourpres Tome 1 : [[Les Voiles de Frédégonde]], de [[Jean-Louis Fetjaine]]. Éditions Belfond, 2006, page 14.</ref>

Childebert es lo tresen dels quatre filhs de [[Clodovèu I|Clovis]] qu'aguèt amb [[Clotilde de Borgonha|Clotilde]].

== Biografia ==
En 511, a la mòrt de son paire Clovis, lo reialme es devesit en quatre parts : l'ainat, Tiéri n'a la mitat e los tres filhs de [[Clotilde de Borgonha|Clotilde]] se partejan la mitat sobranta. Childebert ven rei de París. Son reialme comprenie las vilas de la futura [[Normandia]] amb [[Maine (província)|Maine]] e lo [[Bordalés|Bordelais]] al sud de [[Léger (flume)|Léger]].

En 523-524, Clotilde possa sos tres filhs, Childebèrt, Clotari e Clodomir a entreprene una expedicion contra las Burgondes. Tiéri Ièr, avent esposat la filha de Sigismond e essent pas filh de Clotilde, aguèt pas a i participar.

Après la mòrt de son fraire Clodomir, rei d'Orleans, qui morís durant la batalha de Vézeronce, convida a París Clotari Ièr, [[Seissons|rei de Seissons]], qui a esposat Gondioque, la veusa de Clodomir, per elaborar un acòrd. Volent recuperar lo territòri de lor defunt fraire, decidisson de tondre o tuar lors nebots. Los pels longs, simbòl de reialtat en çò dels francs, acabant totjorn per refusar, Thibaut, Gunthar e Clodoald aurián pogut reivindicar lo tròn un jorn o l'autre. Tanben per legitimar lor forfach, envian Arcadius, felen de [[Sidòni Apollinari]]<ref name="Rouche,360" />, près de Clotilde amb un parelh de fòrças (ciseaux) e una espasa nusa.<ref name="Rouche,360">Michel Rouche, {{Opcit}}, {{P.}}360.</ref> Aital demandava a la reina çò que devián far de lors nebots : los laissar viure amb los pels copats o los égorger.<ref>Grégoire de Tours, ''Histoire des francs'', {{Nobr|livre {{III}}}}, 18.</ref> La costuma germanica non-escricha reconeissiá una autoritat de cap del linhatge a la reina, lo ''mutterrecht'' (drech de la maire).<ref name="Rouche,361" /> Solament dins la tradicion germanica, lo mòde de succession dels reis sul tròn, la ''tanistry'' (nom celtic designant la succession pel cabdèt e non per lo filh), se fasiá entre fraire, de l'ainat al benjamin, puèi als oncles e als nebots.<ref>Michel Rouche, {{Opcit}}, {{P.}}233.</ref> Lo risc de la tondeson podiá engendrar una guèrra civila, tant èra de son dever de laissar s'aplicar la ''tanistry''<ref name="Rouche,361">Michel Rouche, {{Opcit}}, {{P.}}361.</ref>. Clotilde respond que preferisca sos nebots mòrts puslèu que tondus.
[[Fichièr:Assassinat_de_Thibault_et_Gonthaire.jpg|esquèrra|vinheta|250x250px|<center>''Assassinat de Thibaut e Gunthar''. Cronicas de França, manuscrich del  {{S-|XV|e}}. Bibliotèca nacionala, París.</center>]]
Los dos oncles tuan los enfants de Clodomir : Clotaire assassina Thibaut d'un còp de cotèl dins l'aissèla, e mentre que Childebert esita, Gunthar l'implorant de l'estalviar, escotèla puèi aqueste. Avián respectivament dètz e sèt ans. Lo darrièr, Clodoald arriba a se fugir. Melhor conegut jol nom de sant Cloud, fonda un monastèri a Nogent-sus-Sèina (uèi [[Saint-Cloud|Sant-Cloud]]) e ne ven lo primièr abat, avent preferit renonciar a sa cabeladura, simbòl de la reialtat franca, puslèu qu'a la vida. Thierry Ièr, pertocant el s'apodera d'una part de l'eiretatge constituit del Auxerrois, de [[Berric]] e del [[Sens (Iona)|Senonais]].

En acòrdi amb sos fraires, contunha la guèrra contra lo rei novèl de Burgondie, Godomar <abbr>III</abbr>, rei dels Burgondes, fraire de Sigismond, tuat lo <abbr>1<sup>er</sup></abbr> mai de 524, sus òrdre de Clodomir.

En 531, activa una ''faide'' contra lo rei [[Arianisme|arien]] [[Visigòts|visigòt]] Amalaric, en responsa al mocador tacat de sang que sa sòr [[Clotilde (filha de Clodoveu)|Clotilde]], femna de [[Amalaric]]<ref>Patrick Périn et Gaston Duchet-Suchaux, ''Clovis et les mérovingiens''. Collection Historia, éditions Tallandier, page 100.</ref>, li a enviat per li provar los marrits tractaments que patís en rason de sas cresenças catolicas. Se retòrna alara en [[Reialme visigòt|Espanha visigotica]]. Lo rei visigòt tenda de se fugir per la mar, mas tornant cercar de tresaurs doblidats, se tròba preses a la trapèla e es transpercé per una lança abans de s'aver pogut refugiar dins una glèisa. Childebert recupèra los tresaurs de Amalaric e ramène sa sòr, qui morís en cors de rota. Es sebelida près de Clovis Ièr.

èmn 532, assètja [[Autun]], la pren, embarra a jamai Godomar , qui s'èra portat successor de Sigismond, amb l'ajuda de son parent e aliat, lo rei dels [[ostrogòts]] Théodoric lo Grand. En 534, acaban de conquistar amb Clotaire Ièr e Thibert Ièr, fils de Thierry, lo reialme burgonde en entièr, sus lo qual, eles co-regnan. Profècha de la mòrt de Thierry per temptar de recuperar, amb Clotaire, son reialme. Mas Thibert, sostengut per sos leudes, reüssiguèt a conservar son reialme e réfrène l'aviditat de sos oncles per de grandas donacions.<ref>Grégoire de Tours, ''Histoire des francs'', {{Nobr|livre {{III}}}}, 23.</ref> Puèi dins lo corrent de l'ivèrn 536-537, recupèran (o mai precisament ''crompan'') [[Provença]]. Una querèla esclata amb Clotaire, e en companhiá de Thibert Ièr qu'adòpte e comole de presents, reüniguèsson una armada per combatre Clotaire qui se refúgie dins un bòsc. Clotilde prega [[Sant Martin de Tors|sant-Martin]], e un auratge se déchaine suls agressors, qui son obligats d'abandonar lor projècte.<ref>Grégoire de Tours, ''Histoire des francs'', {{Nobr|livre {{III}}}}, 28.</ref>
[[Fichièr:Cuivre_au_chrisme_sous_Childebert_Ier.jpg|esquèrra|vinheta|<center>Coire al chrisme jos Childebert Ièr.</center>]]
Amb Clotaire, pren [[Pampalona (Navarra)|Pampelune]], puèi fa lo sètge de [[Saragossa]]. Un sètge qui es un fracàs e qu'es finalament obligat d'ennautar. Mas rapòrta d'aquela expedicion l'estòla de sant Vincent, en l'onor de qui fa bastir una glèisa, integrada puèi dins l'Abadiá de Saint-Germain-de detlos-Prats.<ref>Grégoire de Tours, ''Histoire des francs'', {{Nobr|livre {{III}}}}, 29.</ref>
[[Fichièr:Childebert_consacre_une_basilique.jpg|vinheta|250x250px|<center>''Childebert consagra una basilica en 558''. Cronica dels reis de França, {{S mini-|XIII}}, sègles {{S mini-|XIV}}. Musèu Condé de Chantilly.</center>]]
En 548, amb Clotaire, fa inumar sa maire Clotilde, dins lo ''sacrarium'' de la basilica sant-Pierre a París, qu'aviá facha bastir en memòria de santa Geneviève<ref>Grégoire de Tours, ''Histoire des francs'', {{Nobr|livre {{IV}}}}, 1.</ref>, als costats de lor paire Clovis Ièr.<ref>Michel Rouche, {{Opcit}}, {{P.}}371.</ref>

Childebert morís lo {{Data|23 décembre 558}}, a mens de 60 ans, jorn causit pel dedicadís solemne de la basilica Sant-Vincent e Santa-Crotz, sonada puèi Saint-Germain-de detlos-Prats, qu'aviá fondada en 543 per glorifier las relíquias de sant Vincent. Òm ajorna pas la ceremònia, qui es a l'encòp, fach unic, aquela de las funeralhas del rei. L'avesque Germain officiait al mèstre-autar entornejat de sièis autres avesques e la despolha de Childebert es inumada dins lo cavòt qui l'esperava e qu'aviá el meteis designat. Mòrt sens descendéncia, son reialme tòrna a Clotaire qui, sol rei sobrant, reünifica lo reialme de Clovis Ièr.

== Sepultura ==
Al {{S-|XII}}, sa sepultura foguèt ornée d'un jasent lo representant en mièg-relèu tenent d'una man son sceptre e de l'autre la glèisa de l'abadiá dont èra lo fondador.

En 1656, durant trabalhs, òm redescobriguèt son tombèl demest d'autras sepulturas merovingianas qui avián ja estadas dobèrtas per d'obrièrs en 1645. Las rèstas de Childebert e de Ultrogothe foguèron alara depausats dins la sacristia mentretant una sepultura mai convenable.

Lo 4 d'octobre de 1656, l'escultor Michel II Bourdin (1609-1678) s'engatgèt a realizar lo tombèl de Childebert seguent lo devis e lo dessenh qui li foguèron presentats. Segon lo dessenh original portant son paraf, retrobat dins un manuscrit de la [[Bibliotèca nacionala]], s'agissiá d'un [[sarcofag]] ne forma de bahut en pèira de liais, incrustat de marbre roge e negre. O jasent del  {{S-|XII}} foguèt plaçat dessús.

Envolopats separadament dins un linge de satin blanc, los coses de Childebert e Ultrogothe foguèron depausats dins un cercueil de plomb partejat en dos amb cadun una inscripcion gravada sus una placa de coire.

La Revolucion faguèt desaparéisser los cendres dels sobeirans. O jasent de Childebert foguèt conservat al Musèu dels Monuments franceses abans d'èsser plaçat dins la [[Basilica de Saint-Denis|basilica Saint-Denis]].

== Esposa e enfants ==
Esposèt abans 541 Ultrogothe, d'origina nòbla o reiala, dont aguèt doas filhas (restats anonims mas nomenadas Chrodoberga e Chrodesindis per de documents tardius).
Totas tres foguèron inumadas a sos costats dins la basilica de Saint-Germain-de detlos-Prats a París. En 1791 e 1792, los ossements son levats pendent la revolucion, mas lo monument e jasent rèstan, preservats per l'intervencion d'Alexandre Lenoir, per la preservacion dels bens nacionals.<gallery mode="packed" heights="160">
Fichièr:Monnaie_de_cuivre_de_Childebert_Ier.jpg|ligam=Fichier:Monnaie_de_cuivre_de_Childebert_Ier.jpg|alt=Monnaie de cuivre attribuée à Childebert Ier (511-558).Avers : Croix dans une guirlande.Revers : Chrisme dans une guirlande.|<center>Monnaie de cuivre attribuée à Childebert Ier (511-558).<br />Avers : Croix dans une guirlande.<br />Revers : Chrisme dans une guirlande.</center>
Fichièr:Roi_Childebert_Louvre_ML93.jpg|ligam=Fichier:Roi_Childebert_Louvre_ML93.jpg|<center>Statue de Childebert Ier. [[Lovre|Musée du Louvre]].</center>
Fichièr:Lyon_2e_-_Quai_Jules_Courmont_-_Hôtel-Dieu_-_Statue_de_Childebert_1er.jpeg|ligam=Fichier:Lyon_2e_-_Quai_Jules_Courmont_-_Hôtel-Dieu_-_Statue_de_Childebert_1er.jpeg|<center>Statue de Childebert Ier ornant la façade de l'Hôtel-Dieu de [[Lion|Lyon]] par Prost.</center>
Fichièr:Tiers_de_sou_de_Childebert_Ier.jpeg|ligam=Fichier:Tiers_de_sou_de_Childebert_Ier.jpeg|alt=Tiers de sou d'or de Childebert Ier.Avers : Buste diadémé à droite, une croisette sur la tête.Revers : Victoire debout à droite tenant une couronne. Bibliothèque nationale de France.|<center>Tiers de sou d'or de Childebert Ier.<br />Avers : Buste diadémé à droite, une croisette sur la tête.<br />Revers : Victoire debout à droite tenant une couronne. [[Bibliotèca Nacionala de França|Bibliothèque nationale de France]].</center>
</gallery>

== Nòtas e referéncias ==
{{Referéncias}}

== Annèxas ==

=== Articles connèxes ===

* Genealogia dels Merovingians
* Falses Merovingians
* Lista dels reis dels Francs saliens

=== Ligams extèrns ===
{{Liens}}
* [https://www.ruesdelyon.net/rue/549-rue-childebert.html Histoire de la rue Childebert à Lyon], Rues de Lyon

* <span class="liste-horizontale noarchive"><span class="wd_identifiers">Ressource relative aux beaux-arts<span class="noprint wikidata-linkback">[[Fichier:Blue_pencil.svg|ligam=https://www.wikidata.org/wiki/Q212852?uselang=fr#identifiers|linha_de_basa|class=noviewer|10x10px|Voir et modifier les données sur Wikidata]]</span></span> : </span>
** <span class="liste-horizontale noarchive">[https://www.britishmuseum.org/collection/term/BIOG200513 <span lang="en" class="lang-en">British Museum</span>]</span>  
* <div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers">Notices dans des dictionnaires ou encyclopédies généralistes<span class="noprint wikidata-linkback">[[Fichier:Blue_pencil.svg|ligam=https://www.wikidata.org/wiki/Q212852?uselang=fr#identifiers|linha_de_basa|class=noviewer|10x10px|Voir et modifier les données sur Wikidata]]</span></span> : 

* [https://www.britannica.com/biography/Childebert-I ''Britannica''] 
* [https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/childebert-childebert-i ''Brockhaus''] 
* [http://www.deutsche-biographie.de/10242716X.html ''Deutsche Biographie''] 
* [http://www.sapere.it/enciclopedia/Childeb%C3%A8rto%2BI.html ''Enciclopedia De Agostini''] 
* [https://web.archive.org/web/20220116104519/http://www.enciclopedia-aragonesa.com/voz.asp?voz_id=3707 ''Gran Enciclopedia Aragonesa''] 
* [https://www.enciclopedia.cat/EC-GEC-0035617.xml ''Gran Enciclopèdia Catalana''] 
* [http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=25510 ''Hrvatska Enciklopedija''] 
* [https://www.larousse.fr/encyclopedie/personnage/wd/113358 ''Larousse''] 
* [https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/childebert-i ''Nationalencyklopedin''] 
* [https://proleksis.lzmk.hr/26455 ''Proleksis enciklopedija''] 
* [https://snl.no/Childebert_1. ''Store norske leksikon''] 
* [https://www.universalis.fr/encyclopedie/childebert-ier/ ''Universalis'']  </div>
* <div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers">[[Autorité (sciences de l'information)|Notices d'autorité]]<span class="noprint wikidata-linkback">[[Fichier:Blue_pencil.svg|ligam=https://www.wikidata.org/wiki/Q212852?uselang=fr#identifiers|linha_de_basa|class=noviewer|10x10px|Voir et modifier les données sur Wikidata]]</span></span> : 

* <span class="nowrap uid noarchive">[http://viaf.org/viaf/267206175 VIAF]</span> 
* <span class="nowrap uid noarchive">[https://isni.oclc.org/cbs/DB=1.2/CMD?ACT=SRCH&IKT=8006&TRM=ISN%3A0000000383013319 ISNI]</span> 
* <span class="nowrap uid noarchive">[http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12341131k BnF]</span> (<span class="nowrap uid noarchive">[http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12341131k données]</span>) 
* <span class="nowrap uid noarchive">[http://www.idref.fr/233343792 IdRef]</span> 
* <span class="nowrap uid noarchive">[http://d-nb.info/gnd/10242716X GND]</span> 
* <span class="nowrap uid noarchive">[https://web.archive.org/web/20230125152314/http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX5658048 Espagne]</span> 
* <span class="nowrap uid noarchive">[https://dbn.bn.org.pl/descriptor-details/9810593982305606 Pologne]</span> 
* <span class="nowrap uid noarchive">[https://opac.vatlib.it/auth/detail/495_28270 Vatican]</span> 
* <span class="nowrap uid noarchive">[https://www.worldcat.org/identities/viaf-267206175 WorldCat]</span>  </div>
* [https://www.ruesdelyon.net/rue/549-rue-childebert.html Histoire de la rue Childebert à Lyon], Rues de Lyon
{{Succession/Début|titre=Roi des Francs}}
{{Succession/Ligne|couleur1=skyblue|couleur2=|couleur3=skyblue|avant={{noble|Clovis Ier}}|nom={{noble-|Childebert Ier}}|après={{noble|Clotaire Ier}}|période=}}
{{Succession/Fin}}
[[Categoria:Noblesa franca]]
[[Categoria:Merovingian]]
[[Categoria:Rei dels francs]]