Chaperona
En biologia cellulara, ua chaperona qu'ei ua proteïna qui ajuda ua auta proteïna a plegá's correctament e donc a aquesir ua forma correcta dens l'espaci.
Certas chaperonas que son aperadas Hsp (de l'angles Heat shock protein "proteïna de truc de calor") qui emparan las proteïnas deus daumatges causats per la calor (que las proteïna be'n son hèra sensiblas). Que hon las purmèras chaperonas descobertas per'mor que n'i a qui son sintetizadas peu bacteri Escherichia coli (èstes vius lo miélhers estudiats peu l'òmi)
D'autas chaperonas que's ligan dab las proteïnas de tira arron la loa sintèsi entà empachar cap mau plegament. Ua soscategoria de chaperonas que son las chaperoninas que, dab un ceucle dobla, b'emparan las proteïnas en las embarrar.