Capèla de Nòstra Dama dels Auzil

Capèla de Nòstra Dama dels Auzils

Donadas
Tipe	Priorat
Localizacion geografica
Estat	França
Division territoriala francesa	França metropolitana
Region francesa	Occitània
Departament	Aude
Comuna francesa	Grussan
Activitat
Diocèsi diocèsi de Carcassona e Narbona  (paroisse Sainte-Croix-en-Narbonnais (fr) ) Religion Catolicisme

La Capèla de Nòstra Dama dels Auzils es una capèla catolica de rite roman situada a Grussan, dins lo Narbonés.

Lo santuari

La primièra mencion coneguda del mot auzils apareis per una acquisicion que se passèt a la fin del sègle XIn; s'i parla d'un prieuré. Mai d'un actes de l'Edat Mejana signalan l'existéncia d'una glèisa : en 1248 Sancta Maria des Auzillis, en 1344 Ecclesia Beate Marie dels Auzils).

La capèla actuala es bastida en 1635, a partir segurament d'aquesta construccion anciana. (Inscripcion e data sul lindal: 1743). Serà restaurada mai d'un còps, notadament:

• en 1823, reparacion del sanctuari e subretot de l'estatua de la Vèrja datada del sègle Xvnqu'èra estada grevament mutilada pendent la Revolucion.

• en 1854, pendent lo ministèri del curat REUIL, remesa en estat del bastiment e del camin.

• en 1932, refeccion de la teulada de la capèla e del camin, mercé al curat Pierre FERRIER amb l'ajuda dels parroquians.

• en 1980, a la seguida d'una invasion de termits, trasformacion de la capèla per de volontaris jos la direccion del curat Jean Pauc :
  • supression de las fustariás contaminadas (galariás lateralas, tribuna )
  • pintura en engana-l'uèlh, sul mortièr de cauç de las parets assanidas, dels ex-voto panats en 1967
  • restauracion de l'estatua de Nòstra Dama

Lo cementèri marin

(escaissat l'alèa dels naufragièrs)

Bordant lo camin que mena a la capèla, vint e sièis cenotafes (clòts sens còs) son erigits a la memòria dels marinièrs desapareguts en mar. Lo mai ancian data de 1844. Cada tomba pòrta lo nom del marinièr perdut en mar e lo raconte de son naufragi. La beutat del site e d'aquestes edificis balha pas una impression de tristum, mas puslèu una sensacion de proteccion e de tranquillitat.

Lo 10 de setembre de 2020, a l'occasion del festenal de las luchas popularas, una lausa es estada pausada a la memòria dels migrants defuntats en Mediterranèa. Dos jorns puèi, es estada demolida.

Los pelegrinatges

Un còp èra, i aviá pas qu'un pelegrinatge : lo del diluns de Pentacosta, que menava a Nòstra Dama non solament los estatjants de Gruissan e de las campanhas de la Clapa, mas tanben los de Narbona, Armissan e Vinassan. Los patrons pescaires èran al davant de la procession. Davant eles marchava lo que carrejava un Crist bèl e pesuc en fusta. Aquesta peniténcia s'arrestèt la primièras annadas del sègle XIXen, segurament a la seguida de la mòrt d'un portaire aprèp aquela espròva terribla.

A partir de 1797, un segond pelegrinatge foguèt organizat, lo diluns de Pascas, per comemorar la tragèdia del 10 ventôse an V (28 de febrièr de 1797) . Aquel jorn, una tempèsta espantabla neguèt 32 pescaires de Gruissan a l'entorn del grau de la Vielha Novèla. Dempuèi, a l'ocasion de cada pelegrinatge, una absoute es balhada fàcia a la mar, sus las grasas de la capèla, a l'intencion de totes los que son defuntats en mar. Tré 1835, un tresen pelegrinatge es creat, lo primièr dimenge de setembre, per mercejar la Verge de la fin del colera, que, aquesta annada, faguèt 94 victimas a Gruissan.

Dins la primièra mitat del sègle XXen, la data n'es avançada al darrièr dimenge d'agost. A l'ora d'ara, es estat remplaçat pel del 15 d'agost, fèsta de l'Assompcion de Maria.

En defòra d'aquestes pelegrinatges organizats, de personas o de grops complissan un acte de peniténcia, en montant, pè descauç o de genolhon, la senda rocassuda pròche la capèla, per implorar Nòstra Dama de protegir un pròche (gravament malaut, partit per la guèrra ...).

Toponimia

D’aprèp Marc Héléna, la significacion del mot ausil se prestèt a mai d'una interpretacions :

• ausir : lo pòble creguèt longtemps que Nòstra Dama dels Auzils sonhava la sordièra: etimologia fantasiosa.

• ausit (participi passat del vèrbe ausir) : comprés dins lo sens de exauça, s'agís de las personas que la pregària es estada aculhida amb benvolença per la Verge mas es una etimologia falsa.

• ausèlh : etimologia a escartar, aquesta prononciacion es pas locala, que se ditz aucèl.

• auxilium : mot latin significant ajuda, secors, assisténcia. Los Grussanòts son totjorn estats de mond de la mar, e non pas de terrenals recentament lançats sus la Mar Granda. Afrontèron sens relambi perilhs e chavanas, pescaires e marinièrs se virèron naturalament cap a Nòstra Dama per sollicitar proteccion o per la mercejar del secors obtengut. Èra l'objècte d'una veneracion bèla. Quand al sègle XIXen, una devocion ferventa cap a Maria, sonada Nòstra Dama del Bon Secors, s'espandiguèt, lo mot occitan foguèt raprochat del mot latin. Es atal que Nòstra Dama. dels Auzils foguèt tanben Nòstra Dama. de Bon Secours, es aquò que rebaton los escrits de l'épòca. Aquesta etimologia es dobtosa.

• ausilh : arbre que farguèt la vegetacion naturala del massís de la Clapa. Aquesta ipotèsi es confortada pel fait que lo mot ausilh foguèt tanben balhat a de luòcs: en 1305, Clap dels Ausils , en 1345 Plan des Auzils e una bòria, dins la comuna de Brugairolles, pòrta lo nom "les Auzils".

Lo raubament dels ex-voto

En 1967 la pòrta de la capèla es copada et un cinquantenat d’ex-voto son panats. Aquel drama trebola los grussanòts que cèrcan dins los granièrs de fotos vielhas dels ex-voto panats perfin de los remplaçar o almens de los tornar pintrar. Mercé a l'intuicion de l'abat Pauc, conservator de las antiquitats del departament, qu'avia agut a còr de los fotografiar abans lo raubament, las reproduccions van poder se faire.

La renovacion començara un an puèi jos la responsabilitat de Robert Cassin, Restaurator als Monuments Istorics. Robert Cassin amb l'ajuda de las fotos, reprodusis los ex-voto directament sus las parets de la capèla en utilizant la tecnica del "egene-l'uèlh". L'illusion es perfièita e los ex-voto pas panables. En 1981, totes los Grussanòts son al rendetz-vos per inaugurar la capèla renovada. Nòstra Dama dels Auzils a retrobat sa beutat d’un còp èra, amb 73 ex-voto e 27 maquetas tornamai en plaça.