Batalha de Metemma
La batalha de Metemma ò batalha de Gallabat se debanèt dau 9 au 10 de mai de 1889 entre l'Empèri Etiopian e lo Sodan Madista. Es un eveniment important de l'istòria d'Etiopia en causa de la mòrt de l'emperaire Yohannes IV. La batalha s'acabèt per una desfacha etiopiana e una victòria madista mai lei pèrdas dei venceires èran tròp importantas per l'esplechar.
La batalha foguèt entraïnada per una incursion madista que capitèt de pilhar Gondar, capitala istorica d'Etiopia. Lo negus Yohannes IV decidèt après mai d'una esitacion d'organizar una expedicion per atacar a son torn lo territòri sodanés. Reüniguèt una armada de 150 000 òmes que se turtèt a una fòrça madista, en partida fortificada, de 85 000 combatents. Gràcias a un equipament e un comandament melhors, leis Etiopians rompèron la linha defensiva dei Madistas que subiguèron de pèrdas importantas. Pasmens, avans l'afondrament finau de la defensa, Yohannes IV, que menava sei tropas segon la tradicion militara etiopiana, foguèt tuat entraïnant la dispersion de l'armada etiopiana. Quauquei jorns après la batalha, un grop de Madistas capitèt d'infligir una desfacha novèla ai rèstas de l'armada etiopiana e de capturar lo cadabre de Yohannes. Sa tèsta foguèt mandada a Òmdurman coma simbòl de la victòria.
La mòrt dau negus entraïnèt un periòde de crisis intèrnas en Etiopia ambé la presa dau poder per Menelik II que deguèt luchar còntra Ras Mengesha, eiretier legitim de Yohannes IV. Regardant lei Madistas, avián perdut la màger part de sei tropas experimentadas e sei pèrdas totalas èran belèu superioras a seis adversaris. Ansin, lei dos camps arrestèron leis operacions importantas e se limitèron d'ara endavant a d'escaramochas frontalieras.