Veire la font de Aristèu

[[Fichièr:Aristaeus_Bosio_Louvre_LL51.jpg|drecha|vinheta|385x385px|Aristèu par François-Joseph Bosio (1768-1845), [[Lovre|musée du Louvre]]]]
Dins la [[mitologia grèga]], '''Aristèu''' (en [[grèc]] ancian Ἀρισταῖος) es un [[Eròi grèc|eròi]], filh d'[[Apollon]] e de la nimfa [[Cirèna (mitologia)|Cirèna]], associat a l'activitat pastorala e & l'agricultura.

== Mite ==
Foguèt elevat per las nimfas que li aprenguèron a calhar lo [[lach]], a cultivar los [[Olea europaea|olivièrs]], e a s'ocupar de las [[Abelha|abelhas]]<ref>{{Ouvrage|langue=english|auteur1=Haralampos V. Harissis, Anastasios V. Harissis|titre=Apiculture in the Prehistoric Aegean.Minoan and Mycenaean Symbols Revisited. Appendix: Virgil’s Aristaios: an ancient beekeeping educational myth|lieu=Oxford|éditeur=British Archaeological Reports|année=2009|pages totales=|isbn=|lire en ligne=https://www.academia.edu/2509815/Aristaeus_Eurydice_and_the_ox-born_bee._An_ancient_educational_beekeeping_myth|passage=}}</ref>. Enamorat, foguèt la causa de la mòrt la sieuna [[driada]] [[Euridice]], la perseguissent lo jorn de sas nòças amb [[Orfèu]]<span></span>: alara fugissiá endavant d'el, apercebèt pas sota sos pés una sèrp amagada dins las èrbas nautas. La [[fissada de la sèrp]] li prenguèt la vida. Per la venjar, las nimfas, sas companhas, faguèron perir totas las abelhas d’Aristèu. Sa maire Cirèna, de qui implorèt ajuda per reparar la pèrda, lo menèt consultar [[Protèu]], qu'aviá ausit la causa de son malastre, e Aristèu recebèt òrdre d'amastigar los manes d'Euridice amb de sacrificis expiatòris. Docila a sos conselhs, Aristèu, avent sul pic immolat quatre taurèls e tant de vedèlas, ne vengèt sortir un fum d'abelhas que li permetèt de tornar far los bornats.<ref>{{Harvnb||Grant et Hazel|p=51|id=Grant & Hazel}}</ref>

Esposèt [[Autonoé (mythologie)|Autonoèa]], filha de [[Cadmos]], qu'aguèron [[Actéon|Acteon]]. Après la mòrt d'aqueste filh esquiçat per sos cans, se retirèt a [[Kea|Ceos]], illa de la [[mar Egèa]], alara desolada per una pèsta que faguèt acabar donant als dieus de sacrifiis; d'alà, passèt en [[Sardenha]] que civilizèt lo primièr, enseguida en [[Sicília]] ont lo meteis faguèt, e fin finala en [[Tràcia]] ont [[Dionís]] l'inicièt a las orgias. Establit sul [[Monts Balcans|mont Emos]] qu'aviá causit per demorança, e i dispareguèt<ref>{{Harvnb|Grant et Hazel|p=51|id=Grant & Hazel}}</ref>. Los dieus lo placèron dins las estelas, e, selon unes autors, venguèt le signe del [[Aqüari (constellacion)|Aqüari]].

Los Grècs l'onoravan coma un dieu, subretot en Sicília; foguèt una de las grandas divinitats campèstras, e los pastres li fasián un culte particular. [[Erodòt]] conta qu'Aristèu apareguèt a [[Cizic]], après sa mòrt, que desapareguèt un segond còp, e, après tres cents ans, tornèt aparéisser encara a [[Metapont]]. Aquí enjonguèt als abitants de li erigir una estatua près d'aquesta d'Apollon, injoncion qu'aquestes se conformèron après aver consultat l'oracle. Aristèu, seguent [[Plutarc]], quitava e tornava prene son alma a volontat, e, quand sortissiá de son còrs, los assistents lo vesiá jos la forma d'un cèrv.

== Culte ==
Son culte èra per exemple espandit en [[Beocia]], a Ceos, en [[Sicília]], en [[Sardenha]], en [[Thessalie|Tessàlia]] e en [[Macedònia (Grècia)]]<ref>Théophraste, ''[//fr.wikipedia.org/wiki/Des_Vents_(Th%C3%A9ophraste) Des vents]'' (Fragment 14)</ref>.

Lo sol sanctuari conegut que li es dedicat se trapa a [[Ieras]] ([[Provença]])<span></span>: se faguèt d'escavacions dempuèi los ans 1970 e se repertorièt 40 000 fragments de teralhas.

== Aristèu dins l'art ==
* L'escultor [[François Rude]] (1784-1855) obtenguèt lo prèmi de Roma d'escultura en [[1812]] amb ''Aristèu deplorant la pèrda de sas abelhas''<ref>Wassili Joseph, « Sophie et François Rude, deux œuvres à l'unisson », ''Dossier de l'art'', hors-série n° 19, octobre 2012, pp.12-21.</ref>.
* L'escultor Ernest-Eugène Hiolle (1834-1886) obtenguèt lo grand prèmi de Roma d'escultura en 1862 amb ''Aristèu deplorant la pèrda de sas abelhas''.
* Lo pintre american Cy Twombly (1928-2011) penchèt en 1973 una seriá de tres dessenhs<ref>{{Ouvrage|langue=anglais|auteur1=Nicola Del Roscio|titre=Cy Twombly - Drawings Cat. Rais. Vol.6 1972-1979|passage=|lieu=|éditeur=|année=|pages totales=|isbn=|lire en ligne=}}</ref> tutulats ''[http://justanothermasterpiece.tumblr.com/post/15195506837/cy-twombly-aristaeus-mourning-the-loss-of-his Aritaeus mourning the lost of his bees]''.

== Notas e referéncias ==
<references />
== Fonts ==
* Apollodore {{ApoBib}} (III, 30).
* Bacchylide (fr. 45 [édition ?]).
* Callimaque {{CalHym}} (V, ''Le Bain de Pallas'', 106).
* {{Catalogue des femmes}} (fr. 93).
* {{DioBib}} (IV, 81, 1).
* Hygin{{HygAst}} (II, 4), {{HygFab|compact}} (161).
* Nonnos de Panopolis{{NonDio}} (V, 212 ; XIII, 253).
* {{OviFas}} (I, 363).
* Pausanias{{PauDes}} (X, 17, 3).
* {{PinOde}} (''Pythiques'', IX, 3).
* {{VirGéo}}, Chant IV (315-558)

[[Categoria:Eròi grèc]]