Aridoamerica

L’Aridoamerica es le nom donat a la vasta zona culturala que s'espandissiá, abans la colonizacion europèa a aqueles territòris, al nòrd oèst de la Mesoamerica e que se ne diferenciava per son clima fòrça arid, que favorizèt gaire lo desvolopament de l'agricultura e de la sedentarizacion^[1]. En consequéncia, los pòbles aridoamericans èran subretot de caçaires culhadors nomads^[2]; interagissavan fòrça mens los uns amb los autres que los pòbles mesoamericans e lors tradicions culturalas èran donc mai diversas^[3].

Istoriografia[modificar | Modificar lo còdi]

Lo tèrme d'Aridoamerica foguèt inventat per Paul Kirchhoff per completar sa definicion de la Mesoamericana. Pasmens, a la diferéncia d'aquel airal cultural plan marcat per fòrça caracteristicas comunas a totes los pòbles mesoamericans, l'Aridoamerica a pas d'unitat culturala fòrta. En efièch, sa foncion primièra èra de destriar las culturas mesoamericanas d'aquelas que s'èran desvelopadas mai al nòrd.

Abans Kirchhoff, Alfred Kroeber aviá nomenat aquela region coma lo Sud Oèst. Aquel tèrme qu'es mai emplegat en anglés, implica lo vejaire dempuèi una perspectiva geografica centrada suls EUA que dempuèi Mexic aquel Sud Oèst es al Nòrd

La creacion d'aquel concèpte mens coerent e men apregondit ulterior a aquel de Mesoamerica es mai ligada a la mesconeissença dels pòbles qu'avián demorat dins la region abans l'arribada dels Europèus, puslèu que d'una unitat culturala remarcabla^[4].

Caracteristicas culturalas[modificar | Modificar lo còdi]

Los pòble d'Aridoamerica, per causa del contèxte ecologic arid ont vivian, èran mai isolats e mens nombroses qu'aqueles de Mesoamerica. Lors interaccions politicas, culturalas e economicas èran donc fòrça mens presentas e durablas qu'aquelas dels Mesoamericans. Aquò explica la granda diversitat de las tradicions culturalas dels pòbles aridoamericans^[3].

Los pòbles aridoamericans, per de causas climaticas arida, desvolopèron pauc l'agricultura, e demorèron sobretot de caçaires culhadors fòrça pauc carnivors e nomads^[5].

Geografia[modificar | Modificar lo còdi]

L'Aridoamerica s'espandissiá:

sul territòri de l'actual Mexic:
- gaireben tot lo Tamaulipas e lo Nuevo León;
- una partida del nòrd de San Luis Potosí, de Zacatecas e de Durango;
- lo Coahuila;
- una granda partida del Chihuahua, al nòrd èst;
- una partida de la còsta oèst e del nòrd èst de Sonora;
- la Bassa Califòrnia;
sul territòri dels actuals Estats Units d'America:
- gaireben tota la Califòrnia;
- gaireben tot lo Nevada;
- la mitat oèst d'Utah;
- un quart nòrd oèst e un quart sud èst d'Arizona;
- gaireben tot lo Nòu Mexic;
- una partida del sud e de l'oèst de Tèxas.