Veire la font de Arcàdia

L’'''Arcàdia''' (en [[grèc ancian]] {{Grèc ancian|Ἀρκαδία}} / {{Lang|grc-Latn|''Arkadía''}}, en [[Grec moderne|grec modèrne]] Αρκαδία) es una region de la [[Grècia]] situada al centre de la [[Peloponès|peninsula del Peloponès]]. Son relèu es fòrça montanhós, subretot al nòrd e es banhada a l'èst per la [[mar Egèa]]. Tirant son nom del personatge mitologic [[Arcas]]<ref>Veire Ovidi, ''Los Fastes'', Libre I</ref> , constituís tanben un districte regional de la periferia del Peloponès, que la capitala es [[Trípol (Grècia)|Trípol]].

== Geografia ==
''[[Iliada|L'Iliada]]'' cita los toponimes seguents (II, 603-614): Enispe ''batuda pels vents''; [[Mantinèa]] ''la graciosa'' ; Orcomèna ''rica en tropèls de motons'' ; Parrasia ; Fenèa ; fèras ''plan bastida'', ont regnèt Diocles que lo paire Orsiloc nasquèt del fluvi Alfèa<ref>[[Iliada]] V, 542-548)</ref> ; Ripé ; Estratie ; Estinfala ; Tegèa.

Sos cors d'aiga màger son l'Alfèa, l'Erimant, lo Ladon.

== Istòria ==

=== Antiquitat ===
L'Arcàdia èra un país de vilatges, qu’aguèt pas jamai agut un pes fòrt dins la politica grèga. Mantinèa e Tegèa foguèron pasmens mescladas a l'espandiement [[Esparta|esparciat]], subretot al sègle AbC.

Pendent longtemps l'Arcàdia aguèt pas de govèrn central: mai tard, [[Esparta]] podent pas mai s'i opausar, [[Megalopolis]], capitala de tota l'Arcàdia, foguèt bastida ([[-370|370 AbC.]]).

Aqueste país foguèt primièr governat per de reis, coma: 

* Estinfalos
* Licurg
* Aristocrata II, après el la reialtat foguèt aboliada, (671 AbC.), qu’el aviá traït los Messenians qu’èra un aliat.

Es d’aquesta region rurala que se n’anèt[[Evandre]] per fondar una colònia en [[Itàlia]], près del mont Aventin.

Una confederacion arcadiana contra [[Esparta]] foguèt creada per Epaminondas al  sègle IV AbC, que rejonguèt mai tard la Liga aquèa, qur li donèt un de sos mai grands generals, Filopemen. 

Partegèt, après la presa de [[Corint]] en [[-146|146 AbC.]] l’astre de la Grècia, e, a l’escasença de la division de l'empèri roman, faguèt partit de l'[[Empèri Bizantin|Empèri roman d'Orient]]. 

Foguèt desligada de l'Empèri, amb la Morèa, après la [[Quatrena Crosada|Quatrena crosada]] en [[1204]], e foguèt conquerida en [[1470]] pels [[Empèri Otoman|Otomans]], que la gardèron (amb una interrupcion de [[1699]] a [[1714]] al benefici dels [[Republica de Venècia|Venets]]) fins a l'[[Guèrra d'Indepéndencia de Grècia|insurreccion]] de [[1822]], après que foguèt integrada dins lo [[Grècia|Reialme de Grècia]].

== Mitologia ==

=== L'Arcàdia dins l'Antiquitat ===
La legenda fa nàisser [[Zèus]] en Crèta ([[Esiòde]]) o en Lidia (Eumelos), o en Arcàdia (Callimac). Dins la version arcadiana, Zèus seriá nascut sul [[mont Licèu]], en Arcàdia, puèi levat a Lictos, mas los Creteses afirmavan qu’èra nascut dins una cauna del mont Ida o del mont Dicte. 

Dins lo ''[[Lo Banquet (Platon)|Banquet]]'' de [[Platon]], [[Socrates]] interven a la fin per expausar una tèsi que declara téner de Diotima, preira arcadiana.

Dins las ''[[Metamorfòsis (Ovidi)|Metamorfòsis]]'' d'[[Ovidi]] (vèrs 163-243), Jupitèr transfòrma lo rei d'Arcàdia Licaon en lop per lo castigar d'aver assajat de li servir un sopar de vianda umana. 

Enseguida, l'Arcàdia, contrada rustica ont s’èra a vegada practicat de sacrificis umans<ref>Bernadette Arnaud, ''Les Grecs adeptes du sacrifice humain ?'' dans « Sciences et Avenir » du 9 oct.2016 sur [https://www.sciencesetavenir.fr/archeo-paleo/anthropologie/une-sepulture-decouverte-dans-un-sanctuaire-dedie-a-zeus-relance-le-debat-sur-la-pratique-du-sacrifice-humain-chez-les-grecs-dans-l-antiquite_107262]; voir aussi [[Bernard Sergent]], ''Les Trois fonctions indo-européennes en Grèce ancienne'', vol. 1: ''De Mycènes aux Tragiques'', Économica, Paris, 1998 {{ISBN|2-7178-3587-3}}</ref> tampauc venguèt pauc a pauc lo simbòl d'un [[edat d'aur]] emplit d'idillis entre pastorèls e/o pastorèls e pastorèlas, simbòl d'un mond risent ont las pastoralas aurián constituit lo màger divertiment musical. Aqueste mite influencièt una partida non negligibla de la musica e dels opèras barròcs (''« Il pastor fido »'' e sos avatars, per exemple...).

Aquesta representacion de l'« edat d'aur » s'enrasiga dins la poèsia bucolica latina e ellenica, ont l'Arcàdia èra representada coma lo país astruc, lo país ideal. La poèsia antica, coma [[Virgili]] dins ''Las Bucolicas'' o [[Ovidi]] dins ''Los Fastes'', descriviá l'Arcàdia coma un luòc primitiu e idillic poblat de pastres, vivent en armonia amb la natura.

=== L'Arcàdia a la Renaissança ===
[[Fichièr:Pastore di Arcadia tratto da oltre n. 145.jpg|alt=Shepherd of Arcadia , a neoclassical masterpiece by Cesare Saccaggi from Tortona.|vinheta|''Shepherd of Arcadia'', a neoclassical masterpiece by Cesare Saccaggi from Tortona.]]
L'Arcàdia es alara « un país mitic, una tèrra de pastres ont se viviá astruc d'amor e que fòrça poètas avián cantat. » L'acadèmia de l'Arcàdia foguèt fondada en 1690 a [[Roma]].

Al sègle XVII espelisson d’Acadèmia, en Itàlia primièr amb la [[Camerata fiorentina|Camerata Fiorentina]], puèi pertot en Euròpa. Las Acadèmias amassan de savents e d’expèrts causits pel sobeiran. Eles sols son atal "abilitats" a discutir solemne dels subjèctes de lor especialitat. Atal naisson l'Acadèmia de las Arts, l'Acadèmia de las Sciéncias, l'Acadèmia de Medecina, jos l'egidi de personalitats avent recebut lo Privilègi reial. En marge d’aqueste luòc de debats oficials, las Arcadias se crean e, s'apièjan sus l'ideal democratic dels Ancians, prepausan a totes los ciutadans sens distinccion de debatre dels subjèctes fins alara disputats dins los cercles privilegiats. Aqueste movement europèa favorisa enseguida lo desvelopament de las doctrinas democraticas del [[Sègle de las Luses|sègle de las Luces]]. La representacion de l'« edat d'aur » arcadian tanben provesiguèt lo « libertinatge intellectual » dels sègles que precediguèron la Revolucion francesa<ref>Lo tèrme ''libertin'' (del [[latin]] ''libertinus'', « esclau que ven d’èsser liberat », « afranquit »): lo libertin es aqueste que torna suls [[Dògma|Dògmas]] establits, es un ''liure pensaire'' o ''libertin d’esperit'' segon André Lagarde, Laurent Michard, ''sègle XVIII'', Bordas, 1961, p. 13, Gianluca Mori et Alain Mothu (dir.), ''Philosophes sans Dieu : textes athées clandestins du XVIIIe siècle'', Paris, Honoré Champion, 2005, Françoise Charles-Daubert, [http://hyperspinoza.caute.lautre.net/spip.php?article956 "Spinoza et les libertins"], ''Hyper-Spinoza'', Publicat lo 3 de mai de 2004 e René Pintard, ''Le Libertinage érudit dans la première moitié du XVIIe siècle'', Slatkine, 2000, {{ISBN|978-2-05-101818-0}}.</ref>.

=== Mitologia modèrna ===
[[Fichièr:Nicolas_Poussin_-_Et_in_Arcadia_ego_(deuxième_version).jpg|vinheta|300x300px|''Et in Arcadia ego'' per [[Nicolas Poussin]] (1637-1638) [[Lovre]].]]
Lo quadre de [[Nicolas Poussin]] titulat ''Et in Arcadia ego'' es a l'origina d’un ensems d’especulacions que se mesclan a l'afar de l'[[abat Saunièra]], rector de [[Rènnas del Castèl]], qu’aviá portat de son viatge a París una reproduccion d’aqueste quadre. Se pretend entre autres, qu'un monument que se tropava dins la region ([[Arcas (Aude)|Arcas]]) seriá lo modèl del tombèl representat per Poussin<ref>Lo primièr qu’aja escrich al subjècte seriá [[Gérard de Sède]] dins un libre consacrat als [[Merovingians]] paregut en 1973.</ref>,<ref>Fastic per las nombrosas visitas del site, lo proprietari faguèt levar aqueste « tombèl d'Arcas », {{cf.}} André Douzet, ''Nouvelles lumières sur Rennes-le-Château'', éd. Aquarius, 1998, Genève, P.98.</ref>. Pasmens, aqueste « tombèl » foguèt bastit en 1903 e podèt pas aver servit de modèl a un pintre del sègle XVII<ref>André Douzet, ''Nouvelles lumières sur Rennes-le-Château'', éd. Aquarius, 1998, Genève, {{P.|105}}.</ref>. Per d'autres, caldriá deschifrar l'anagrama constituida per l'inscripcion ''Et in Arcadia ego'' qu’i es inscrich, que significariá « Sai ont es lo tombèl del Crist. »

En 1974 lo cantaire grèc [[Demis Roussos]] enregistra una cançon que lo títol es "Lovely Lady Of Arcadia" (album "My Only Fascination").

''Arcadie'' foguèt lo nom d'una de las primièras associacions omosexualas (e de sa revista) en França (1954-1982). Per de rasons ligadas a l'evocacion de la retirada e del repaus, Arcàdia es tanben lo nom diferents establiments de repaus, coma d’ostals de retirada, etc.

Ara, l'Arcàdia contunha d'èsser una influéncia artistica. [[Pete Doherty]] i fa fòrça referéncia e l'imatgina coma un luòc idillic cap a ont sa nau ''Albion'' (vièlh nom poetic de l'Angletèrra) seriá a viatjar. Es tanben un luòc utopic sens règlas ont, segon el, seriá plan possible que de cigaretas i crescan als arbres.

== Sites archéologiques ==

* Teatre e agora de [[Megalopolis]].
* Anciana vila d'Orcomèn.
* Temple d'[[Asclèpi]] a Gortina (Arcàdia).

== Municipalitats ==
[[Fichièr:2010_Dimi_Arkadias_numbered.svg|vinheta|Los dèmas (municipalitats) d'Arcàdia après la refòrma Kallikratis (2010) : 1. Tripol, 2. Cinoria-del-Nòrd, 3. Gortinia, 4. Cinoria-del-Sud 5. Megalopolis]]
{| class="wikitable"
!Dèma (municipalitat)
!Cap luòc
!Districte municipal
!YPES code
!Cap luòc
!Còde postal
|-
|2. Cinoria del Nòrd
|Astros
|Cinoria del Nòrd
|0503
|Astros
|220 01
|-
| rowspan="3" |4. Cinoria del Sud
| rowspan="3" |Leonidio
|Kosmas
|0511
|Kosmas
|230 58
|-
|Leonidio
|0514
|Leonidio
|223 00
|-
|Tiros
|0501
|Tyros
|220 29
|-
| rowspan="8" |3. Gortinia
| rowspan="8" |Dimitsana
|Dimitsana
|0506
|Dimitsana
|220 07
|-
|Iraia
|0507
|Palumba
|220 28
|-
|Klitor
|0508
|Mygdalia
|220 14
|-
|Kondovazena
|0509
|Kondovazena
|220 15
|-
|Langadia
|0512
|Langadia
|220 03
|-
|Trikolones
|0519
|Stemnitsa
|220 24
|-
|Tropaia
|0521
|Tropaia
|220 08
|-
|Vytina 
|0504
|Vytina
|220 10
|-
| rowspan="3" |5. Megalopolis
| rowspan="3" |[[Megalopolis]]
|Falaisia
|0522
|Leontari
|220 21
|-
|Gortina
|0505
|Karytaina
|220 22
|-
|Megalopolis
|0516
|Mégalopolis
|222 00
|-
| rowspan="8" |1. Trípol
| rowspan="8" |[[Trípol (Grècia)|Trípol]]
|Falanthos (en)
|0523
|Davia
|221 00
|-
|Korynthos (en)
|0510
|Steno
|221 00
|-
|Levidi (en)
|0513
|Levidi
|220 02
|-
|Mantinèa
|0515
|Nestani (en)
|220 05
|-
|Skyritida (en)
|0517
|Vlachokerasea
|220 16
|-
|Tegèu
|0518
|Stadio
|220 12
|-
|Trípol
|0520
|Tripoli
|221 00
|-
|Valtetsi
|0502
|Kato Asea
|220 27
|}

== Ligams ==

* [[Alonistena]]
* [[Astros]]

== Bibliografia ==

* Sus l'idèa de l'edat d'aur arcadiana:
** André Delaporte, ''Bergers d'Arcadie, le mythe de l'Âge d'Or dans la littérature française du XVIIIe siècle'', Pardès 1989.
** André Delaporte, ''L'idée d'égalité en France au XVIIIe siècle'', P.U.F., Paris 1987

* Sul quadre de [[Nicolas Poussin]] :
** Yves Bonnefoy, « Les Bergers d'Arcadie », dans ''Dessin, couleur et lumière'', Paris, Mercure de France, 1995, p. 117-148.

== Nòtas e referéncias ==
{{Referéncias}}

[[Categoria:Grècia antica]]
[[Categoria:Pàgines amb traduccions sense revisar]]