Lista dels reis de Portugal

Vaquí una lista dels Reis de Portugal, dempuèi l'independéncia del Contat Portucalense en relacion amb lo reialme de Leon, en 1139, jos l'aflat d'Anfós I de Portugal, e conte de Portucale, lo primièr Rei de Portugal fins a l'installacion de la Republica Portuguesa, lo 5 d'octobre de 1910, que depausèt lo darrièr rei portugués, Manuèl II de Portugal.

Reialme de Portugal (1139-1910)[modificar | Modificar lo còdi]

1a Dinastia – Dinastia de Borgonha / Dinastia Afonsina[modificar | Modificar lo còdi]

Article principal : Dinastia de Borgonha.

#	Nom	Començament del regne	Fin de regne	Escai(s)	Notas
Ostal regnant: Borgonha
1	Anfós I de Portugal	27 de julhet de 1139	6 de decembre de 1185	Lo Conquistador Lo Fondador Lo Grand	Tanben nomenat Alfons Enric (Alfons, filh d'Enric de Borgonha, conte de Portucale; d'aqui ven la designacion que los musulmans li atribuiguèron, Ibn-Arrik - «filh d'Enric»).
2	Sans I de Portugal	6 de decembre de 1185	27 de març de 1211	Lo colonizator
3	Alfons II de Portugal	27 de març de 1211	25 de març de 1223	Lo Gròs Lo Crassós lo Forcat O Legislator
4	Sans II de Portugal	25 de març de 1223	11 de junh de 1247	L'encapelat Lo Piós Lo Rei Capucha	Depausat pel papaInocencio IV al I Concili de Lion, en julhet de 1245, jos l'acusacion de «rex inutilis», deguèt abdicar en 1247, s'exiliant a Toledo, e moriguèt pauc de temps après, al començament de 1248.
5	Anfós III de Portugal	3 de genièr de 1248	16 de febrièr de 1279	Lo Bolonhés	Acaba a la reconquista de Portugal.
6	Denís I de Portugal	16 de febrièr de 1279	7 de genièr de 1325	Lo Lauraire Lo Rei-Trovador Lo Rei-Poèta Lo Rei-Agricultor
7	Anfós IV de Portugal	7 de genièr de 1325	28 de mai de 1357	Lo Brave
8	Pèire I de Portugal	28 de mai de 1357	18 de genièr de 1367	Lo Justicièr Lo Crudèl Lo Brut Lo Vinjatiu Lo Quèc Lo Fins-a-la-Fin-del-Mund-Passionat
9	Ferrand I de Portugal	18 de genièr de 1367	22 d'octobre de 1383	Lo Bèl L'Inconstant L'Inconscient

Interregne (1383 - 1385)[modificar | Modificar lo còdi]

Article principal : Crisi de 1383–1385 al Portugal.

Designacion donada per tota l'istoriografia al periòde que va de la mòrt de Ferrand e l'ascension al tròn del sieu mièg fraire bastard, lo mèstre d'Avís Joan I de Portugal, e que comprend las regéncias de Alienòr Teles e del quita mèstre de Avís.

#	Nom		Començament de la regéncia	Fin de la regéncia	Notas
-	Alienòr Teles		22 d'octobre de 1383	16 de decembre de 1383	Exercís la regéncia après lo tractat de Salvaterra de Magos
-	Joan I de Portugal, mestre d'Avís		16 de decembre de 1383	6 d'abril de 1385

2a Dinastia – Dinastia d'Avís / Dinastia Joanina[modificar | Modificar lo còdi]

Article principal : Dinastia d'Avís.

#	Nom	Començament del regne	Fin del regne	Escai(s)	Notas
Ostal regnant: Avís
10	Joan I de Portugal	6 d'abril de 1385	14 d'agost de 1433	Aquel de la Bona Memòria
11	Edoard I de Portugal	14 d'agost de 1433	9 de setembre de 1438	L'Eloquent Lo Rei-Filosf
12	Anfós V de Portugal	9 de setembre de 1438	11 de novembre de 1477	L'African	Abdica en favor del filh, dins lo contèxt de sa demorança a la cort de França.
13	Joan II de Portugal	11 de novembre de 1477	15 de novembre de 1477	Lo Prince Perfiet Lo Perfiet	Aclamat rei a las Còrts de Santarém de 1477; abdica al retorn el Reialme del sieu paire, quatre jorns mas tard.
12	Anfós V de Portugal (2d regne)	15 de novembre de 1477	28 d'agost de 1481	l'African	Torna assumir la reialtat, a la demanda del filh.
13	Joan II de Portugal (2d reialme)	28 d'agost de 1481	25 d'octobre de 1495	Lo Prince Perfiet Lo Perfiet
14	Manuèl I de Portugal	25 d'octobre de 1495 ^[1]	13 de decembre de 1521	Lo Venturós Lo Benastruc Lo Pompós	Es jol sieu regne que foguèt descobèrt Brasil
15	Joan III de Portugal	13 de decembre de 1521	11 de junh de 1557	Lo Piós
16	Sebastian de Portugal	11 de junh de 1557	27 d'agost de 1578	Lo Desirat L'Amagat L'Endormit
17	Enric I de Portugal	27 d'agost de 1578	31 de genièr de 1580	Lo Cast Lo Cardenal-Rei Aquel d'Évora
-	Conselh dels Governaires del Reialme de Portugal	31 de genièr de 1580	17 de julhet de 1580 ^[2]		Antòni, Prior do Crato foguèt aclamat rei de Portugal lo 9 de Junh de 1580, a Santarém, pels sieus partisans, s'oposant tot lo rèste de sa vida a la dominacion filipine, mas sens succés.^[3]

3a Dinastia – Dinastia Filipina[modificar | Modificar lo còdi]

Article principal : Dinastia filipina.

Los sobeirans d'aquela dinastia èran tanben reis de Castelha, Païses Basses, Nápols, Sicília, Leon, Aragon, Valéncia, Galícia, Navarra, Granada, ducs da Borgonha, eca., títols genericamente reunits jos a designacion de Reis d'Espanha.

#	Nom	Començament del regne	Fin do regne	Escai(s)	Notas
Ostal regnat: Absborg
18	Felip I de Portugal	17 d'abril de 1581 ^[4]	13 de setembre de 1598	Lo Prudent	tanben Felip II en Espanha (1556-1598)
19	Felip II de Portugal	13 de setembre de 1598	31 de març de 1621	Lo Piós	Felip III en Espanha (1598-1621)
20	Felip III de Portugal	31 de març de 1621	1èr de decembre de 1640	Lo Grand	Felip IV en Espanha (1621-1665)

Pendent aquel periòde de seisenta ans, los reis se fasián representar al Portugal per un vicerei o un còs de governaires - vejatz la lista dels vicereis de Portugal.

A la revòlta del 1èr de decembre de 1640 seguent la Guèrra d'Aclamacion, dempuèi nomenada, per l'istoriografia romantica del sègle XIX, coma Guèrra de la Restauracion.

4a Dinastia – Dinastia de Bragança[modificar | Modificar lo còdi]

Article principal : Dinastia de Bragança.

#	Nom	Començament del regne	Fin del regne	Escai(s)	Notas
Ostal regnant: Bragança e Bragança-Saxe-Coborg e Gota
21	Joan IV de Portugal	15 de decembre de 1640	6 de decembre de 1656	Lo Restaurador Lo Fortunat
22	Anfós VI de Portugal	6 de decembre de 1656	12 de setembre de 1683	Lo Victoriós Lo Prisionièr	Regéncias de Luísa de Gusmão (6 de decembre de 1656 – 26 de junh de 1662) e de l'Infant Pèire (23 de novembre de 1667 – 12 de setembre de 1683)
23	Pèire II de Portugal	12 de setembre de 1683	9 de decembre de 1706	Lo Pacific
24	Joan V de Portugal	1èr de genièr de 1707	31 de julhet de 1750	O Magnânimo Lo Magnific Lo Rei-Solelh Portugués O Frairenal Lo Fidelissim
25	Josèp I de Portugal	31 de julhet de 1750	24 de febrièr de 1777	Lo Reformator
26	Maria I de Portugal	24 de febrièr de 1777	20 de març de 1816	Lo Piosa (al Portugal) La Fòla (al Brasil) La Cambiadissa	Regéncia de Prince Joan (burèl del govèrn: 1792 – 1799; regenta: 15 de julhet de 1799 – 20 de març de 1816)
-	Pèire III de Portugal	24 de febrièr de 1777	5 de març de 1786	Lo Sacristan L'Edificator	Rei consòrt de Maria I
27	Joan VI de Portugal	20 de març de 1816	10 de març de 1826	Lo Clement	Regent de Portugal 1792-1799; Prince-Regent de Portugal e Algarves 1799-1808; Prince-Regent de Portugal, Brasil e Algarves (1808-1816; Rei del Reialme Unit de Portugal, Brasil e Algarves (1816-1825); Rei de Portugal e dels Algarves e Imperaire Titular de Brasil (1825-1826)
28	Pèire IV de Portugal	26 d'abril de 1826	2 de mai de 1826	Lo Rei-Soldat Lo Rei-Emperaire Lo Libertador	Tanben Emperaire de Brasil jol nom de Pèire I de Brasil (1èr de decembre de 1822 – 7 d'abril de 1831); regent de Portugal (1831 – 1834)
29	Maria II de Portugal (1èr regne)	2 de mai de 1826	11 de julhet de 1828	L'Educatritz La Bona-Maire La Constitucionala
30	Miquèl I de Portugal	11 de julhet de 1828	26 de mai de 1834	Lo Rei Absolut L'Absolutista Lo Tradicionalista L'Usurpator L'Absolut	Regent al nom de Maria II (2 de mai de 1826 – 11 de julhet de 1828). Fouèt desposat e per sempre exclusit de la sucession.
29	Maria II de Portugal (2d reialme)	20 de setembre de 1834	15 de novembre de 1853	L'Educatritz La Bona-Maire La Constitucionala	Regéncia del paire Pèire (1831 – 1834)
-	Ferrand II de Portugal	16 de setembre de 1837	15 de novembre de 1853	Lo Rei-Artista	Rei-consòrt de D. Maria II; originari de la familha de Saxe-Coborg-Gota ^[5]
31	Pèire V de Portugal	15 de novembre de 1853	11 de novembre de 1861	L'oportunista Lo Benamat Lo Plan Amat	Regéncia del paire Ferrand (15 de novembre de 1853 - 16 de setembre de 1855)
32	Loís I de Portugal	11 de novembre de 1861	19 d'octobre de 1889	Lo Popular Lo Bom Lo Rei-Marin'
33	Carles I de Portugal	19 d'octobre de 1889	1èr de febrièr de 1908 ^[6]	Lo Diplomata Lo Martirizat Lo Martir L'Oceanograf Lo Rei-Pintre	Assassinat pels Republicans
34	Manuèl II de Portugal	1èr de febrièr de 1908	5 d'octobre de 1910	lo Patriòta Lo Malastruc L'Estudiós Lo Bibliofil Lo Rei-Saudade	Proclamacion da Republica Portuguesa

Notas e Referéncias[modificar | Modificar lo còdi]

↑ A la mòrt de Joan II de Portugal sens filhs legitims (Lo prince Alfons de Portugal (1475) moriguèt dins de condicions tregicas jamai completament claras en 1491), subrevivents dins la frairetat (l'infanta Joana de Portugal, sa sòrra, morriguèt en 1490), non sens aver ensajat de legitimar lo sieus filh natural, o infant Jorge de Lancastre, futur Duc de Coimbra, la Corona Portuguesa acabèt per passar al sieu cosin e cunhat Manuèl I de Portugal, Duc de Beja, qu'èra filh de Ferrand, Duc de Viseu (fraire del rei Alfons V de Portugal), e de Beatritz de Portugal (1430) (filha de infant Joan, o penultim dels membros de l'Ínclita Geração). Alara, pasmens del costat del paire èra fellen del rei Edoard de Portugal, e del costat de la maire, rèire felen de Joan I de Portugal, lo fach d'èsser pas eretièr dirècte, mas sens colateral.
↑ Lo 17 de julhet de 1580, a Castro Marim, tres dels cinc governaire signat la reconeissença de Felip II coma rei de Portugal. Font: História de Portugal, jos la direccion de José Mattoso, Ed: Estampa, Vol 3, p. 561 e 562, ISBN 972-33-1084-8
↑ segund d'istorians portugueses, coma Joaquim Veríssimo Serrão, Lo quita Antòni deuriá èsser rei de Portugal, al mens del 19 de Junh de 1580, data formala d'aclamacion al tròn pels sieus partisans, a Santarém, fins a la desbandada dins la batalha d'Alcântara, lo 25 d'agost seguent. Que jamai foguèt reconegut coma rei, fins a 1583, se n'èran las populacions da Terceira e d'unas ilhas d'Açores, qu'èran en guèrra e resistissian a l'invasor. La majoritat dels istorians o considèra pas coma rei portugués, degut a l'existéncia de l'epòca de tres centres de poder: aquel d'Antònio, a Lisboa, aquel de Felip II, a Badajoz, e aquel dels governaires, a Setúbal, mai que pel fach que gaireben totos los evesques, grands e senhòrs èran passat al costat de Felip II. Diversament, lo pòble l'aclamèt dins paucas ciutats e vilas do reialme, dins un ensag de resisténcia populara lèu atudada. Fonts: História de Portugal, jos la direcccion de José Mattoso, Editorial Estampa, Volum 3, p. 561 a 563, ISBN 972-33-1084-8; Dicionário de História de Portugal, coord. Joel Serrão, Iniciativas Editoriais, Volume I, p. 157 a 159.
↑ Felip II comencèt a exercir lo sieu poder fins a 1580, sonque parcialament, e mai dominava pas tot lo territòri; sonque en 1581, amb las Corts de Tomar, venguèt Rei de Portugal de jure, e sonque en 1583 capitèt a prene totes los punts qu'èran encara al Prior do Crato.
↑ Aquel cambiament de nom de la Dinastia de Bragança, regnat al Portugal, a la mòrt de Maria II de Portugal, cap a Bragança-Saxe-Coborg e Gota (o, mas correctament, Bragança-Wettin), es pas reconeguda per l'istoriografia portuguesa, essent una creacion de las istoriografias estrangièras (sobretot a francesa, que reconessián pas la sucessão per via femienina, fasent atal aplicar a la dinastia regnata al Portugal lo non dinastico del rei consòrt). Atal, pasmens se la linha de sucession ven en linha dirècta, pel maridatge de la Reina Maria II amb un prince estrangièt ( Ferrand II de Saxe-Coborg-Gota), se seriá acabat dins l'ostal Reial portugués la linha mascla d'Alfons I de Portugal, mantenguda pendent set sègles (se cal notar que l'autra reina portuguesa, Maria I de Portugal, se maridèt amb l'oncle Pèire III de Portugal, per que se mantenga lo san del primièr rei de Portugal), fasent alara passar la sang de l'ostal de Wettin dins las venas dels Braganças. Fin finala, al Portugal sempre las femnas podavan transmetre lo nom, e lo patrimòni, se manca un eritièr mascle dins familha. Pasmens s'encontra a vegadas d'escrits, entre istorians estrangièrs, l'existéncia d'una cinquena dinastia al Portugal - una division en aparéncia artificiala dins la darrirèra dinastia reiala portuguesa, governada pel supausada ostal de Bragança-Wettin, que comprendriá los reis entre Pèire V de Portugal e Manuèl II de Portugal. Quin que siá, se considèra mai valida a division tradicionala em quatre dinastias, fàcia a legislacion de la designacion de la dinastia de Bragança, sola utilizada, e determinada per l'ostal Reial.
↑ L'eritièr del tròn, Loís Felip, Prince Reial de Portugal, pasmens se sobrevisquèt unas minutas al sieu paire, jamai foguèt considerat coma rei de Portugal (pasmens se foguèt nomenat, per d'estangièrs, Loís II); o podava pas èsser, que al Portugal sonque èran considerats reis "de jure" los prince après de faguèron lo jurament als foros, la libertats e garantiás dins un acte d'aclamacion al tròn (fins a 1834), o de jurament a la Constituicion (a partir de 1834), al plen de las Còrts. Alara, lo tròn cia sul còp al sieu faire mai jove, Manuèl II, aprèl lo juramenta.

(*) Totes aqueles reis èran tanben sobeirans del realme d'Algarve, a partir d'Alfons III; abans el, Sans I utilizava aquel títol (o alara rei de Silves) entre 1189 e 1191.

Bibliografia[modificar | Modificar lo còdi]

FERNANDES, Isabel Alexandra. Reis e Rainhas de Portugal (5a. ed.). Lisboa: Texto Editores, 2006. ISBN 972-47-1792-5

Vejatz tanben[modificar | Modificar lo còdi]

[1] A la mòrt de Joan II de Portugal sens filhs legitims (Lo prince Alfons de Portugal (1475) moriguèt dins de condicions tregicas jamai completament claras en 1491), subrevivents dins la frairetat (l'infanta Joana de Portugal, sa sòrra, morriguèt en 1490), non sens aver ensajat de legitimar lo sieus filh natural, o infant Jorge de Lancastre, futur Duc de Coimbra, la Corona Portuguesa acabèt per passar al sieu cosin e cunhat Manuèl I de Portugal, Duc de Beja, qu'èra filh de Ferrand, Duc de Viseu (fraire del rei Alfons V de Portugal), e de Beatritz de Portugal (1430) (filha de infant Joan, o penultim dels membros de l'Ínclita Geração). Alara, pasmens del costat del paire èra fellen del rei Edoard de Portugal, e del costat de la maire, rèire felen de Joan I de Portugal, lo fach d'èsser pas eretièr dirècte, mas sens colateral.

[2] Lo 17 de julhet de 1580, a Castro Marim, tres dels cinc governaire signat la reconeissença de Felip II coma rei de Portugal. Font: História de Portugal, jos la direccion de José Mattoso, Ed: Estampa, Vol 3, p. 561 e 562, ISBN 972-33-1084-8

[3] segund d'istorians portugueses, coma Joaquim Veríssimo Serrão, Lo quita Antòni deuriá èsser rei de Portugal, al mens del 19 de Junh de 1580, data formala d'aclamacion al tròn pels sieus partisans, a Santarém, fins a la desbandada dins la batalha d'Alcântara, lo 25 d'agost seguent. Que jamai foguèt reconegut coma rei, fins a 1583, se n'èran las populacions da Terceira e d'unas ilhas d'Açores, qu'èran en guèrra e resistissian a l'invasor. La majoritat dels istorians o considèra pas coma rei portugués, degut a l'existéncia de l'epòca de tres centres de poder: aquel d'Antònio, a Lisboa, aquel de Felip II, a Badajoz, e aquel dels governaires, a Setúbal, mai que pel fach que gaireben totos los evesques, grands e senhòrs èran passat al costat de Felip II. Diversament, lo pòble l'aclamèt dins paucas ciutats e vilas do reialme, dins un ensag de resisténcia populara lèu atudada. Fonts: História de Portugal, jos la direcccion de José Mattoso, Editorial Estampa, Volum 3, p. 561 a 563, ISBN 972-33-1084-8; Dicionário de História de Portugal, coord. Joel Serrão, Iniciativas Editoriais, Volume I, p. 157 a 159.

[4] Felip II comencèt a exercir lo sieu poder fins a 1580, sonque parcialament, e mai dominava pas tot lo territòri; sonque en 1581, amb las Corts de Tomar, venguèt Rei de Portugal de jure, e sonque en 1583 capitèt a prene totes los punts qu'èran encara al Prior do Crato.

[5] Aquel cambiament de nom de la Dinastia de Bragança, regnat al Portugal, a la mòrt de Maria II de Portugal, cap a Bragança-Saxe-Coborg e Gota (o, mas correctament, Bragança-Wettin), es pas reconeguda per l'istoriografia portuguesa, essent una creacion de las istoriografias estrangièras (sobretot a francesa, que reconessián pas la sucessão per via femienina, fasent atal aplicar a la dinastia regnata al Portugal lo non dinastico del rei consòrt). Atal, pasmens se la linha de sucession ven en linha dirècta, pel maridatge de la Reina Maria II amb un prince estrangièt ( Ferrand II de Saxe-Coborg-Gota), se seriá acabat dins l'ostal Reial portugués la linha mascla d'Alfons I de Portugal, mantenguda pendent set sègles (se cal notar que l'autra reina portuguesa, Maria I de Portugal, se maridèt amb l'oncle Pèire III de Portugal, per que se mantenga lo san del primièr rei de Portugal), fasent alara passar la sang de l'ostal de Wettin dins las venas dels Braganças. Fin finala, al Portugal sempre las femnas podavan transmetre lo nom, e lo patrimòni, se manca un eritièr mascle dins familha. Pasmens s'encontra a vegadas d'escrits, entre istorians estrangièrs, l'existéncia d'una cinquena dinastia al Portugal - una division en aparéncia artificiala dins la darrirèra dinastia reiala portuguesa, governada pel supausada ostal de Bragança-Wettin, que comprendriá los reis entre Pèire V de Portugal e Manuèl II de Portugal. Quin que siá, se considèra mai valida a division tradicionala em quatre dinastias, fàcia a legislacion de la designacion de la dinastia de Bragança, sola utilizada, e determinada per l'ostal Reial.

[6] L'eritièr del tròn, Loís Felip, Prince Reial de Portugal, pasmens se sobrevisquèt unas minutas al sieu paire, jamai foguèt considerat coma rei de Portugal (pasmens se foguèt nomenat, per d'estangièrs, Loís II); o podava pas èsser, que al Portugal sonque èran considerats reis "de jure" los prince après de faguèron lo jurament als foros, la libertats e garantiás dins un acte d'aclamacion al tròn (fins a 1834), o de jurament a la Constituicion (a partir de 1834), al plen de las Còrts. Alara, lo tròn cia sul còp al sieu faire mai jove, Manuèl II, aprèl lo juramenta.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]