Còca (planta)
La còca es una planta d'America del Sud de la familha dels Erythroxylaceae. Ten un ròtle important dins la cultura andina, per sas utilizacions ritualas o medicinalas. La cocaïna es tracha de sas fuèlhas. Es nomenada mama inala en lenga quíchoa.
Botanica
[modificar | Modificar lo còdi]
Se los primièrs botanistas pensavan que totas las plantas de còca cultivadas appartenián a la meteissa espècia, savèm uèi que doas espècias foguèron domesticadas: Erythroxylum coca Lam. e Erythroxylum novogranatense (Morris) Hieron. Aqueles doas espècias an cadunas doas varietats distinctas: Erythroxylum coca Lam. var. coca e Erythroxylum coca var. Ipuda Plowman per la primièra espècia ; Erythroxylum novogranatense (Morris) Hieron var. novogranatense e Erythroxylum novogranatense var. truxillense (Rusby) Plowman per la segonda.
Es un arbrilhon mesurant de 1,5 a 4 mètres de naut. Las fuèlhas mesuran de 2,5 a 7,5 cm e son verd clar.
Ecologia
[modificar | Modificar lo còdi]Buta a l'estat salvatge dins la Cordilhièra dels Andes a d'altituds variant de 300 a 2 000 m. Erythroxylum coca Lam. e Erythroxylum novogranatense (Morris) Hieron aiman subretot los sòls acids e, coma totas las espècias del genre Erythroxylum
Proprietats farmacologicas
[modificar | Modificar lo còdi]La fuèlha es la sola a contenir d'alcaloïdes. Contenon en tot 14 principis actius amb de proprietats farmaceuticas interessantas. Aqueles enzims, polisacarides e alcaloïdes representan de 0,2 % a 1,3 %[1] de la composicion de la fuèlha de còca. D'entre sos principis actius se pòt citar:
- la papaïna, enzim qu'ajuda la digestion en l'accelerant, proprietats cicatrizantas per la pèl,
- l'igrina qu'a des vertuts sus la circulacion sanguina, e apara del mal de las montanhas,
- la quinoleïna qu'evita la formacion de las carias quand es mesclada amb de calci e de fosfòr,
- l'atropina que possedís un efècte desidratant al nivèl de las vias respiratòrias,
- la benzoïna qu'a un efècte cicatrisant sus la pèl, proprietats antifermentacion,
- la pectina qu'es un absorbent al nivèl intestinal, es tanben eficaç coma antidiarrèia,
- la globulina qu'es une proteïna cardiotonica, qu'optimisa lo trabalh del còr, evitant la taquicardia e l'ipotension, que constituisson la reponsa fisiologica subte a una nauta altitud superiora a 3 000 m, es tanben un remèdi eficaç e indispensable pel tractament de la malautiá de las nautas altituds,
- la piridina qu'estimula la circulacion sanguina, facilitant l'oxigenacion - subretot del cervèl - reduch per l'escorriment mai lent del sang, a causa de la poliglobulia, qu'es la reponsa fisiologica subte a de nautas altituds,
- la reserpina que redutz la nauta pression sanguina,
- la cocamina que possedís d'efèctes anestesics,
- la coniïna qu'es un anestesic local poderós,
- l'ecgonina qu'agís al nivèl del metabolisme dels glucids, generant d'energia, es un complement als regims alimentaris.
- l'inulina refresca e melhòra lo foncionament del fetge, la secrecion de la bila e son accumulacion dins la vesicula; diuretic, ajuda l'eliminacion de las substàncias nocivas e toxicas non fisiologicas. Es un polisacarid que produtz un aument de las cellulas sanguinas.
Usatges
[modificar | Modificar lo còdi]Es un fondament cultural per l'America Latina - subretot dels nauts replans andins - que l'usatge remonta a prèp de 5 000 ans[2]. A causa de sas diferentas vertuts, es una planta sacrada per qualques pòbles amerindians. Per aqueles, Mama Coca es la filha de Pachamama. Es tanben utilizada tradicionalament de Colómbia fins a Chile a l'encòp per sas vertuts estimulantas e dins l'ecastre de ceremonias religiosas, benleu seriá estat una taxa d'imposicion[3].
Dins l'Empèri inca, la còca eissida de l'actual Peró (tupa coca) s'utizava dins las ceremonias religiosas e als dignitaris alara que la còca eissida de l'actuala Bolívia (muma coca) s'utilizava pels fonccionaris benleu pel pòble[4].
Son usatge es signalat pels conquerents espanhòls dempuèi lo sègle XVI que ne condamnèron d'en primièr l'usatge la qualificant de «satanica» abans de l'encoratjar constatant l'eficacitat sus la rentabilitat dels trabalhadors[5]. Es Monardés de Sevilha, un naturalista espanhòl que ne ramenèron las primièras fuèlhas en Euròpa en 1580 alara que la planta seriá vertadierament coneguda sul plan scientific sonque al sègle XVIII[6].
Los biaisses de consomar tradicionalament de còca en America del Sud son:
- la masticacion de la fuèlha de còca, que provòca una estimulacion leugièra;
- l'absorpcion de tisana de fuèlhas de còca, amb d'efèctes tanben limitats.
La masticacion pòt tanben consistir dins una chica (llipta) d'una pasta masticatòria (aculli) que se mescla un alcali (cendras de truffas, de bananas o Calç) e de fuèlhas de còca[7].
Es tanben utilizada per n'extraire la cocaïna, un de sos alcaloïdes pel vendre sul mercat dels estupefasents.
Aspèctes economics e politics
[modificar | Modificar lo còdi]Fòra d'America Latina, es subretot utilizada per la cocaïna. La còca es doncas coneguda pel monde per son utilizacion jos forma de dròga e los trafecs que'n son la consequéncia. Es en rason d'aquel usatge que los Estats Units d'America desiran n'acabar sa cultura en America Latina.
Produccion
[modificar | Modificar lo còdi]Aprèp la descobèrta de la cocaïna dins la segonda mitat del sègle XIX, los laboratòris farmaceutics olandés e allemands estimulèron la cultura de còca en important fòrça quantitats de fuèlhas dempuèi Peró e Bolívia[8].
Al començament del sègle XX, los olandeses capitèron a adaptar la planta dins l'illa de Java que venguèron pendent qualques ans lo primièr productpr mondial. Los japoneses eles l'acclimatèron a Taiwan. Es doncas la produccion asiatica que forniguèt lo primièr vam de la consomacion de cocaïna entre 1910 e 1940. Puèi las conferéncias internacionalas faguèron aplicar de mesuras d'interdiccion nenant indirèctament los païses andins dins una activitat illicita que vendra centrala dins lor economia e dins lors rapòrts amb los Estats Units d'America[9].
E a partir dels ans 1960 los païses andins desvelopèron vertadièrament lor produccion per repondre al segond vam de la consomacion de cocaïna[10].
Al Peró, la cultura es autorizada dins l'encastre d'un usatge tradicional.
En Bolívia, primièr productor mondial de còca, la cultura es autorizada dins un territòri limitat: los Iungas (valadas tropicalas a l'èst de la Paz) alara qu'es tanben fòrça plantada dins lo Chapare ont es illegala.
En Colómbia la produccion de còca es totalament enebida.
En Argentina, la cultura de la còca es interdita, mas sa consomacion e lo comèrci son autorizats.
Peró
[modificar | Modificar lo còdi]
Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !Bolívia
[modificar | Modificar lo còdi]Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !Colómbia
[modificar | Modificar lo còdi]Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !Argentina
[modificar | Modificar lo còdi]Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !Notas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Segon l'Institut soïs de prevencion de l'alcolisme e autres toxicomanisa. [1]
- ↑ "geo" (fr) Géopolitique des drogues, Alain Labrousse, Que sais-je ?, Presses Universitaires de France, 2004
- ↑ Denis Richard, Jean-Louis Senon, Marc Valleur, Larousse, 2004
- ↑ "larousse"
- ↑ "larousse"
- ↑ "larousse"
- ↑ "larousse"
- ↑ "geo"
- ↑ "geo"
- ↑ "geo"
Articles connèxes
[modificar | Modificar lo còdi]
