Veire la font de Trabalh dels enfants

[[Fichièr:HN99~Worker_7xKidsWork.jpg|vinheta|Enfants al trabalh al [[Onduras]], 1999]]
Lo '''trabalh dels [[Enfant|enfants]]''' es la participacion de personas [[Majoritat d'edat|minoras]] a d’activitats a de fins economicas e paréis mai o mens a l’exercici d’una profession per un [[adult]]. Al nivèl internacional, l’[[Organizacion Internacionala del Trabalh|Organizacion internacionala del trabalh]] (OIT) lo definís en comparant l’edat a la penibilitat del pretzfach, al mens pels enfants de mai dotze ans d’edat.

En practica, d’entre los enfants trabalhadors, se destria lo trabalh « acceptable » (leugièr, fasent partit de l’[[educacion]] de l’enfant e de la vida de [[Familha (parentala)|familha]], permetent l’escolarizacion) e lo trabalh « inacceptable » (tròp longtemps, tròp jove, tròp dangierós, etc.) ; es aqueste darrièr que cobrís mai sovent la nocion de « trabalh dels enfants ». Èra estimat en 2000 que mai de 210 milions d’enfants de 5 a {{Nombre amb unitat|14|ans}} e de 140 milions d'adolescents de 15 a {{Nombre amb unitat|17|ans}} realizarián una activitat conomica son concernits pels mond; mai de 8 millions son dins una de las « piège formas de trabalh dels enfants » : [[enfant soldat]], [[prostitucion]], pornografia, trabalh forçat, trafecs e activitats illegalas.
[[Fichièr:Hurrier_Cobden_1853.jpg|vinheta|La mina e lo trabalh dels enfants ; en [[1853]] : « los esclaus blancs d'[[Anglatèrra]] ».]]
En 2013, lo Burèl internacional del Travalh dona lo chifre de 168 milions d'enfants que trabalhan dins lo mond o gaireben 85 milions farián un trabalh dangirós. De chifres donc en baissa que testimònian d'un cambiament de las legislacions mai en favor dels enfants, mas lo movement deu de segur contunhar amb un engatjament mai fòrt venent de las entrepresas e dels Estats,.

Lo trabalh dels enfants es lo subjècte de fòrça conviccions estereotipadas dins lo [[Occident|mond occidental]], qu’es subretot conegut pels escandals mediatizats: un enfant al trabalh es vist tipicament coma un « enfant-esclau », dins un país del tèrç mond, emplegat dins un talhièr textil asiatic per una granda marca de vestits o enfant de las carrirèras en Sudarica. En realitat, i d’enfants al trabalh dins gaireben totes los païses del mond, coma dins los païses desvolopats que son l’[[Itàlia]] o loes [[Estats Units d'America|EUA]] ; las usinas e talhièrs mascan lo fach que les tres quarts d’aqueste trabalh s’econtra dins l’[[agricultura]] o las activitats domesticas, dins lo mitan familial; e se los enfants-esclaus existisson, forman pas qu’une minoritat. Èra present avant l’[[industrializacion]] o la [[globalizacion]], quitament s’ambedos fenonens faguèron aqueste trabalh mai visible.

Segur que l’eliminacion de las « pièger formas de trabalh » se discuta pas, l’abolicion es pasmens un subjècte de debat pels autres enfants; la luta contra la [[pauretat]] e las malas condicions de trabalh demora un objectiu comuns als « abolicionistas » e a las organisazacions mai pragmaticas. Dempuèi 1992, lo programa IPEC assag de federar las accions entrepresas. 
[[Fichièr:Young_girl_working.jpg|vinheta|Enfant jova trabalhant sola. Fotogafiata a [[Aït-Ben-Haddou]], [[Marròc]], lo 17 de mai de 2008.]]
[[Fichièr:SenegalHerder.jpg|vinheta|Pastorèl al [[Senegal]].]]
[[Fichièr:Jakarta_slumlife62.JPG|vinheta|Enfant [[Recuperacion|recuperant de degalhs]] a [[Jakarta]], [[Indonesia]].]]

== Definicions ==

=== Edat minima e trabalh ===
[[Fichièr:Vietnam_Saigon_Child_in_the_Street.jpg|vinheta|Vendeira de [[Bananièr|bananas]] a [[Ho Chi Minh (ciutat)|Hô-Chi-Minh]], [[Vietnam]].]]
L’[[Organizacion Internacionala del Trabalh|Organizacion internacionala del trabalh]] utiliza las definicions seguentas dins sas publicacions que son sovent la referéncia per l’analisi del trabalh dels enfants:

* Un enfant es una persona de mens de 18 ans d’edat; qu’es sovent considerat que los enfants de mens de 5 ans sont tròp jove per trabalhar (quitament s’existís d’abuses), las estatisticas prenon sovent en compte los enfants entre 5 e 17 ans.
* Lo trabalh es definit coma una « activitat economica », que siá pagada o non. Aquò permet d’inclure l’[[economia informala]] o lo [[trabalh domestic]] dins un autre fogal que lo sieune. Los enfants son destriats dins cinc categorias: trabalhant, trabalhant e anant a l’escòla, anant a l’escòla e trabalhant pas, trabalh domestic, e sens activitat (malautiá, educacion informala, etc.).

Aquestas definicions son subretot estatisticas e permeton pas d’establir la limita entre trabalh « acceptable » (segon las convencions internacionalas) o non. La convencion {{Numèro}}138 de l’OIT sus l’edat minima d’emplec de [[1973]] es lo document de referéncia a l’ora d’ara : una [[Majoritat d'edat|edat minima]] generala, una edat minima pels trabalhs leugièrs e una autra pel dangiroses. Tanben destria los « païses ont los servicis economics e d’education an un desvolopament sufisent » e los autres ; pels autres païses, l’edat minima generala es de 15 ans o l’edat de fin d’escolarizacion obligatòria s’es mai nauta (14 ans dins lo païses en desvolopament) ; pels trabalhs leugièrs, 13 ans (contra 12 ans) ; pels trabalhs dangieroses, 18 ans, o 16 segon unas condicions (idem).

=== Tipe de trabalh, acceptabilitat ===
[[Fichièr:Pyramide_travail_enfants.svg|vinheta|Diagrama dels diferents tipes de trabalh dels enfants, segon l’OIT. Los chifres correspondon al nombre d’enfants dins aquestas condicions (en milions), sugon l’evaluacion globala de 2002. La linha puntejada destria las formas accaptablas e las non acceptablas al sens de l’OIT.]]
La convencion {{Numèro}}138 de l’OIT impausa de definir los trabalhs « leugièrs » e « non dangieroses ». Segon la quita convencion, un « trabalh luegièr » dèu èsser sens dangièr per la santat e lo desvolopament de l’enfant e deu pas l’empachar d’anar a l’escòla o de « beneficiar de sa formacion ». Es çò que l’[[UNICEF|Unicef]] nomena ''{{Lang|en|childwork}}'' (o « trabalh confòrme a la nòrmes de l’OIT ») : aqueste trabalh es sovent benefic per los educacion. Dins las estatisticas, aquò es sovent simplificat per venir « un trabalh non dangierós prenens mens de 14 oras per setmanas ». Las doas autras categorias de trabalh son dich de trabalhs dangieroses e las « pièger formas de trabalh dels enfants » (en anglés: ''Unconditional worst forms of child labour'').

Un « trabalh dangierós » es de biais genral çò que pòt « comprometre la santat o la seguretat fisica o morala d’un enfant » ; mai precisament, aquò inclutz los mestiers de la construccion, dins las minas, amb unas maquinas, al contacte de [[Pesticida|pesticids]], de mai de 43 oras per setmanas, etc. : la convencion de l’OIT {{Numèro}}190 definís aquestas formas mai precisament, tot coma las leis nacionalas.

L’Unicef utiliza la nocion de ''{{Lang|en|child labour}}'' (o « trabalh non confòrme normes de l’OIT ») enclusissent los trabalhs dangieroses (quina que siá l’edat), los mens de 12 ans d’edat que trabalhan dins una de las brancas de l’economia de dels trabalhs non dangirós realizat mai de 14 oras per setmana (12-14 ans).

Las « pièger formas de trabalh dels enfants » son definidas per la convencion OIT {{Numèro}}182, article 2, e inclusissent lo trafec d'enfants, lo trabalh forçat o per rendre un deute, la participacion dels enfants a de [[Guèrra|conflictes]] armats (coma enfants soldats mas tanben coma messatgièrs, portaires, etc.), l’exploitacion sexuala per la [[prostitucion]] e la pornografia e tanben las activitats illegalas coma lo trafec de [[dròga]].

== Istòria ==
Paréis que los enfants aurián trabalhat dempuèi l’[[Antiquitat]], subretot al camp amb lors parents e per participar al pretzfachs domestics. En Euròpa e en America del Nòrd, la [[revolucion industriala]] provòca una presa de consciéncia de lors condicions de trabalh e mèna progressivament a una restriccion del trabalh dels enfants. Dins los païses ara « en desvolopament », es sonqua a partir de la [[globalizacion]] del sègle XX qu’una veraia presa de consciéncia se realize.

=== Avant l’industrializacion ===
[[Fichièr:Amphora_olive-gathering_BM_B226.jpg|vinheta|Adolescents abatalhant d’[[Oliva|olivas]] en [[Grècia antica]].<br /><br />Anfòr de còl atic de figuras negras del Pintre d’Antimenès, vèrs -520, [[British Museum]], Londres.]]
Lo trabalh dels enfants existís dempuèi l’[[Antiquitat]]: l’enfança èra alara un periòde cort a causa de la fèbla esperança de vida. Los enfants participan als pretzfachs domestics e agricòls. Lo cercle de la familha es lo principal « luòc de trabalh », los enfants participant atal a l’economia de l’ostal. Se los mainats aprenon progressivament lo mestièr del paire, las mainadas son educadas a tenir l’ostal puèi, a partir de l’[[Edat Mejana]], son emplegadas dins l’artesanat a domicili, per exemple amb lo teissatge. L’[[educacion]] a l’Edat Mejana es pas gaire practicada e reservada a las familhas aisidas. Encara a partir de l’Edat Mejana, los enfants comença a trabalhar fòra del fogal per respondre a l’encòp a la demanda d’emplegaires en cerca de man d’òbra pauc costosa e al besonh de provesir los besonhs de las familhas pauras: los mainats emplgats dins lo camp e las mainadas coma servicialas d’ostals.

De [[Contracte de trabalh|contractes de trabalh]] apareisson jol la forma de « contrates de logatge »<ref name="Ariès">Philippe Ariès, ''L’Enfant et la vie familiale sous l’Ancien Régime'', Seuil, coll. Points Histoire, 1975, 316 p. {{ISBN|978-2020042352}}.</ref> o de plaçament coma [[Aprendissatge|aprendís]] dins la corporacions de las vilas e a partir de 12 o 13 ans. I a tanben d’enfants e adolescents suls grands obradors de construccion, beneficiant pasmens d’un salari inferior a aqueste d’un adult se ne recep un<ref>Un apprenti de 14 ans gagne en général le tiers du salaire d’un adulte. Voir Danièle Alexandre-Bidon et Didier Lett, ''Les Enfants au Moyen Âge'', Hachette, 2004 {{ISBN|978-2012791565}}.</ref>. Los enfants abandonats e los [[Orfanèl|orfanèls]] ({{formatnum:35000}} par an en França vèrs [[1830]])<ref>Voir l’article [[Abandon d'enfant sous l'Ancien Régime]], source Jean Sandrin, ''Enfants trouvés, enfants ouvriers, {{XVIIe}}-{{s-|XIX|e}}'', Éditions Aubier, 1982 {{ISBN|2-7007-0272-7}}</ref> son plaçats al trabalh per las institucions que las aculhisson, coma pour d’òbras de cordura (òbra venduda enseguida), mas tanben plaçats en aprentissatge. De minoras [[Prostitucion|prostituidas]] (de fòrça) e d’enfants vivent de mendicitat coma es a vegada lo cas ara.

A la fin del sègle XVIII, l’escòla demora encara tan pauc espandida e los enfants son sovent plaçats comme vailet al camp (a partir de 9 o 10 ans) o coma servicials en vila. Se dich qu’èran mai de {{formatnum:120000}} a [[Londres]] dins las annadas 1850<ref name="Manier I2">Bénédicte Manier, ''op. cit.'', chap. I « Le travail des enfants dans l’histoire », pp. 5 - 16.</ref>. Lo trabalh informal se desvolopan dins las grandas vilas i a alara de ceraires de calçaduras, vendeires de jornals, portaires, escobilhaires; i a tanben d’enfants dins los teatres e los circs. En l’abséncia de proteccion sociala, lor salaris servís de suplement a aqueste dels parents e permet entre autres de satsifar los lor besonhs.

=== La revolucion industriala ===

==== Los enfants obrièrs ====
[[Fichièr:Coaltub.png|vinheta|Enfants emplegats dins una mina de carbon a l’epòca victoriana]]
[[Fichièr:Child_laborer.jpg|vinheta|Dins una usina [[Estats Units d'America|dels EUA]] a Newberry, [[Carolina del Sud]], en [[1908]].]]
La [[Revolucion industriala|revolucion industrial]] espelís primièr al [[Reialme Unit|Reilame Unit]] e en [[França]] a la fin del sègle XVIII e al XIX. Alara que fòrça manufacturas, las minas o los obradors emplegan d’obrièrs en massa, aquestes, mai sovent amb fòrça enfants e fèble revengut, encoratjan lors enfants a dintrar amb eles a l’usina ont realizan de preztfachs dins la mèsmas malas condicions que los adults. I a los enfants dins los ''cotton mills'' del Nòrd de l’[[Anglatèrra]], dins los descargadors e los talhièrs textils dels [[Estats Units d'America|EUA]] o dins las filaturas en França.

Lo trabalh dels enfants, amb aquete de las femnas, a tres avantatges pels industriels. Permet de far pression per baissar los salaris dels obrièrs adults masculins; permet de liurar la familha entièra al trabalh obrièr, çò qu’accelèra la trencadura amb lo mond rural tradicional; enfin provesís una man d’òbra mai abondanta, permetent d’utilizar las maquinas amb un rendiment plen<ref name="Rioux">Jean-Pierre Rioux, ''La Révolution industrielle'', ''Nouvelle édition'', Points Histoire, 1989 {{ISBN|2 02 010871 2}}, pp. 174-175</ref>.

La soplesa e la talha pichona dels enfants lor donavan d’aptituds que los adults an pas. Son emplegats a d’òbras fòrça precisas, pòdon tirar serpentejant los vagonets pels corredors de las minas, netejar las partidas mens accessiblas de las maquina o alara nosar los fials trencats rèire los mestièrs de teísser<ref name="Rioux">Jean-Pierre Rioux, ''La Révolution industrielle'', ''Nouvelle édition'', Points Histoire, 1989 {{ISBN|2 02 010871 2}}, pp. 174-175</ref>. Lo trabalh es fòrça precós: los enfants de quatre ans son pro cercats per èsser  « formats » sus las maquinas d’el moment que tenon l’aptitud fisica.

En Angletèrra, las parròquias civilas, qu’an la cargas dels secors als enfants abandonats, los vendent als industrials, mejans d’anóncias dins la premsa, quand volgavan pas pus los secórre o fan fàcia a un demai d’enfants. Aquesta tracta se fa sovent  quitament sens l’avís dels parents<ref name="Rioux">Jean-Pierre Rioux, ''La Révolution industrielle'', ''Nouvelle édition'', Points Histoire, 1989 {{ISBN|2 02 010871 2}}, pp. 174-175</ref>.
[[Fichièr:Noon_hour._These_boys_are_all_working_in_the_Illinois_Glass_Co.jpg|esquèrra|vinheta|Mainats trabalhant dins una manufactura de veire, [[Illinois]], 1910]]
Segur que lo trabalh es dur, mas las enquèstas de l’epòca testimònian en mai de sevicis infligit pels emplegaires: los membres tròp corts dels enfants son adaptats a la maquina per d’aparelhs, son foetats quand la cadéncia de production baissa<ref name="Rioux">Jean-Pierre Rioux, ''La Révolution industrielle'', ''Nouvelle édition'', Points Histoire, 1989 {{ISBN|2 02 010871 2}}, pp. 174-175</ref>. Aquestas condicions an de consequéncias sanitàrias. Coma las femnas, los enfants trabalhant dins lo textil son sovent tocats per la [[tuberculòsi]], a causa de la posca e de l’umiditat. Patisson tanben d’[[asma]], de diferentas [[Allergia|allergias]]. Les enfants son sovent subjèctes a d’[[Escoliòsi|escoliòsis]] e de [[Raquitisme|raquitismes]]. Segon una enquèsta de la ''British Association'' de 1878, los mainats de onze e dotze ans dels mitans obrièrs an una talha inferiora a {{Nombre amb unitat|12|cm}} d’aquestes dels mitans borgeses e aristocratics anant a l’escòla.

Pendent lo sègle XIX, l’importança del trabalh dels enfants varia segon los lectors e los periòdes. Atal, se en Anglatèrra la part dels enfants dins la man d’òbra de l’industria del coton es de solament 5 % en 1850, contra 13,3 % en 1834, ven fòrça de l’escasença de las crisis economicas (14 % en 1874)<ref name="Rioux">Jean-Pierre Rioux, ''La Révolution industrielle'', ''Nouvelle édition'', Points Histoire, 1989 {{ISBN|2 02 010871 2}}, pp. 174-175</ref>. L'istorian Howard Zinn precisa qu'als EUA en 1880, un enfant de mens de setze ans sur sièis trabalha (16,7 %).

==== La presa de consciéncia ====
Se la revolucion industriala benlèu faguèt pas aumentar lo nombre d’enfants al trabalh – que fòrça èran de per avant emplegats dins los camps e pretzfachs domestics – es que las novèlas condicions induchas per l’industrializacion e lo desvolopament d’una disciplina del trabalh pròpre al foncionament de novèlas fabricas que’n percutèron prigondament la natura. L’istorian E. P. Thompson sosten que l’intensitat del trabalh dels enfants aumentèt plan fòrça entre 1780 e 1840 e precisa: « Dins las fabricas, la man d’òbra dels enfants e adolescents aumentava cada annada; e, dins fòrças mestièrs « indignes », la jornada de trabalh s'alongava e lo trabalh s'intensificava ». Segon Paul Bairoch, començavan a trabalhar mai joves, e las condicions de trabalh venguèron pièger per l’abscéncia dels parents dins la mesure ont los enfants pas mai trabalhavan per lors parents coma dins las societats tradicionalas. La durada del trabalh s’alonga (fins a 16 oras per jorn dins la premièra fasa de l’industrializacion), per de pretzfachs monotons e repetitius, e per de salaris desisòris.
[[Fichièr:Mill_Children_in_Macon_2.jpg|esquèrra|vinheta|Enfants al trabalh de coton, Macon en [[Georgia (Estats Units)|Georgia (EUA)]], 1909]]
L’arribada massissa dels enfants dins las usinas fa plan visiblas lors condicion de trabalh miserablas e subretot los expausa a la lutz. D’enquestas permetent d’obténer d’evaluacions del fenomèn. L’''Estatistica genrala de la França'' de 1840 compta {{formatnum:130000}} enfants de mens de 13 ans dins los talhièrs de mai de detz salariats, 20 % dels minors de [[Carmauç]] son d’enfants en 1850<ref>[[Gérard Noiriel]], ''Les Ouvriers dans la société française'', Seuil, 2002 {{ISBN|978-2020580243}}</ref> e vèrs 1840, los enfants forman 12 % dels obrièrs de l’industria. Los accidents dins las usinas, los aclapaemnts e las explosions dins las minas fan fòrça nafrats e mòrts e atiran l’atencion del public.

Los primièrs rapòrts venon dels mètges, d’inspectors o d’elegits descrivent los accidents e las condicions de trabalh dels enfants. Tanben, las òbras de [[Charles Dickens]] puèi de [[Victor Hugo]], d'[[Émile Zola]] fan resson; lo trabalh dels enfants es utilizat per denonciar l’expleitacion de la classa obrièra ([[Karl Marx]] e [[Friedrich Engels]], dins lo ''[[Manifèst del Partit comunista|Manifèst del partit comunista]]'', preconisan tanben l’interdiccion del trabalh dels enfants). Una partida de las industrias replica que la pichona talha dels enfants lor permet de realizar unes pretzfachs impossibles als adults (un punt ara rebutat mas plan acceptat a l’epòca) e que l’emplec d’enfants lor empacha de vagar, contribuís tanben a la patz sociala e ajuda las familhas pauras. Entre las doas posicions, la reglementacion puèi l’abolicion del trabalh dels enfants en Euròpa e en Nòrdamerica pren mai d’un sègle.

=== Abolicion progressiva en Euròpa e als EUA ===
Lo trabalh dels enfants es d’en primièr reglamentat puèi abolit. En Anglatèrra, lo ''Factory Act'' de 1833 interdit, dins l’industria textila, lo trbalh dels enfants de mens de 9 ans d’edat, e limita lo temps de trabalh jornalièr segon l’edat (10 oras pels enfants de 9 a 14 ans, 12 oras per aquestes entre 14 e 18 ans) ; aquesta lei es alargada a l’ensemble de las activitats pas qu’en 1853. En França, lo doctor Villermé publica son ''Tablèu de l’estat fisic e moral dels obrièrs'', tablèu òrre de las condicions de trabalh dels enfants, alara que lo matematician Dupin escriu ''Del trabalh dels enfants qu’emplegan los talhièrs, las usinas e las manufacturas'' en [[1840]], çò que mèna a la lei del 21 de març de 1841 (''Lei relativa al trabalh dels enfants emplegats dins las manufacturas, usinas e talhièrs'') portant l’edat minim a 8 ans e limitant lo trabalh de nuèch. La durada de trabalh es tanben reglamentada e l’escolarizacion obligatòria fins a 12 ans d’edat mas aquestas mesuras an pauc d’efièch, Louis Villermé denonciant d’industrials qu’amagan los enfants pendent las inspeccions. En 1874, una novèla lei limita l’emplec avant 12 ans d’edat. Als [[Estats Units d'America|EUA]], d’Estats industrials coma lo [[Connecticut]] o lo [[Massachusetts]] limitan la durada de trabalh a detz oras jornalièras en [[1843]].

A la fin del sègle XIX en Euròpa, l’edat minima es encara de 9 ans en Itàlia, 10 ans al Danemarc, 12 ans en Alemanha e als Païses Basses mas de 14 ans en Soïssa. Lo trabalh de nuèch, los [[Dimenge|dimenges]] e lo feriats es enebit avant 16 ans d’edat dins fòrça païses. L’edat minima per la davalada dins las minas es mai sovent d’un a dos ans mai naut. La durada de trabalh es baissada a 6 oras en Angletèrra avant 14 ans d’edat, 8 oras en Itàlia, 12 oras en Belgica.
[[Fichièr:Abolish_child_slavery.jpg|vinheta|Doas gojatas portant d’eslogans « ''Abolish child slavery'' » (« Abolissatz l’esclavatge dels enfants »), en anglés e en [[yiddish]], pendent la ''labor parade'' a [[Nòva York]] lo 1èr de mai de 1909.]]
L'arribada de l’escolarizacion obligatòria es lo factor mai decisiu per la baissa del trabalh dels enfants en Euròpa. L’escòla dintra d’en primièr en conflicte amb l’usina: pels parents, l’escolaritat còsta car alara qu’un enfant al trabalh melhora las finaças; pels industrials, los oraris de l’escòla venon concurenciar las oras de trabalh autorizadas. En França, cal l’imposicion de l’escòla primària obligatòria de 6 a 13 ans per Jules Ferry en 1880-1881. Sa gratuitat permet de cambiar lentament las mentalitats en fasent de l’escòla la nòrma, quitament pels enfants d’obrièrs que prendràn de temps a comprene l’interés. Las allocacions familialas autrejada segon de l’assiduitat escolara contribuís encara a aquesta generalizacion, tot en compensant per las familhas pauras la pèrda de salari associada a la fin del trabalh dels enfants. Atal aquesta mesura permetèt de reduire fòrça (mas pas totalament) lo trabalh domestic e agricòl dels enfants.

Los autres païses d’Euròpa e de Nòrdamerica prenguèron de camins similars tot en auçant l’edat minima pendent lo sègle XX per aténher mai sovent 16 ans d’edat a la fin de l’escolaritat obligatòria (en França en 1959, als EUA en 1938).

=== Los païses en desvolopament ===
[[Fichièr:Young_boy_grinding_sugar_cane_in_Liberia.jpg|esquèrra|vinheta|Molin de [[cana de sucre]], [[Libèria|Liberia]], 1968.]]
Se lo trabalh dels enfants existís encara dins los païses desvolopats, son incidéncia i es venguda e demorèt fèble dins la segonda mitat del sègle XX: l’OIT indica que près de 3 % dels enfants dels païses industrializats son « economicament actius ». Al contrari, dins los païses en desvolopament, l’incidéncia del trabalh dels enfants demora nauta. Aqueste trabalh demorèt en granda partida « invisible », sovent cantonat a l’esfèra familiala o a las zonas ruralas.
[[Fichièr:Young_Maasai_herder_Kenya,_1979.jpg|vinheta|Pastorèl ''Maasai'' al [[Kenya]] en 1979: lo trabalh amb la familha dins l’agricultura demora majoritari, e de mal quantificar.]]
La [[globalizacion]] cambièt aqueste estat, a l’imatge de la revolucion industriala, faguèt mai visible aqueste trabalh e las condicions sordidas en que se practica. Dins las [[annadas 1980]], d’escandals atirèron l’atencion del public occidental suls enfants trabalhant dins los talhièrs de confection asiatics (« ''sweatshops'' ») o suls enfants de las carrièras subrevivent de pichons trabalhs. Una ONG, localas o internacionalas, se creèron amb l’objectiu d’eliminar lo trabalh dels enfants. L’OIT lancèt lo « Programa focal sul trabalh dels enfants » en 1992 e de campanhas foguèron menadas per incitar las entrepresas europèas e nordamericanas e tanben las multinacionalas a utilizar pas lo trabalh dels enfants. La primièra estimacion globala del nombre d’enfants al trabalh paréis en [[1996]] puèi revisadas en [[2002]]. Aquesta estimacion permetèt de sasir melhor l’amplor del fenomèn coma sas caracteristicas. E tanben en 2002, lo [[12 de junh]] foguèt declarat « jornada mondiala contra lo trabalh des enfants ».

Dempuèi agust de  2014, la [[Bolívia|Bolivia]] autoriza lo trabalh dels enfants a partir de 10 ans d’edat. S’aquesta novèla lei permet d'encastrar lo sector, una demanda dels sindicats, es tanben criticada per riscar d’encoratjar d’enfants a trabalhar fòrça jove. L'[[UNICEF]] exprimiguèt sa « preocupacion » e l'[[Organizacion Internacionala del Trabalh|OIT]] anoncièt una enquèsta.

== Situacion actuala ==

=== Estimacions globalas ===
[[Fichièr:Child_worker.jpg|vinheta|Jovent trabalhant a levar la posca d'un potz, [[Gàmbia|Gambi]], 2008]]
La majoritat de las estatisticas existissent sul trabalh dels enfants son pas que d’estimacions a causa del caractèr informal e a vegada illegal de las activitats concernadas, de la confusion amb lo trabalh dels adults e del fach que gaireben totas las activitats se debanan dins la familha. Venon de diferentas organizacions: l'[[Organizacion Internacionala del Trabalh|OIT]] (e subretot lo BIT) menèron doas evaluacions al nivèl mondial, l'una publicada en 1996 a partir de questionaris realizats dins las annadas 1990 portant suls 5-14 ans, l'autra publicada en 2002 amb una metodologia retocada portant suls 5-17 ans. Los chifres son sovent extrapolats a partir d’enquestas in situ e de questionaris, donant atal sonque una indicacion del nombre d’enfants concernits dins cada país e dins cada sector, mas aquestas indicacions son pasmens utilas per obtèner un òrdre de grandor del fenomèn. L'OIT provesís sas donadas a d’autras agéncias de l'[[Organizacion de las Nacions Unidas|ONU]] coma l'[[UNICEF|Unicef]] o l'[[UNESCO|Unesco]], aquestas estimacions essent utilizada per fòrça ONG, de [[Sindicat|sindicats]], de govèrns e per la Banca mondiala e venguèron la referéncia ''de facto''. D’estatisticas actualizadas e publicadas en 2006 amb la mèsma metodologia qu’en 2002, permetent pel primièr còp una comparason.

D’autras estimacions venon de l’Unicef, de la CISL que pren sas donadas s’estudis realizadas pels sindicats locals e tanben las ONG implicadas dins aquestes domènis coma ''[[Amnistia Internacionala|Amnesty International]]'' pels enfants-soldats, ''Anti-Slavery International'' per l’escalvatge d’enfants o ECPAT per l’expleitacion sexuala dels enfants; los govèrns produson tanben las lors estimacions. L’OIT demora la sola organizacion a aver produch una metodologia e d’estimacions globalas, per exemple amb lo projècte SIMPOC (''Statistical and Information Monitoring Programme'') dins 29 païses diferents e amb lo progama IPEC (Programa internacional per l'abolicion del trabalh dels enfants).

Dins so rapòrt de 2002, l’OIT dona tanben lo chifre de 351,7 milions d’enfants entre 5 e 17 ans d’edat realizant una activitat en 2000, 23 % d’aquesta seria d’edat, amb 210,8 milions entre 5 e 14 ans. Quitament s’aquestes chifre representan gaireben un quart dels 5-17 ans, encora sovent considerada coma una estimacion « minimala » a causa de l’invisibilitat del trabalh domestic e tanben de la prudéncia de l’OIT dins sa metodologia. Las filhas representan 47 a 50 % dels enfants al trabalh segon lo talhon d’edat, 45 % pels trabalhs dangieroses, mas son mai implicadas dins lo trabalh domestic qu’es mens visible.
{| class="wikitable"
|+Nombre d’enfants (en milions) al trabalh per escalon d’edat dins lo mond en 2000, segon l’OIT
! rowspan="2" |Escalon d’edat
! rowspan="2" |Total d’enfants
! colspan="2" |Enfants al trabalh
! colspan="2" |amb trabalh:
! colspan="2" |Enfants non escolarizats
! colspan="2" |Enfants escolarizats
|- align="center" bgcolor="#CCCCCC"
!Total
!Proporcion
!d’abolir
!dangierós
!actius
!non actius
!actius
!non actius
|-
|5 - 9 ans
|600,2
|73,1
|12,2 %
| rowspan="2" |186,3
| rowspan="2" |111,3
|12 %
|20 %
|7 %
|68 %
|- 
|10 - 14 ans
|599,2
|137,7
|23,0 %
|23 %
|10 %
|13 %
|67 %
|-
|15 - 17 ans
|332,1
|140,9
|42,4 %
|59,2
|59,2
|42,5 %
|14 %
|31 %
|43,5 %
|- bgcolor="#F0F0F0"
|Tous
|1&nbsp;531,5
|351,7
|23,0 %
|245,5
|170,5
| 
| 
| 
| 
|}
{| class="wikitable"
|+Donadas mesas a jorn en 2004, segon l’OIT
! rowspan="2" |Escalon d’edat
! rowspan="2" |Total d’enfants
! colspan="2" |Enfants a trabalh
! rowspan="2" |Variacion<br /><br />a/r de 2000
! colspan="2" |amb trabalh:
|- align="center" bgcolor="#CCCCCC"
!Total
!Proporcion
!d’abolir
!dangierós
|- 
|5 - 14 ans
|1&nbsp;206,5
|190,7
|15,8 %
| - 9,6 %
|165,8
|74,4
|- 
|15 - 17 ans
|359,8
|126,7
|35,2 %
| - 9,8 %
|51,9
|51,9
|- bgcolor="#F0F0F0"
|Tous
|1&nbsp;566,3
|317,4
|20,3 %
| - 10,1 %
|217,7
|126,3
|}
L'OIT compta en 2017 73 milions d'enfants dins lo mond, qu’an entre 5 e 11 ans d’edat e que son obligats de trabalhar.

=== Populacions tocadas ===

==== Espandiment geografic ====
[[Fichièr:Child_domestic_work_in_Sandakphu.jpg|vinheta|Trabalh domestic Sandakphu, al [[Bengala Occidental|BengalaOccidental]].]]
Se lo trabalh dels enfants existís dins gaireben totes los païses del mond, es dins los païses en desvolopament qu’es lo mai frequent. En valor absoluda, es dins la zona [[Asia]] – [[Ocean Pacific|Pacific]] que se tròban mai d’enfants al trabalh amb d’enfants a trabalh amb 60 % del total mondial. En [[Índia]], las estimacions varian entre 16 milions d’enfants entre 5 e14 ans d’edat (segon las ONG localas) e 150 milions d'enfants actius de emens de 18 ans; la [[Banca Mondiala|Banca mondiala]] reten una valor de 40 milions e l’[[UNICEF|Unicef]] 60 milions. En tèrmes de proporcions, es l’[[Africa subsahariana]] que ten los taus mai nauts, sovent ligats a la pauretat del païs: lo [[Nigèr (país)|Nigèr]] e [[Sierra Leone]] mòstrab de taus de gaireben 70 % d’enfants al trabalh alara que lo [[Mali]] o lo [[Burundi]] apròchan los 50 %. L’Orient Proche e [[Orient Mejan|Mejan]] son pas estalivats, coma l’[[Iraq]] en seguida de l’embargo e de la guèrra de 2003 o dins los territòris palestinians ocupats. En [[America Latina|America latina]], lo fenomèn tòca près d’un enfant sus sièis.

Mas los païses desvolopats —  e las « economias de transicion » — son tanben concernits: 3 % dels enfants de 10 a 14 ans son economicament actius dins los païses industrializats<ref name="OIT20022">[[Organisation internationale du travail|OIT]], ''Un avenir sans travail des enfants'', Rapport global du directeur général, Conférence internationale du travail, {{90e|session}}, Bureau international du travail, Genève, 2002 {{ISBN|92-2-212416-2}} {{lire en ligne|lien=http://www.ilo.org/global/publications/ilo-bookstore/order-online/books/WCMS_PUBL_9221124169_EN/lang--en/index.htm}}.</ref>, en mai dels pichons trabalhs d’apunt son inclusit tanben lo trabalh al negre o de formas pièger de trabalh (prostitucion e trafecs). Oficialament, l’[[Itàlia]] compta {{formatnum:320000}} enfants al trabalh de 6 a 13 ans d’edat, nombre qu’aumenta de 50 % pendent lo periòde estivala, alara qu’en [[Grand Bretanha]], lo ''Trades Union Congress'' estima que dos milions d’enfants trabalhan regularament e sempre mai per apondre al revengut familial. Los [[Estats Units d'America|EUA]] comptarián 5,5 millions de joves actius pendent l’estiu amb {{formatnum:800000}} dins l’agricultura<ref name="Manier IV2">Bénédicte Manier, op. cit., chap. IV « Un phénomène planétaire : approches régionales », pp. 43 - 81.</ref>. En Euròpa de l’Èst, 4 % dels 10 – 14 ans d’edat son actius<ref name="OIT20022" />, un milion en [[Russia]] e près de {{formatnum:100000}} en [[Bulgaria]].
{| align="center"
|[[Fichièr:Enfants_au_travail_dans_le_monde.png|centrat|vinheta|Proporcion d’enfants de 5 a 14 ans al trabalh per cada país, segon un rapòrt de la Banca mondiala e donadas de l’OIT : 

{{Legenda|#c0c0c0|Pas de donadas}}
{{Legenda|#fffea7|0 à 10 % d'enfants al trabalh}}
{{Legenda|#dddb23|10 à 20 % d'enfants al trabalh}}
{{Legenda|#ff7f2a|20 à 30 % d'enfants al trabalh}}
{{Legenda|#ff0000|30 à 40 % d'enfants al trabalh}}
{{Legenda|#000000|Plus de 40 % d'enfants al trabalh}}
]]
|[[Fichièr:Carte_de_ratification_des_conventions_138_et_182.png|centrat|vinheta|País avent ratificat las convencions 138 e 182 de l'OIT, en 2006 :  <div class="legende-bloc legende-bloc-vertical ">

{{Legenda|#00ff00|Ratificacion de las convencions 138 e 182}}
{{Legenda|#ffff00|Ratificacion de la convencion 182 mas pas de la 138}}
{{Legenda|#ff7f2a|Ratificacion de la convencion 138 mas pas de la 182}}
{{Legenda|#ff0000|Pas cap de ratificacion}}
{{Legenda|#b9b9b9|Pas cap de donadas / país non membre de l'OIT}}
</div>]]
|}
[[Fichièr:Child_labour_distribution_chart.png|centrat|vinheta|550x550px|Distribucion del trabalh dels enfants per region del mond, pels enfants entre 5 e 14 ans. La colomna verta (axe d’esquèrra) indica lo nombre en milions d'enfants de 5 a 14 ans economicament actius, e la colomna roja (axe de drecha) indica lor percentatge dentre los enfants del mèsme edat d’aquesta region.

{{Legenda||"A": Asia / Pacific}}
{{Legenda||"B": Africa subsahariana}}
{{Legenda||"C": America latina / Caribes}}
{{Legenda||"D": Orient mejan / Africa del Nòrd}}
{{Legenda||"E": Economias developadas}}
{{Legenda||"F": Économias en transicion|texte=F}}
]]

==== Destriament social ====
[[Fichièr:Vendeuse_ambulante_d'arachide.jpg|vinheta|Vendeira ambulanta a Grand-Bassam al sud de la [[Còsta d'Evòri|Còsta d’Evòri]].]]
Les activitats realizadas pels enfants varian segon los continents e las culturas. Una constanta demora dins: los enfants al trabalh son eissits de familhas [[Pauretat|pauras]], la pauretat essent una de las causas plan establida del trabalh dels enfants. Plan sovent, fan tanben partit d’una [[classa sociala]] « bassa » coma en Índia ont los enfants al trabalh son sovent de [[Dalit|dalits]] o d’una [[casta]] inferiora; en Euròpa de l’Èst, fan sovent parit d’una minoritat (coma los [[Ròms|Roms]]) ; en America latina coma en Africa, los enfants de las carrièras, mai vulnerables, son mai sovent al trabalh. Aquesta vulnerabiltat tòca tanben los migrants paures arribant d’America del Nòrd o en Euròpa.

Un autre punt comun a aquestes enfants es gaireben sempres de trabalhar dins de sector de tecnologia fèbla, e subretot dins los sectors ont i a un important besonh de [[man d’òbra]], coma l’agricultura familiala, las grandas plantacions o lo talhièrs textils. Dins la manufacturas, i a sovent besonh de man d’òbra pauc qualificada mas en grand nombre; la recerca de man d’òbra pauc carestiosa menent alara a utilisar lo trabalh d’enfants.

=== Destriament sectorial ===
[[Fichièr:Chargeurs_de_bateau_de_transport_02.jpg|esquèrra|vinheta|Enfant cargant una nau de pesca ]]
Lo classament del trabalh per tipe d’activitat practicada se pò trobar dins un estudi de 1996 e destria lo trabalh dels enfants en grands sectors: 70,4 % dins l’[[agricultura]], la [[caça]] o la [[pesca]], 8,3 % dins lo comèrci de gròs o de detalh, comprenent la [[Restaurant|restauracion]] e l’ostelariá, 8,3 % dins las manufacturas, 6,5 % dins los « servicis comunautaris, socials o personals », 3,8 % dins los transpòrts, los entrepauses e la comunicacion, 1,9 % dins la construccion e 0,9 % dins las industrias extractivas (minièras per exemple). Las « pièger formas de trabalh » son tractadas dins la partida seguenta.

Aquestes resultats van contra l’imatge corrent d’enfants trabalhant en majoritat dins la usinas o los talhièrs de confeccion<ref name="Manier2">Bénédicte Manier, ''Le Travail des enfants dans le monde'', La Découverte, Paris, 2003 {{ISBN|2-7071-4179-8}} {{Lien brisé|lien=http://www.yodawork.com/webcc/sog_dec_rep/notice_reference.html?F_ean13=9782707141798}}.</ref>: s’aquesta activitat existís, demora fèble al respècte dels trabalh dins l’esfèra familiala e dins l’agricultura.

==== Agricultura ====
[[Fichièr:Rolako_ploughing.jpg|vinheta|Enfants e joves menant un [[araire]] de [[Bos taurus|buòus]], en [[Sierra Leone]].]]
Segon los païses, los enfants que trabalhan dins l’[[agricultura]] pòdon representar de 90 a 95 % dels enfants al trabalh, la mejana essent de 70 a 74 % ; la part dels enfants aumenta quand l’economia d’un país es basada sus l’agricultura. Se destria los enfants que trabalhan al camp amb lors parents e aquestes que son emplegats sus de grandas plantacions o expleitacions. Lo primièr cas es frequent dins los païses que l’economia es subretot basada sus l’agricultura, los enfants son alara sovent responsables de la garda del [[Bestiau|bestial]] e de pichons trabalhs. Se los abuses demoran possibles, son mens nombroses que los enfants demoran dins l’encastre familial<ref name="Challis">{{En}} James Challis et David Elliman, ''Child Worker Today'', Quartermaine House, 1979, 170 p. {{ISBN|0-905898-06-0}}.</ref>. Lors activitats pòdon inclure la participacion a la culhidas e a la pèsca, a vegada a la caça, e la transplantacion del [[ris]] ; las filhas son sovent encargadas de cercar de l’[[Aiga potabla|aiga]], de s’ocupar dels nenons, de preparar los repais. Quand aquestes van a l’escòla, l’absenteïsme aumente pendent las[[Culhida|culhidas]].
[[Fichièr:Childrens_on_the_road.jpg|vinheta|Retorn dels camps]]
Los enfants emplegats sus de plantacions an mai sovent de condicions de vida mai dura: lors activitats son ligadas a aquestas de lors parents qu’ajudan, per la culhidas del [[tè]], del [[cafè]], per l’entreten de las plantas o l’aplicacion d’[[engrais]]. Las tecnicas d’agricultura modèrnas expausan los enfants als mèsmes dangièrs que l’industria a causa de la calor, de la posca, dels riscs ligats a las maquinas agricòlas e de dangièrs representats pels produchs toxics coma los [[Pesticida|pesticids]]. Pasmens, los enfants de las grandas plantacions representan mens de 5 % d’enfants trabalhadors. Los mens de 15 ans atengan 25 a 30 % de la man d’òbra sus las plantacions al Mexic, al Kenya o al Brésil.

==== Industria e construccion ====
[[Fichièr:Child_coal_miners_(1908).jpg|vinheta|Minors als EUA (Gary, [[Virgínia Occidentala|Virginie-Occidentale]]) en 1908.]]
[[Fichièr:TravailEnfantUSXIX.jpg|esquèrra|vinheta|Enfants et adolescents dins una usina de veire del sègle XIX dins l'[[Indiana]].]]
Se l’industria es pas lo sector dominant, es lo mai conegut d’una part que s’agís sovent de trabalh dangierós e d’autre part qu’es lo trabalh d’enfants dins las manufacturas de la [[revolucion industriala]] que faguèt visible lo phenomèn e menèt a sa reglamentacion. Dins los païses desvolopats, es l’imatge mai corrent quand es evocat lo trabalh dels enfants desl païses en desvolopament<ref name="Challis">{{En}} James Challis et David Elliman, ''Child Worker Today'', Quartermaine House, 1979, 170 p. {{ISBN|0-905898-06-0}}.</ref>. L’emplec d’enfants sota 12 ans d’edat es pas rare dins la construccion pels pichons pretzfachs de netejatge e de transpòrt ; èra encara lo cas en Euròpa del Sud (coma en [[Itàlia]]) dins la annadas 1980.

Aquestes sectors comprenon las manufacturas e usinas, las [[Brica (material)|briqueteriás]], los obrados de construccion, las minas e [[Peirièra|peirièras]], mas tanben dins los talhièrs textils e filaturas, les tanariás, las [[Terralha|terralhas]], las usinas de sabon, d’aluquetas, veire de produchs quimics quand se cal una extraccion manuala.

==== Sector informal ====
[[Fichièr:Clock_boy.jpg|vinheta|Un enfant trabalhant coma « òme-sanduich » donant l’ora a Mérida, [[Mexic]]]]
Lo sector informal designa las activitats non reglementadas, sovent de talha pichona, realizadas per un individú o una familha. Es subretot espandit en mitan urban o lo caumatge es important : dins los païses en desvolopament, l’OIT estima que representa 60 % de la man d’òbra urbana e una partida importanta del [[Produch interior brut|PIB]] (25 % al [[Nigèria|Nigeria]], près de 50 % de la [[Filipinas]]). Es de ligam prim dins l’[[exòde rural]] e a la formacion de barris de barracas. Las activitats màger encontradas son la [[venda]] a pichona escala (bevendas, fruchs, cigaretas), l’artesanat (reparacions), los servicis (ciratge de cauçaduras, lavatge de veïculs, [[Recuperacion|acamptge dels escombres]]), lo transpòrt.

Aqueste trabalhs son subretot destinats a la subrevida de cort tèrme. Lo sector es pas sens ligam amb lo formal, per exemple quand de vendeires de carrièras trabalhan pel compte d’un comèrci, fasent tanben partida de la cadena de produccion. Lo sector informal inclutz tanben los enfants de las carrièras expleitats per la venda de [[dròga]] o per la [[Mendicité|mendicitat]] (tocant {{formatnum:600000}} enfants segon l’OIT<ref name="SIMPOC2">{{en}} Statistical Information and Monitoring Programme on Child Labour, ''Every Child Counts, New Global Estimates on Child Labour'', Bureau international du travail, Genève, décembre 2002 {{ISBN|92-2-113113-0}} {{lire en ligne|lien=http://www.ilo.org/ipecinfo/product/viewProduct.do?productId=742}}.</ref>). Se fòça enfants trabalhan dins lo sector informal an un fogal, aquestes que vivon dins la carrièra son encara mai vulmerables; l’[[Unicef]] estima tanben que  lo nombre d’enfants de las carrièras se compta per desenas de milions pel mond<ref name="SOWC 2006">[[Unicef]], ''La Situation des enfants dans le monde 2006 : exclus et invisibles'', Unicef, New York, 2006, 156 p. {{ISBN|978-92-806-3917-9}} {{lire en ligne|lien=http://www.unicef.org/french/sowc06/pdfs/sowc06_fullreport_fr.pdf}}, p. 41</ref>.

==== Activitats domesticas ====
[[Fichièr:Girls_carrying_water_in_India.jpg|vinheta|Filhas portant de garras d’aiga en [[Índia]].]]
Lo trabalh domestic es la forma de trabalh mai amagada e mens aisida d’estimar que pren plaça al sen dels fogals. Se l’implicacion d’un enfant dins los pretzfachs domestics es mai sovent considerat coma benefic e participant a son educacion, dins fòrça païses, d’enfants son emplegats coma servicials per una autra familha que la lor, veire son expleitats per la lor familha; aqueste darrièr cas es pasmens pas inclusit dins los enfants « economicament actius ».

Actualizat en 2013, lo nombre d’enfants trabalhant coma domestics per de particular es fixat a 15,5 milions (sus un total de 305 milions d'enfants trabalhant pel mond). L'[[Organisation internationale du travail|OIT]] estima qu’i a mai de filhas de 16 ans obligadas a far un trabalh domestic que dins las autras formas de trabalh. Aquestas evaluacions permeton d’obténer un òrdre de grandor sus un fenomèn present dins fòrça regions dels mond e subretot en Africa, mas tanben en Asia e Orient Mejan. D’entre las estimacions chifradas per l'[[Organisation internationale du travail|OIT]]: {{formatnum:482000}} enfants al [[Brésil|Brasil]], {{formatnum:300000}} a [[Dhâkâ]], {{formatnum:700000}} en [[Indonésie|Indonesia]], {{formatnum:200000}} al [[Kenya]], 66 a {{formatnum:88000}} al [[Maroc|Marròc]], {{formatnum:200000}} en [[Haïti]], etc.
[[Fichièr:Les_petites_bonnes_de_Mauritanie_suscitent_un_débat_social_(5631348143).jpg|esquèrra|vinheta|Campanha d'informacion près de las familhas per lutar contra lo trabalh de las "pichonas servicialas" en [[Mauritània]].]]
Las rasons de las dintradas dins lo trabalh dometic son nombrosas: es sovent percebut coma « normal » o fasent pas de problèma, pòt èsser institucionalizada:

* Representa un biais d’escapar la misèria coma pels restavecs d’Haïti,
* Pòt tanben fa l’objècte d’un trafec o de remborsament de [[Deute|deutes]]. Tanben, al [[Paquistan]] o al [[Nepal]], de familhas ruralas avent contractat de deutes devent sovent rendar lor enfant coma servicial per remborsar.
* En [[Etiopia]], lo trabalh domestic es un verai « comèrci internacional » : Cada annada miliers de filhas son enviadas dins de païses de l’[[Orient Mejan]] per i trabalhar dins de condicions a vegada fòrça violentas.

=== « Pièger formas de trabalh » ===
Èra estimat en 2002 que 8,4 milions d’enfants èran trapat dins una de las « pièger formas de trabalh » talas coma definit per l’OIT (convencion 182, article 3). Aqueste chifre es pasmens una estilmacion bassa que sols los païses efectivament inclusits dins l’enquèsta ont foguèron contat sens extrapolacion als autres païses, e los critèris son gaireben estricte. Lo nombre real d’enfants dins aquestas condicions pòt en realitat èsser plan superior. L’OIT classifica aquestas formas en cinc categorias: lo trabalh forçat, lo trafec d’enfants, l’industria del sèxe, los conflictes armats e las activitats illicitas.

==== Trabalh forçat e esclavatge ====
[[Fichièr:Missionary,_Visitor,_The_(1907)_(1907)_(14596823318).jpg|vinheta|Mainajonas trabalhant au teissatge de [[tapís]] a [[Esmirna]] en [[Turquia]], 1907]]
Lo trbalh forçat tòca près de 5,7 milions d’enfants pel mond. Se destria de las autras formas de trabalh dels enfants per una cèrta restriccion dels movements de l’enfant, una violéncia mentala o fisica, l’abséncia de consentament e / o una forma de contraròtle al delà de la normala. L’[[esclavatge]] va encara mai luènh en redusent la persona a l’estat de merça apartenent a son « proprietari ».

Se las estimacions indican que la majoritat d’aquestes enfants son en Asia (5,5 milions), mas tanben mancan de fonts fisablas per las autras regions, aqueste tipe de trabalh essent malaisit a apreciar. Una autra rason es lo caractèr gaireben institucional de la servitud pels deutes (''bonded labour'' en anglés) coma lo sistèma de ''kamaiya'' al [[Nepal]] : dins de tals sistèmas, de parents pòdon plaçar un enfant a partir de 7 o 8 ans d’edat per un trabalh en usina per garantir un prèst o de pagar de deutes. Los diferents rapòrts mòstran que, mai sovent, aqueste trabalh lèu vira a l’[[esclavatge]].

Los exemples mai coneguts son al Nepal, al [[Paquistan]] e en [[Índia]]. Dins aqueste darrirè país, la practica es espandida dins l’agricultura e las industrias de la [[cigarreta]], de la [[seda]] o del [[tapís]]. Un estudi portava sus las condicions de vida dels milirats d’enfants trabalhant dins l’industria del tapís e los descrivián

« […] raubats, desplaçats o passats per lors parents per de fèblas somas d’argent. Gaireben totes son retenguts en captivitat, torturats e forçats de. trabalhar 20 oras per jorn sens una pausa. Aqueste mainadum deu s’acocolar suls sieus artelhs, de l’alba al crepuscul cada jorn, andicapant de biais sevèr lor creissença. Las activistats socialas dins aqueste domèni capitan pas a trabalhar a causa del contraròtle pròche d’aquesta d’una mafia realizat pels gerents dels talhièrs de teissatge<ref>{{en}} Neera Burra, « Born to Work: Child labour in India », Oxford University Press, Delhi, 1995, 320 p. {{ISBN|978-0195636284}}, pp. 228-229. Traduction pour Wikipédia.</ref>. »
[[Fichièr:1903sweatshopchicago.jpg|vinheta|Dins un ''sweatshop'' a [[Chicago]] en [[1930]].]]
D’autras situacions similàrias s’encontra al [[Brasil]] amb las plantacions de [[cana de sucre]] e los [[Carbon vegetal|carbonièrs]]. En 1993, d’enfants de 4 ans son mencionats al trabalh dins una plantacion de [[coton]] a Paraná<ref>{{en}} Alison Sutton, ''Slavery in Brazil: A link in the chain of modernisation'', Anti-Slavery International, London, 1994 {{ISBN|0-9009-18-32-2}}, p. 70</ref>. En [[Mauritània]], malgrat l’abolicion de l’esclavatge en 1980, demora encora unas {{formatnum:400000}} personas d’Africa negra servissent d’esclaus a de [[Berbères|Berbèrs]], enfants coma adults<ref>{{en}} Charles Jacobs et Mohamed Athie, « Bought and Sold », dans ''The New York Times, 13 juillet 1994 {{lire en ligne|lien=http://www.nizkor.org/ftp.cgi/orgs/american/ftp.py?orgs/american//aasg/press/bought-and-sold}}.''</ref>. La fondacion [http://www.globalslaveryindex.org/ Walk Free] publica un indici sus l’esclavatge e realiza de rapòrts per unes païses.{{Citation bloc|[…] kidnappés, déplacés ou placés par leurs parents pour de faibles sommes d’argent. La plupart d’entre eux sont retenus en captivité, torturés et forcés à travailler 20 heures par jour sans une pause. Ces petits enfants doivent s’accroupir sur leurs orteils, de l’aube au crépuscule chaque jour, handicapant sévèrement leur croissance. Les activistes sociaux dans ce domaine n’arrivent pas à travailler en raison du contrôle proche de celui d’une mafia exercé par les gérants des ateliers de tissage<ref>{{en}} Neera Burra, « Born to Work: Child labour in India », Oxford University Press, Delhi, 1995, 320 p. {{ISBN|978-0195636284}}, pp. 228-229. Traduction pour Wikipédia.</ref>.}}

==== Trafec d’enfants ====
Lo [[trafec d'enfants]] inclutz « lo recrutament, lo transpòrt, lo transferiment, l’abric o la redepcion d’un enfant per objectiu d’expleitacions »<ref>{{en}} [[Organisation des Nations unies|ONU]], ''Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficking in Persons, especially Women and Children, supplementing the United Nations Convention against Transnational Organized Crime'', 2000 {{lire en ligne|lien=http://www.uncjin.org/Documents/Conventions/dcatoc/final_documents_2/convention_%20traff_eng.pdf}}, article 3(a).</ref>. L’OIT estima que 1,2 milion d’enfants patisson d’un tal trafec dins lo mond amb {{formatnum:550000}} sonque per l’America del Sud. Mas çò que 1,2 milion es pas comptat dins lo total de las « pièger formas de trabalh » per levar un doble compte: los enfants trafegats subisson mai sovent una autra forma d’expleitacion

L‘objectiu del frafec depend de l’edat e del sèxe dels enfants: los mainats son mai sovent trafegats per de trabalh forçat dins de grandas plantacions o lo trafec de dròga alara que las mainadas son puslèu destinadas a l’expleitacion sexuala o domestica. Los enfants pòdon tanben èsser expleitats dins los rets de [[mendicitat]] organizada, mandats per de rets d’[[Adopcion|adoption]] illegals o per de [[Maridatge forçat|maridatges forçats]]. Los trafecs se realizan a l’interior del país, e tanben entre diferents païses o a l’escala mondiala. Los rets son a l’encòp nacionals, regionals o mondials; l’OIT identifiquèt unas rotas de trafec internacional: America latina → Euròpa e Orient Mejan ; Asia → Euròpa e Orient Mejan ; Nepal e Bangladesh → Índia ; Birmania e Laos → Taïlanda ; Africa de l’Oèst → Nigeria ; Africa australa → Africa del Sud ; Euròpa de l’Èst → Euròpa de l’Oèst.

==== Exploitacion sexuala ====
[[Fichièr:Photography_of_a_Child_prostitute_in_1871.jpg|alt=|vinheta|Drolla prostituida. [[Daguerreotipe]] anonim (1871) « Mary Simpson, un vulgara prostituida de 10 o 11 ans. Es coneguda jol pseudonim de Sra Berry dempuèi al mens dos ans. Emprenhada de quatre meses »]]
Segon l’OIT<ref name="OIT20023">[[Organisation internationale du travail|OIT]], ''Un avenir sans travail des enfants'', Rapport global du directeur général, Conférence internationale du travail, {{90e|session}}, Bureau international du travail, Genève, 2002 {{ISBN|92-2-212416-2}} {{lire en ligne|lien=http://www.ilo.org/global/publications/ilo-bookstore/order-online/books/WCMS_PUBL_9221124169_EN/lang--en/index.htm}}.</ref>, 1,8 milion d’enfants son implicats dins lo comèrci sexual mondial, mai sovent entre 15 e 17 ans d’edat; {{formatnum:750000}} se trapavan en America del Sud e Caribes, {{formatnum:590000}} en Asia / zona Pacifica e {{formatnum:420000}} dins los païses desvolpats. Las formas de trabalh son diferentas: [[Pornographie|pornografia]] juvenila, [[Prostitution|prostitucion]], trafec sexual e / o [[Tourisme sexuel|torisme sexual]]. 98 % d’enfants tocats son de filhas<ref>Unicef, ''L’État des enfants dans le monde'', op. cit., p. 60.</ref>.

L’expleitacion sexuala dels enfants aparéis dins los medias a l’escasença d’escandals sul torisme sexual, organizat mai sovent per d’òmes venent de païses desvolopat cap a la [[Tailàndia]], la [[Republica Dominicana|Republica dominicana]] o lo Brasil entre autres païses. Mas l’expleitacion sexuala es tanbe organizada localament: als [[États-Unis|EUA]], son estimats a mai de {{formatnum:100000}} lo nombre d’enfants prostituits<ref name="SOWC972">{{en}} [[Unicef]] : Carol Bellamy (dir.), ''The State of the World's Children'', Unicef, Oxford University Press, New York, 1997, 109 p. {{ISBN|0-19-262871-2}} {{lire en ligne|lien=http://www.unicef.org/sowc97/}}.</ref>. L’expleitacion sexuala pòt èsser ligada a d’autras formas d’expleitacions: las fabricas indianas de tapís citadas mai naut son conegudas per servir de centres de recrutament per d‘ostals de prostitucion. Los enfants prostituits son expausats a las malautiás sexualament transmissiblas, a la grossessa non desirada, a las drògas. Patisson tanben d’estigmatizacion dins lo rèste de la societat, e son a vegada quitament considerats coma d’« illegals » e tractat coma tal per las fòrça de l’òrdre, per exemple quand lo [[Prostitution|racolatge]] es interdit.

La prostitucion d’enfants respond a una demanda, provocada per unas supersticions (aver una relacion sexuala amb un enfant entretendriá la virilitat) e la paur del [[SIDA|sida]] (los enfants son supausats a èsser mens contaminats que los adults, supausicion sovent falsa).

==== Enfants soldats ====
[[Fichièr:Sri_lanka_enfants_soldats.jpg|vinheta|Enfants soldats dins un centre de reinsercion, [[Sri Lanka]], 2009]]
Ara, existiriá {{formatnum:300000}} [[enfants soldats]] dins lo mond, implicats dins un trentenat de conflictes; un tèrç d’entre eles se trapan en Africa subsahariana e dins los conflictes regulars en [[Republica Democratica de Còngo|Republica democratica del Còngo]], en [[Colómbia]] (ont entre 11 e {{formatnum:14000}} enfants farián partit de las fòrças paramilitaras) e en [[Birmania]] (ont 20 % de l’armada seriá compausada de minors segon [[Human Rights Watch]]<ref>{{en}} [[Human Rights Watch]], ''My Gun was as tall as me, Child Soldiers in Burma'', 2002 {{ISBN|1-56432-279-3}} {{lire en ligne|lien=http://hrw.org/reports/2002/burma/Burma0902-01.htm#P296_16897}}.</ref>). Fòrça d’entre eles an entre 14 e 18 ans d’edat mas i a tanben d’enfants de sonque 8 o 9 ans d’edat ques s’engatjan volontàriament dins de milicícias e autres grops paramilitars<ref>Section « Facts » du site child-soldiers.org {{lire en ligne|lien=http://www.child-soldiers.org/childsoldiers/some-facts}}.</ref>. Se l’imatge mai corrent es aquesta  de l’enfant-combatent un fusil a la man, los enfants-soldats son utilizats per nombroses pretzfachs: espionatge e reconeissença, pausa de minas, entraïnaments dels soldats adults mas tanben de pretzfach d’ostal, portatge del material o cosina. Las filhas son mai expausadas a l’abus sexuals.

Lors motivacions inclusisson la recerca d’un mejan de subrevida dins de regions sovent devastadas, l’experiéncia de membres de lors familhas tuats o mutilats pel conflicte o la fèbla educacion que permet pas d’autra causida. Fòrça filhas s’engatjan per escapar als abuses sexuals o a la servitud domestica, quitament se lors condicions de vida sián  pas melhoras de segur coma soldats. La proporcion de filhas serián d’unes 40 %. Las motivacions de lors recrutaires son diferentas: los enfants-soldats son « impressionables, sensibles a l’autoritat, mens portadas a desertar o a reclamar lor sòlde que d’adults ». L’Unicef afirma que la difusion d’armas pichonas leugièras enfocèt l’utilizacion d’enfants.

== Los determinants del trabalh dels enfants ==
Per [[Bénédicte Manier]], lo trabalh dels enfants es causat per un ensemble de factors agissent en comun: la [[pauretat]] de las familhas, la fèblas escolarizacion, lo fracaç o l’ineficacitat de las politicas socialas coma unes factors socioculturals. D’entre aquestes factors, la pauretat es regulament identificada coma una rason essenciala.

=== Causas socioeconomicas ===

==== Efièchs de la pauretat ====
[[Fichièr:Child_working.jpg|vinheta|Vendeire de mangas o Maracaibo, [[Veneçuèla|Veneçuela]], 2013]]
Lo trabalh dels enfants foguèt identificat coma una de las estrategias de subrevida de las populacions pauras: aquestas estrategias an per objectiu d’assegurar l’essencial e d’en primièr l’alimentacion del jorn. Cada membre de la familha essent una boca per noirir, cadun se deu de contribuir al revengut familial. La [[pauretat]] empachant lo poder de decision de long tèrme e provocant una luta jornalièra per sa subrevida, las familhas pòdon èsser menadas a accepar quina que siá proposicion los ajudant a melhorar lor situacion — l’[[analfabetisme]] encara frequent dins los païses en desvolopament podent los menar a creire de personas pauc escrupulosas. Lo ligam entre pauretat e trabalh dels enfants se verifica tanben dins los païses desvolopats (ont los enfants al trabalh van partit de la sisas desfavorizadas) e dins los païses avent conegut de crisis economicas (l’Argentina en 2000, l’Asia del Sud-Èst en 1997, l’Euròpa de l’Èst) ont los enfants al trabalh fan partit dels « novèls paures ».

La pauretat de las familhas ven sovent del quita [[Caumatge|caumlatge]] o sosemplec dels parents : segon l’OIT, en 2003, 180 milion de personas son al caumatge e 700 milions son sosemplegadas es a dire un tèrç de la populacion activa mondiala que ganha pas lo minim vital. Se lo sector informal absòrba una partida d’aquesta man d’òbra, es pas illimité e los revenguts que ne sortís son pas estables d’ont un recors a un revengut d’apunt fasent trabalhar los enfants. Mai, la demanda d’emplec essent superiora a l’ofèrta, los emplegaires pòdon melhor impausar lors condicions e causir de far trabalhar d’enfants (mens pagats e mai docils) que los adults: dins fòrça situacions, los enfants trabalhan alara que los parents son al caumatge, dintrant alara en « concurréncia involontària ».

La vulnerabilitat s’apond a la pauretat: los enfants al trabalh se plaçan mai sovent al bas de l’escala sociala dins las [[Casta|castas]] inferioras en [[Índia]], los païsans sens tèrra al [[Brasil]], los [[Refugiat|refugiats]], las minoritats etnicas, etc. Los sistèmas inegalitaris fan mai aisida l’expleitacion d’enfants.
{| align="center"
|+'''Comparason dels indicators'''
|[[Fichièr:Percent_poverty_world_map.PNG|vinheta|Taus de [[Pauretat]] dins lo mond: percentatge de personas vivant sota lo [[Lindal de pauretat]] oficial del país, segon la CIA, anadas 2001 à 2005.]]
|[[Fichièr:Unemployment_rate_world_from_CIA_figures.PNG|vinheta|Taus de [[Caumatge]] segon la CIA, donadas de 2006.]]
|-
|[[Fichièr:Literacy_rate_world.PNG|vinheta|Taux d’[[Alfabetisme|alfabetizacion]] segon la CIA, donadas de 2006]]
|[[Fichièr:UN_Human_Development_Report_2008.svg|vinheta|Classament dels païses per [[Indici de desvolopament uman]], donadas de l’ONU de 2008.]]
|}

==== La causida entre travalh e escolarizacion ====
[[Fichièr:Vendeuse_de_beurre_de_karité_2.jpg|vinheta|Jova vendeira de burre de carité à Tafiré en [[Còsta d'Evòri]], 2017]]
Aplicadas a las decisions familialas, la [[Microeconomia|teoria microeconomica]] analisa l’escolarizacion coma lo resultat d’un arbitratge amb lo trabalh. Segon [[Gary Becker]]<ref name=":1">Gary Becker, ''Human Capital'', University of Chicago Press, 1964, 412 p. {{ISBN|0226041204}}</ref>, lo resultat d’aqueste arbitratge es que los enfants son enviats a l’escòla del moment que lo benefici a tèrme anticipat de l’educacion es superior al còst d’oportunitat, es. adire a la pèrda subte del revengut qu’implica l’escolarizacion. La possibilitat del trabalh dels enfants ven s’apondre als còsts de l’escolarizacion, dins la mesura ont representa una manca de ganhar, alara que la qualitat de l’ensenhament influencia en dirècte sul benefici anticipat de l'educacion.

Lo còst d’escolarizacion créis donc amb los salaris. D’estudis mostrèron que, dins los païses latino americains, l’auça del nivèl de vida diminuís las escasenças d’escolarizacion. Al [[Mexic]], l’auça del nivèl dels salaris diminuís las escasenças que l’enfant siá escolarizat sens trabalhar. Aqueste efièch dels salaris es a vegada mai important dins las zonas ricas que dins las zonas pauras. Atal al [[Brasil]] dins las annadas 1990, lo trabalh dels enfants èsra mai important dins la region rica de [[São Paulo (estat)|São Paulo]] que dins la paura  de [[Bahia]].

Mai, d’autres estudis mostran que lo taus de caumatge a un efièch similar. Los periòdes de caumatge, quitament sinonims de pauretat, son favorables a l’escolarizacion e a la reculada del trabalh dels enfants, que reduson lo còst d’oportunitat de l’escolarizacion. Aquò mòstra que lo còst d’oportunitat de l’escolarizacion a un efièch decisiu sul trabalh dels enfants, e que la sola pauretat sufís pas a l’explicar.

De mesuras microeconomicas pòdon maodificar aqueste arbitratge entre escolarizacion e trabalh. Gary Becker, que l’interprèta coma l’oposicion dels intereses economics de cort tèrme dels parents e aquestes de long tèrme de l’enfant, prepausa alara de pagar los parents quand lors enfants son escolarizats. Aquesta mesura s’aplica al Mexic, ont près de 2 milions de familhas pauras recebon près de 25 [[Dolar american|dolars]] per mes per que lors enfants sián escolarizats (lo revengut mejan mensual d’aquestas familhas es d’unes {{Nombre amb unitat|100|dolars}}) e tanben al [[Brasil]], de biais similar de las allocacions familialas introduchas en França al començament del sègle XX.

=== Factors socioculturals ===
[[Fichièr:Child_workers_in_Tifton,_GA.jpg|vinheta|Enfants emplegats als Tifton Cotton Mills en [[Georgia (Estats Units)|Georgia]] ([[Estats Units d'America|EUA]]), 1909]]
La valor atribuida a l'educacion al respècte de l’aprendisstage o al trabalh es pas la mèsma segon las culturas: la « cultura de l’escòla » prenguèt mai d’un sègle a s’implantar de bias durable en Euròpa e sembla pas encara segura dins fòrça païses en desvolopament ont los grands e sovent los parents son pas anats a l’escòla. Lo trabalh dels enfants, luènh d’èsser vist coma un « flagel », es valorizat que permet sovent l’aprendissatge alara que lo sistèma educatiu mèna pas de baias segur a un bon emplec; aquesta concepcion es sovent aquesta de las populacions pauras. La percepcion que n’an los enfants es tanben variabla: i a aquestes que patisson de lors condicion mas que son ufan d’ajudar lor familha o d’aprene un saber far.

Lo fèble taus d’escolarizacion de las (que forman 60 % dels enfants non escolarizat) venent el sovent dels prejutjats culturals, las filhas essent « destinadas a èsser maridadas » e l’educacion es alara una pèrda de temps e d’argent: cal melhor aprene a realizar de trabalh d’ostal. Atal, se lo trabalh de las filhas comença mai d’ora, es mens visible que contengut dins la familha.

Los estudis empirics mòstran que lo nivèl d’educacion dels parents, e subretot de la maire, es lo determinant mai important del trabalh o de l’escolarizacion dels enfants. Aurián mai d’impacte que lo nivèl de revengut, lo còst d’oportunitat i la qualitat del sistèma educatiu (aquestas variablas son pasmens ligadas). L’explicacion dels fenomèn demora pas segura. Las maires educadas an una presencia mai granda per l’educacion. An una influéncia mai granda al sen de la familha, çò que ven decisiu quand lor preferéncia per l’escolaritat es pas totalament partejada pel paire. Enfin, dins la mesura ont las maires passan mai de temps amb lors enfants, lo nivèl d’educacion diminuís lo còst d’aqueste de lors enfants.

=== Feblesa de l’escolarizacion. e de las politicas socialas ===
[[Fichièr:Village_school_in_Northern_Bahr_el_Ghazal,_Sudan.jpg|vinheta|Escòla rurala al [[Sodan]].]]
Per l'Unicef, 117 milions d'enfants son pas escolarizats pel mond, chifre que s’auça a mai de 400 milions inclusissent los mens de 18 ans d’edat. Tanben l’ escolarizacion obligatòria foguèt un facor important de l’abandon del traïses en desvolopament e subretot en Africa subsahariana empachan aqueste feneomèn de recular. Quitament  quand un enfant es inscrich a l’escòla, l'acabament de son escolaritat es pas segura: sol un enfant sus tres acaba son cicle primari pel mond, las escòlas tòcan mal las zonas ruralas e los quartièrs paures de las banlègas, los materials escolars e la cantina son carestioses pels parents, per aquò l'enfant pòt contribuir per una activitat remuneratritz. Mas aqueste quita trabalh pòt li empachar l’assiduitat d’ont un cercle viciós acabant a l’exclusion de l’escòla

Lo fracàs de l'educacion es d’esperel imputat als budgets insufisents balhats a aqueste domèni alara qu’ocupa mai d’un cinquen del budget d'un país coma la França, la partida balhada a l'educacion dins los païses en desvolopament merma de contunh (- 30 % dins la annadas 1990) ; la [[corrupcion]] dels govèrns, lo deute dels païses paures, la feblesa de l'ajuda al desvolopament e la feblesa de las receptas venent de lors exportacions lor permet pas d’aumentar aqueste budget. L'Internacionala de l’educacion estima que 70 % dels ensenhaires pels mond son paures, devent alara recorrir a un trabalh suplementari per cobrir lors besonhs, que lo manca d’ensenhaire atenh 2,7 milions. de personas.
{|
|
|[[Fichièr:UN_Human_Development_Report_2008.svg|vinheta|
Classament dels païses per [[Indici de desvolopament uman]], donadas de l’ONU de 2008.
]]
|}

==== La causida entre trabalh e escolarizacion ====
Aplicadas a las decisions familialas, la teoria microeconomica analisa l’escolarizacion coma lo resultat d’un arbitratge amb lo trabalh. Segon [[Gary Becker]]<ref name=":1">Gary Becker, ''Human Capital'', University of Chicago Press, 1964, 412 p. {{ISBN|0226041204}}</ref>, lo resultat d’aqueste arbitratge es que los enfants son enviats a l’escòla del moment que lo benefici de tèrme anticipat de l’educacion es superiror al còst d’oportunitat, es a dire la pèrda de revengut immediat qu’implica l’escolarizacion. La possibilitat del trabalh dels enfants ven s’apondre als còsts d’escolarizacion, dins la mesura on representa un manca de ganh, alara que las qualitat de l’ensenhament influís de biais dirècte sul benefici anticipat de l'educacion.

Lo còsts de l’escolarizacion créis amb los salaris. D‘estudis mostrèron que, dins los païses latino americans, l‘auçada del nivèl de salairi diminuís las escasenças d’escolarizacion. Al [[Mexic]], l‘auçada dels nivèls de salaris diminuís las escasenças que l'enfant siá sonque escolarizat sens trabalhar. aquestes efièchs salaris es a vegada mai important dins las zonas ricas que dins las zonas pauras. Atal al [[Brasil]] dins las annadas 1990, lo trabalh dels enfants es tan mai important dins la region rica de [[São Paulo (estat)|São Paulo]] que dins aquesta pauvra de [[Bahia]].

Mai, d’autres estudis mòstran que lo taus de caumatge a un efièch similar. Los periòdes de caumatge, tanben sinimin de pauretat, son favorables a l’escolarizacion e a la reculada del trabalh dels enfants, que reduson lo còst d’oportunitat de l’escolarizacion. Aquò mòstra lo còst d’oportunitat de l’escolarizacion a un efièch decisiu sul trabalh dels enfants, e que la pauretat sufís pas sola a l’explicar.

De mesuras microeconomicas pòdon modificar aqueste arbitratge entre escolarizacion e trabalh. Gary Becker, que l’interprèta coma l’oposicion dels intereses economics de cort tèrme dels parents e aquestes de long tèrme de l’enfant, prepausa atal de pagar los parents quand los enfants son escolarizats. Aquesta mesua es aplicada al Mexic, int près de 2 milions de familhas pauras recebon en mejana 25 [[Dolar american|dolars]] per mes quand los enfants son escalorizats (lo revengut mejan mensual d’aquestas familhas es d’unes familles est d'environ {{Nombre amb unitat|100|dolars}}) e tanben al [[Brasil]], de biais similar a las allocacions familhalas introduchas en França al començament del sègle XX.

=== Ròtle economic ===
[[Fichièr:Effort.jpg|esquèrra|vinheta|Enfants [[Cameron|cameroneses]] trabalhant dins una peirrièra pendent las vacanças]]
[[Fichièr:Thai_boy_selling_souvenirs.jpg|vinheta|Enfant [[Tailàndia|tailandés]] vendent de sovenirs, darrièr anèl d’una cadena de produccion podent cobrir diferents païses.]]
Provesissent un trabalh, aquestes enfants participan a  l'economia. Una granda partida d’aqueste trabalh es « invisibla », dins lo sens ont es atestat, mas es pas comptabilizat: es lo cas del trabalh dins l’esfèra familiala, que tòca encara sovent las femnas avent pas d’activitat professional mas s’ocupant de l’ostal. Los enfants que trabalhan a l’exterior de lor familha i balhan una contribucion finacièra dirècta (participacion al budget familial) e indirècta (ils subvengan als lors besonhs e representan una boca de mai a noirir). L'OIT estimava qu'un enfant actiu pòt portar entre 20 e 25 % del revengut familial per una familha paura<ref>Voir H.-A. Patrinos et G. Psacharapoulos, « Educational performance and child labour in Paraguay », ''International Journal of Educational Development'', Oxford, Elsevier Science Ltd., 1994, vol. 15, {{Numèro}}1, pp. 47-60. Cité dans OIT, ''Un avenir sans travail des enfants'', 2002, op. cit.</ref>.

La minoritat dels enfants salariats<ref>Pour estimer cette « minorité » : l'OIT estime qu'aux [[Philippines]], 17 % des enfants travailleurs sont dans un secteur qui puisse être comptabilisé, comme l'hôtellerie, le commerce, etc.</ref> a un cèrt pes dins l’economia del país: l'OIT estima que los enfants representan près de 5 % de la populacion activa en America latina, mas 14 % al [[Kenya]]<ref>Voir les statistiques de l'OIT sur la population active : site Web [https://web.archive.org/web/20110515011637/http://laborsta.ilo.org/default_F.html Laborsta]. Les statistiques annuelles incluent un classement par tranche d'âge.</ref>. Existís pas que d’òrdres de grandor per lor pes per sector: atal, al Paquistan, l'industria del tapís raportariá 109 milions de dolars en exportacions en 1995-96 segon lo patronat ; segon la SACCS (South Asian Coalition on Child Servitude), {{formatnum:500000}}enfants i trabalharián (sus 1,5 milion de salariats), un chifre de se’n aver de dobtes mas que dona un òrdre de grandor.

Los enfants implicats dins lo [[comèrci]], per exemple dins lo trabalh informal de venda dins las carrièras, venon a èsser lo darrièr anèl d’una cadena de produccion, quand vendon de bevendas frescas de grandas marcas, de jornals, de lecariás, etc., dintrant en conurréncia amb los comèrcis establits. Tanben, los [[Recuperacion|recuperator de desgalhs]] fan partit del sistèma de reciclatge informal, poertant los degalhsa de recuperators professionals. De fach, la motivacion màger per emplegar d’enfants es d’òrdre economic: un enfant es mens car e mai docil qu'un adult, amb de salaris dos a sièis mendre que permeton de reduire las despensas salarialas.

=== Còsts e beneficis ===
Un dels arguments avançats contra l'abolicion del trabalh dels enfants es lo fach qu’aqueste, en melhorant la rendabilitat de las entrepresas, contribuís a l'industrializacion e donc al desvolopament economic del país. L'[[Organizacion Internacionala del Trabalh|OIT]] menèt un estudi en 2004 suls còsts e beneficis ligats a l’abolicion del trabalh dels enfants. Sa concluson es clara: 

« Quitament s’unes avantatges importants, coma un enforçament de las escasenças de desvolopament personal, son de mal mesurar en tèrmes monetaris, nòstres calculs permeton de conclure clar que l’eliminacion dels enfants representa un investiment global de rende fòrta. »{{Citation bloc|Bien que certains avantages importants, tels qu’un renforcement des chances de développement personnel, sont difficilement mesurables en termes monétaires, nos calculs permettent clairement de conclure que l’élimination du travail des enfants représente un investissement global très rentable.}}Mai precisament, aqueste estudi portava sus la realizacion del progama IPEC dins los païses en desvolopament e en transicion. Los còsts del projècte son la melhoracion de l’educacion (infrastructura, ensenhaires, material…), lo transferiment dels revenguts (es a dire los programas amb per objectiu de compensar la pèrda per las familhas del revengut liberatt per l’enfant, jos forma d'allocacions), las intervencions non escolaras (amb per objectiu las pièger fòrma de trabalh, los enfants paurissims e/o de castas inferioras, los factors cultural amb las diferéncia ligadas al genre), e lo còst d’oportunitat (los beneficis perduts a la seguida de la retirada dels enfants de lor trabalh). Los beneficis economics esperats son una capacita de produccion màger a causa d’una educacion melhora, e una reduccion dels còsts de santat mercé a l’arrèst de las pièger formas de trabalh. Utilizant de donadas nacionalas e l’experiéncia de programas ja en plaça, l'estudis podèt estimar lo total dels còsts e beneficis:
{| class="wikitable"
|+Total dels còsts e beneficis economics potencials resultant de l'eliminacion del trabalh dels enfants segon l'OIT sul periòde 2000-2020. Chifres en miliards de dolars US a paritat de poder de crompa.
!Region
!Païses en<br /><br />transicion
!Asia
!America<br /><br />latina
!Africa<br /><br />subsahariana
!Africa del Nòrd<br /><br />Orient Mejan
!Ensemble
|- bgcolor="#FFE5E5"
|Educacion
|8,5
|299,1
|38,7
|107,4
|39,6
|493,4
|- bgcolor="#FFE5E5"
|Transferiment de sèrvas
|0,7
|6,3
|1,2
|1,5
|1,1
|10,7
|- bgcolor="#FFE5E5"
|Autres intervencions
|0,4
|2,4
|5,8
|0,6
|0,2
|9,8
|- bgcolor="#FFE5E5"
|Còst d’oportunitat
|16,0
|151,0
|30,9
|30,1
|18,8
|246,8
|- bgcolor="#FFB2B2"
|Còsts totals
|25,6
|458,8
|76,6
|139,5
|59,7
|760,3
|- bgcolor="#E9FFE5"
|Melhora educacion
|145,8
|3&nbsp;307,2
|403,4
|721,8
|500,2
|5&nbsp;078,4
|- bgcolor="#E9FFE5"
|Santat melhorada
|4,0
|14,0
|3,8
|2,1
|3,9
|28,0
|- bgcolor="#BDFFB2"
|Beneficis totals
|149,8
|3&nbsp;321,3
|407,2
|723,9
|504,1
|5&nbsp;106,3
|- bgcolor="#F6FFB2"
!Beneficis economics nets
!124,2
!2&nbsp;862,4
!330,6
!584,4
!444,4
!4&nbsp;346,1
|- bgcolor="#F6FFB2"
|Pagament de transferiment
|13,1
|125,8
|23,5
|29,1
|22,1
|213,6
|- bgcolor="#F6FFB2"
!Beneficis financièrs nets
!111,1
!2&nbsp;736,6
!307,1
!555,4
!422,3
!4&nbsp;123,5
|}
L'OIT concluguèt d’aqueste estudi que l'eliminacion del trabalh dels enfants, mai sovent realizada per de rasons eticas, es tanben valable del vejaire economic o finacièr: los beneficis passarián de 6 a 7 còps los còsts. Aqueste estudi rejonh aquesta de la [[Banca Mondiala|Banca mondiala]] que volon mostrar qu'investir dins l'educacion es una operacion rendabla de long tèrme pels païses concernits. En Afrrica subsahariana, los beneficis financièrs nets passan la mitat de revengut nacional brut annal. Pasmens, l'estudi demora pas qu'una estimacion, portant sus un programa teoric pendent 20 ans ; e los còsts demoran superiors als beneficis pendent las 15 primièras annadas, los beneficis s’aviadan a partir de la 16a annada. L'OIT plan nomena aqueste projècte un « investiment transgeneracional ».

== Cap a l'abolicion ? ==

=== Evolucion del drech ===
[[Fichièr:Enfant_carrière.jpg|vinheta|Dròlla imitant sos parents, dins la peirièra d'Ambatobe a [[Antananarivo|Tananarive]] ([[Madagascar]]), 2016]]
Al nivèl internacional, lo trabalh dels enfants es regit per diferentas convencions de l'OIT que las principalas son ara la convencion {{Numèro}}138 sus l’edat minim de trabalh e la convencion {{Numèro}}182 sus las pièger formas de trabalh. Aquestas convencions servisson de fach de « còde del trabalh » internacional e  de referéncia pet las ONG. L'[[Organizacion de las Nacions Unidas|ONU]] ten tanben un ròtle important, subretot amb Convencion internacionala dels drechs de l'enfant e las convencions portant sus l'esclavatge e los enfants-soldats. Doas conferéncias foguèron organizadas especificament sus aqueste subjècte per l'ONU, a Amsterdam en 1997 e a [[Kampala]] en 1998.

Al nivèl nacional, las leis aviadan lentament dins lo sens mai dur e auçada de l’edat legala, la convencion 138 donant una cèrta marge de manòbra dins aqueste domèni pels trabalhs leugièrs dins los païses en desvoloapment. L'edat minima varia de 14 a 16 ans dins aquestes païses amb unas excepcions notablas coma al [[Bangladèsh]] ont sufís 12 ans d’edat per trabalhar en magazin o sus las plantacions de tè o tanben en [[Haití (estat)|Haití]] ont aqueste mèsme edat se pòt venir servicial (quitament s’aqueste pretzfach es pas gaire « leugièra », veire los Restavecs). E mai, totes los païses an pas signat las convencions de l'OIT e las sanccions demoran encara fèblas : los païses desvolopats an mes en plaça una inspeccion del trabalh mas que los mejans demoran inegals; aquestas inspeccions existisson pas dins fòrça païses paures. L'OIT pòt emetre de recomandacions quand un país se confòrma pas a las convencions.

Lo cambiament cap a l'abolicion buta a diferents obstacles : d'una bias, l'amplor del fenomène es tala que las paucas accions meditizadas (retirada d'un centenat d'enfants d'una mina per exemple) repressent gaireben pas res al respècte del centenat de milierats de talhièrs, d'expleitacions agricòla, etc. concernernidas e d'un autre biais, las ONG internacionales o localas denòncian regularament de problèmas de [[corrupcion]] e d'[[inercia]] politica mantengant lo sistèma en plaça, subretot fàcia a las pression dels industrials.

=== Debat al subjècte de l'abolicion ===
[[Fichièr:Children-working.jpg|drecha|sens_quadre]]
L'aplicacion de las leis es pas jamai sufisenta : totes los actors del domèni son en acòrdi per dire que son las transformacions socioeconomicas que pòdon damatjar de biais durable lo trablh dels enfants, e d’en primièr aquestas que lutan contra la [[pauretat]]. Se la convencion 182 de l'OIT definís clar las « pièger formas de trabalh » coma una prioritat e se l'esclavatge e l'expleitacion sexuala dels enfants son  condamnats de biais unanim, lo debat es sempre d’actualitat al subjècte de las formas « acceptablas » o « tolerablas » del trabalh dels enfants.

=== Accions ===
[[Fichièr:Save_Girl_Child_-_Beti_Bachao,_Beti_Padhao.jpg|vinheta|''Save Girl Child'', {{En}} [[:en:Beti_Bachao,_Beti_Padhao_Yojana|Beti Bachao]], campanha del govèrn india]]
Las accions de luta contra lo trabalh dels enfants comprenon las mesuras legislativas presas pels gouvèrns nacionals, la sensibilizacion de l'opinion publica, las accions ciblant las entrepresas en amont coma la « consomacion ciutadana » e lo [[boicòt]], las accions de terren e lo [[sindicalisme]] dels enfants. Se pòt tanben mencionar, los còdes de conducha e los protocòls adoptats de biais mai o mens volontar de « cartas » e de « protocòls » per las entrepresas, seguent de pressions exercidas per l'opinion politica, las ONG e los sindicats, e tanben los programas de las organizacions intergovernamentalas coma, per, l'Organizacion internacionala de trabalh (OIT) e l'UNICEF.

==== Dins los païses desvolopats ====
Dempuèi l’annada 1982, las ONG, los sindicats e d'autras associacions se mobilisèron per desvelar e dononciar las condicions de trabalh d'enfants, e subretot dins las fabrica de vestits o de [[Joguina|joguinas]] en Asia. Utilizant diferents mejans (peticions, campanha d'opinion, afichas, Internet a partir de las annadas 1990) per atirar l’atencion dels medias, lo punt culminant foguèt de segur la caminadamondiala contra lo trabalh dels enfants en 1998. Lo resultat d’aquestas accions es una vigiléncia meninosa d’unas entrepresas (coma [[Nike]] o Disney), la creacion d'organizacions de consomators (als EUA, la ''National Consumers League'') e unas mesuras governementalas — pasmens ciblan sonque las pièger formas de trabalh.

==== Dins los païses en desvolopament ====
[[Fichièr:Holiday_school_for_child_workers_in_Kolkata.jpg|vinheta|Escòla de vacanças per enfants al trabalh, a [[Calcuta]]. Aqueste mena d'initiativa publica ten d’un cèrt  pragmatisme fàcia a l'amplor del fenomèn.]]
Las accions menadas dins los païses occidental an sonque un fèble impacte : atenh pas que los enfants implicats dins lo comèrci internacional, es a dire una minoritat (segon l'OIT, 8 % dels enfants al trabalh lo son dins las manufacturas, e sonque una partida d'entre eles dins de sos tractants de firmas internacionalas; d'autras fonts afirman que sols 5 % dels enfants actius s e trapan dins d’activitats d’exportacion, al nivèl mondial<ref>Parmi les estimations, on peut citer Alessandro Cigno et Furio Camillo Rosati, ''The Economics of Child Labour'', Oxford University Press, Oxford, 2005 {{ISBN|978-0-19-926445-2}}, 264 p., en particulier le chap. V « International Trade ».</ref>). Sul terren, de milierats d'ONG e d'associacions agisson sus las causas primièras del trabalh dels l’enfants. Lors accions comprenon la [[Pauretat|luta contra la pauretat]] al sens larg de desvolopament, l'aculhida d'enfants de las carrirèas dins d’abrics e centres d’albergament, la construccion e lo manten d'escòla e tanben realizacion d'activitats educativas o de formacions professionalas. De progamas mai novels, sovent financiat per l'Unicef, assajan l'ensenhament itinerant, a l’ostal o sus de naus, o encara d’allocacions ligadas a l'assiduitat escolara, al [[Brasil]]. Una iniciativa mai recenta es aqueste dels [[Sindicat|sindicats]] d'enfants. Se lo movement davancièr foguèt creat en [[1976]] (lo MANTHOC perivian), es sonque dins las annadas 1990 que d'autres sindicats contunhèron de se crear en Índia, en Africa e dins lo rèste de l’America latina. Lors projèctes comunautaris rejongan aquestes de las ONG, mas amb los emplegaires permetent de condicions melhoras de trabalh, e tanben aqueste d'una identitat novèla. Aquestes movement son sovent antiabolicionistas, tot en reclamant un trabalh digne e rebutant l'expleitacion.

==== Sul plan intergovernamental e internacional ====
Amb per objectiu d’acampar aquestes esfòrces, l'OIT realiza en 1992 lo programa IPEC (''International Programme on the Elimination of Child Labour'', « Programa internacional per l'abolicion del trabalh dels enfants »), amb per objectiu prioritari la formas pièger de trabalh, aqueste de las filhas e dels mens de 12 ans. En mai de las evalucions globalas citadas mai naut, lo programa coordona los actors a l’entorn de plans d'accion e assag d’encontrar de solucions economicas amb los emplegaires.

== Galari ==
<gallery perrow="6">
Fichièr:Child Labor in Morona Santiago, Ecuador 1990.jpg|En Equateur, 1990
Fichièr:Working Child Brickaville Madagascar.jpg|A Madagascar, 2007
Fichièr:Child labor in Congo.jpg|Au Congo, 2007
Fichièr:Child labor Bangladesh.jpg|Au Bangladesh, 2008
Fichièr:Young garbage recycler in Saigon.jpg|Au Vietnam, 2008
Fichièr:Child and ox ploughing, Laos (2).jpg|Au Laos, 2009
Fichièr:Child labour Nepal.jpg|Au Népal, 2010
Fichièr:Child Worker, Ethiopia (8265388895).jpg|En Ethiopie, 2012
Fichièr:Child labour.JPG|En Inde (?), 2012
Fichièr:A girl drawing water from an irrigation well in India.jpg|En Inde, 2012
Fichièr:Working children Indonesia.jpg|En Indonésie, 2012
Fichièr:Hard working girl in Nepal.jpg|Au Népal, 2012
Fichièr:A child worker in retail, child labor in Hainan China December 2013.jpg|En Chine, 2013
Fichièr:Child Working (62514295).jpeg|Au Népal, avant 2014
Fichièr:Boy Working in Punta de Piedras.jpg|Au Venezuela, 2014
Fichièr:Child Worker, Madagascar (29791531260).jpg|A Madagascar, 2016
Fichièr:AFRO WORKER.jpg|Au Nigeria, 2017
</gallery>

== Nòtas e referéncias ==
{{Referéncias}}

== Annxes ==

=== Bibliographie ===

; Obratges generalistas 
:

* Bénédicte Manier, ''Le Travail des enfants dans le monde'', La Découverte, 2003, réédition actualisée en 2011. {{commentaire biblio|La synthèse la plus complète de la situation actuelle, avec une analyse économique inédite. La plupart des données et des analyses de cet article sont tirées de ce livre.}}
* Sigrid Baffert, ''Ces ouvriers aux dents de lait : Les enfants au travail'', Syros, 2006, 159 p. {{ISBN|2748504836}}. {{commentaire biblio|Histoires d'enfants au travail en France à différentes époques.}}
* Martin Monestier, ''Les Enfants esclaves. L'Enfer quotidien de 300 millions d'enfants'', Le Cherche-midi Éditeur, 1999, 271 p. {{ISBN|2862745693}}.
* Chakib Guessous, ''L'exploitation de l'innocence : Le travail des enfants au Maroc'', Eddif Maroc, 2004, 371 p. {{ISBN|9981090824}}.
* Michel Bonnet, ''Le travail des enfants : terrain de luttes'', Page deux, 1999, 126 p. {{ISBN|2940189153}}.
* Michel Bonnet, Olga Nieuwenhuys, Kart Hanson, Marie-France Lange, Bernard Schlemmer, Graciela Paillet, "Enfants travailleurs: repenser l'enfance", Ed. Page Deux, 2006. (aborde notamment le point de vue des enfants travailleurs qui se sont organisés pour défendre leurs droits).

;

=== Filmogra ===

* ''Iqbal'', documentaire de Cinzia Torrini (it), Italie, 1998 ; fiction inspirée de la vie de Iqbal Massih, enfant esclave au Pakistan (102 minutes).
* ''Nous avons partagé le pain et le sel'' de Atiq Rahimi, 2001, sur l'Afghanistan.
* ''The Big One'' de [[Michael Moore]], États-Unis, 1998, dans lequel le réalisateur rencontre Philip Knight, PDG de [[Nike]], et l'interroge sur les pratiques de son entreprise, notamment sur l'emploi d'enfants (86 minutes).
* L'association « Films pour un seul monde » de la fondation suisse Éducation et développement [présentation en ligne] propose une collection de documentaires sur le travail des enfants [présentation en ligne] ainsi qu'un DVD « Travail des enfants », à but pédagogique pour des jeunes dès 10 ans [présentation en ligne].
* ''Salaam Bombay !'' de Mira Nair (113 minutes).
* ''Enfants forçats'' de Hubert Dubois (73 minutes).
* ''Je travaille, moi, Monsieur !'' documentaire de Caroline Pothier et Grégory Salomonovitch sur les enfants des rues de Cusco (30 minutes).

=== Articles connèxes ===

* [[Drech del trabalh]]
* [[Esclavatge]]
* [[Pauretat]]
* [[Trabalh (economia)]]

=== Ligams extèrnes ===

* Lo programa [https://web.archive.org/web/20200206110800/http://www.ucw-project.org/ Understand Children Work] (UCW) sul trabalh dels enfants, qu’acamp l'OIT, la Banca Mondiala e l'UNICEF.
* [[Organizacion Internacionala del Trabalh|Organizacion internacionala del trabalh]] :
** [http://www.ilo.org/ipec/lang--fr/index.htm Site de l'OIT / IPEC] sul trabalh dels enfants.
** Convencions de l'OIT : [https://web.archive.org/web/20100413051414/http://www.ilo.org/ilolex/cgi-lex/convdf.pl?C138 Convencion 138] (edat minim) e [https://web.archive.org/web/20100709190350/http://www.ilo.org/ilolex/cgi-lex/convdf.pl?C182 convencion 182] (pièger formas de trabalh).
** [http://www.ilo.org/sapfl/lang--fr/index.htm Programa d'Accion especial per combatre lo Trabalh Forçat (SAP-FL)]
* [https://web.archive.org/web/20210420033654/https://www.unicef.org/french/protection/index_childlabour.html Vista d'ensemble] de l’Unicef.
* [http://www.12to12.org Lo portal Comunautari 12to12.org] acamp diferents actors engatjat contra lo trabalh dels enfants pel mond (ONG, sindicats, escòlas, etc.)
* [https://web.archive.org/web/20200206110810/https://www.ligue-enfants.be/ Liga dels drechs de l'enfant]
* [https://web.archive.org/web/20200206110759/http://www.gmfc.org/en/action-within-the-movement/africa/regional-partners/248-regional-partners-africa Presentacion] del Movement African dels Enfants e Joves Trabalhadors