Veire la font de Taca solara

[[Fichièr:Sun_projection_with_spotting-scope.jpg|vinheta|Tacas solaras.]]
Una '''taca solara''' es una region a la superfícia del [[Soleu|Solelh]] ([[fotosfèra]]) qu'es marcada per una [[temperatura]] inferiora a son environament e a una intensa activitat [[Magnetisme|magnetita]]. Es son camp magnetic qu'enebís la [[conveccion]] per un efièch similar als [[Corrents de Foucault|frens de corrents de Foucault]]<ref>Lo magnetisme de las estelas [http://bouteloup.pierre.free.fr/iufm/aimant/star/star.html 2) L'efièch dinamo]</ref>, alentissent atal l'apòrt de calor venent de l'interior del Solelh (dins aquesta zona), formant de zonas ont la temperatura de superfícia es reducha. 
Es subretot la bassa de temperatura de la taca relativa a son environament que la fa visibla, l'emission de la taca essent d'aqueste fach mens intensa (la [[loi de Stefan-Boltzmann]] dich que l'[[Calor|emission]] d'una region de [[temperatura]] ''T'' es proporcionala a ''T''{{Exp|4}})<ref>Una reduccion de gaireben 1/3 de la temperatura (absoluda) equival a une reduction de gaireben 80 % (a ~1/5en) del rai termic.</ref>.

== Cicles de las tacas solaras ==
Las tacas solaras mòstran la conveccion del [[Plasma (fisica)|plasma]] solar: aquesta matèria ionizada forma de [[Soleu|cellulas de conveccions]], sos fluses cabuçon al nivèl de l'eqüator e tornan pujar al nivèl dels pòls. Amb una velocitat mejana de 65 km/h, aquestes fluses de plasma passan onze annadas per boclar la cellula de conveccion e son a l'origina del [[cicle solar]]. Aqueste cicle solar se traduch per una fòrta modulacion del nombre de tacas solaras visiblas. Mai, s'obsèrva una modulacion de mai granda escala de temps de l'activitat solara per sas tacas: lo nombre maxim de tacas solaras visible al maxim del cicle solar varia amb lo temps e es ligat a la variacion dels camps magnetics solars.

Las tacas solaras son mai escuras e frejas que la superfícia del Solelh e diminisson donc l'intensitat de la radiacion solara. Mas s'acompanhan de punts luminoses qu'aumentan l'intensitat de la radiacion solara. Es l'efièch dels punts luminoses que l'empòrta, de biais que la radiacion solara es mai nauta, d'unes 0,1 %, pendent de periòdes de fòrta activitat solara. Aquesta diferéncia pòt semblar fèbla mas representa una diferéncia d'energia recebuda importanta per un sistèma coma la Tèrra. Atal, lo còr del pichona edat glaciària, cobrissent lo periòde [[1550]]-[[1850]] foguèt marcar per un fòrça fèble nombre de tacas solaras, veire una disparicion complèta d'aquelas vèrs [[1665]]-[[1700]].

== Precaucions d'observacions ==
{{Atencion|L'observacion de las tacas solaras se pòt revelar dangierosa, tot coma l'observacion del quita Solelh, quand se realiza sens precaucions e sens proteccion. Jos unas condicions, es possible d'observar sens instruments las tacas solaras, quand lo disc solar es bas sus l'orizont e pro escurcit per de brumas o de fums, mas aquestat activitat es fòça desconselhada en rason dels riscs inerents a aqustat practica (cecitat parciala…).}}

== Observacions istoricas de las tacas solaras ==

=== Mond chinés ===
[[Fichièr:Sunspot_TRACE.jpeg|vinheta|Imatge d'una taca solara obtengut pel telescòpi espacial [[TRACE]].]]
La primièra observacion provada de tacas solaras data de l'an [[-28]], venent de [[Republica Populara de China|China]]. D'observacions regularas son contada venent del mond chinés (comprenent l'actual China, lo [[Japon]] e la peninsula [[Corèa|coreana]]) a partir del començament del [[sègle IV]]. Aquestes testimònis de l'Orient extrèm comparan sovent la talha de las tacas a diferents objèctes de la vida videnta, coma de fruchs. Sembla verai qu'un sistèma de conversion entre talha mejana d'aquestes objèctes e talha angulara de las tacas existís, pasmens s'aquel es pas conegut amb certitud. Una estimacion recenta facha per d'autors europèus suggerís que la talha angulara correspondenta èra donada per la talha angulara dels dichs objèctes observats a una distança d'unes 100&nbsp;[[Mètre|mètres]]<ref><span class="ouvrage" id="Francis_Richard_StephensonDavid_A._Green2002"><span class="indicateur-langue">(<abbr class="abbr" title="Langue : anglais">en</abbr>)</span> [//fr.wikipedia.org/wiki/F._Richard_Stephenson Francis Richard <span class="nom_auteur">Stephenson</span>] et [//fr.wikipedia.org/wiki/David_A._Green David A. <span class="nom_auteur">Green</span>], <cite class="italique" lang="en">Historical supernovae and their remnants</cite>, [//fr.wikipedia.org/wiki/Oxford Oxford], [//fr.wikipedia.org/wiki/Oxford_University_Press Oxford University Press], <time>2002</time>, 252&nbsp;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">([//fr.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Number ISBN]&nbsp;[//fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/0198507666 <span class="nowrap">0198507666</span>])</small></span>{{livre Stephenson-Green}}, p. 189-190.</ref>. 

Los mejans utilizats per realizar aquestas observacions son (en 2008), pas coneguts. Es possible que los observators ajan beneficiats de condicions favorablas eissidas de diferentas tempèstas de sables venent del [[desèrt de Gòbi]] o del [[bacin de Tarim]]. Un autre ipotèsi es que las observacions ajan estat permesas per d'instruments rudimentaris filtrant la lutz solara amb de [[jade]] o de [[mica]], pasmens se pas cap d'instruments nos siá venguts.

Arribèt, a aquesta epòca, que se cope la tèsta als astrològs chineses avent fach aquestas observacions, que previsián malastre<ref name="UdeM">''[https://web.archive.org/web/20171207162623/http://phys.umontreal.ca/nc/departement/nouvelles/une-nouvelle/news/le-soleil-presente-un-maximum-de-taches-8039/ Le Soleil présente un maximum de taches]'', 4 novembre 2013</ref>.

=== Euròpa ===
[[Fichièr:Scheiner Viewing Sunspots 1625.jpg|drecha|vinheta|500x500px|Scheiner estudiant las tacas solaras, en 1625.]]
En [[Euròpa]], las observacions ancianas de tacas solaras son fòrça pauc nombrosas. Sembla versemblable que siá una consequéncia del dògma [[Aristòtel|aristotelician]] de l'imuabilitat dels cèls, que foguèt compatut fins a la fin del sègle XVI per l'observacion de la supernòva istorica SN 1572 per [[Tycho Brahe]]. D'aqueste fach, se de mencions existisson dans l'[[Grècia antica|Antiquitat grèga]] (per exemple per Teofraste d'Atenas), diferents autres testimònis interpretan mal la natura d'aquestas tacas, las assimilant a de transits de las [[Planeta|planètas]] [[Mercuri (planeta)|Mercuri]] e [[Vènus (planeta)|Vènus]], veire d'ipoteticas « lunas solaras », de segur a causa de la prevalença del dògma aristotelician. En fach, pendent tot l'[[Edat Mejana]], solas doas observacions europèas de tacas solaras son registradas, en [[1367]] e [[1371]], venent de [[Russia]]. Aquestas observacions foguèron fachas possiblas per la preséncia d'importants fòcs de boscs avent pro escurcit l'[[Atmosfèra (Tèrra)|atmosfèra]] d'aquesta region per permetre l'observacion detalhada del disc solar<ref>{{Cite book}}</ref>.

Las Annalas de Sant Bertin evòcan pasmens un eveniment d'abril de 860 que sembla fòrt a de tacas solaras gigantescas (cf. [http://remacle.org/bloodwolf/historiens/anonyme/annales.htm annada 860]) :  
: « Tanben se dich que lo 6 d'abril (860), lo solelh sortit, se vegèt a la mitat de son disc una taca negra, e aquesta avent davalat cap a las partidas inferioras, una autra sul còp se roncèt sus las partidas superioras, e percorriguèt tot lo disc fins al bas. Aquò se passèt lo desen jorn de la luna. ».
De tacas solaras foguèron tanben observadas, en 1611, per Christoph Scheiner amb de veires tintats e [[Galileo Galilei|Galileo]] mercé a sa luneta astronomica e un sistèma de retroprojeccion sus ecran. Aqueste darrièr ne faguèt un dels sieus arguments per combatre lo [[Geocentrisme|sistèma geocentric]] d'[[Aristòtel]] que lo Solelh es un astre perfièch, çò qu'es incompatible amb l'idèa de tacas.

Lo mai important grop de tacas solaras observat fins ara apareguèt en abril de 1947<ref>''Grand livre du ciel'', Ed. Bordas  {{ISBN|978-2040-27238-8}} {{P.}} 464</ref>. Èra compuast de doas tacas màger e de mai pichonas, e cobrissiá mai d'1 % del disc solar.

== Interés scientific ==

Las estatisticas sus las tacas solaras existisson en Euròpa a partir del començament del [[sègle XVII]], sens pasmens poder determinar la fiabilitat de las observacions mai ancianas. Las donadas son consideradas coma vertadièrament estatisticament fisablas sonque a partir de [[1850]]. La mencion de la desapeisson gaireben complèta de las tacas solaras sul periòde [[1645]]-[[1715]] es subretot attribuisa a [[Edward Maunder]] (1890)<ref>{{Revista|nom1=Maunder}}</ref>, e pòrta lo nom de [[minim de Maunder]], pasmens se foguèt descobèt tres ans abans per [[Gustav Spörer]], que Maunder cita. Las estatisticas de las tacas solaras mòstran tanben un autre minim dins lor nombre, anant de [[1800]] a [[1835]] e nomenat minim de Dalton.

== Nòtas e referéncias ==
{{Reflist}}

== Vejatz tanben ==

=== Bibliografia ===
* ''Histoire solaire et climatique'', Elisabeth Nesme-Ribes, Gérard Thuillier, Ed Belin, 2000  {{ISBN|2-7011-1966-9}}

=== Articles connèxes ===

[[Categoria:Solelh]]